Özet

 Kamu ihaleleri, her daim ilgi çeken bir konu olmakla beraber, sıkı kuralların 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve alt mevzuatında düzenlendiği bir alandır. Zaman zaman mahkeme kararları veya yeni ihtiyaçların ortaya çıkması ile ihale mevzuatında değişiklikler yapılmaktadır. Elektronik ihale süreçlerine ilişkin pandemi sonrası meydana gelen uygulamalar, ihale süreçlerini her geçen gün daha da ileri noktaya taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

İhale, Elektronik, İhale, EKAP.

1. Giriş

Kamu ihaleleri, ülkemizde özel sektör açısından her daim ilgi çeken bir alan olagelmiştir. İhale sürecinde istekliler, ihale dokümanına bağlı olarak tekliflerini sunmakta, ihale günü ve saatinde en uygun teklifi veren istekli ihale komisyon kararı ile belirlenmekte; böylece ihalenin yüklenicisi ilan edilmekte ve sonuç olarak yüklenici ile idare arasında bir sözleşme imzalanmaktadır.  

Kamu alımları mevzuatının düzenlendiği ana mevzuat, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’dur.  

Ancak ihale uygulama yönetmelikleri, tebliğler ve Kurul kararları ile kamu alımlarına ilişkin çok geniş bir mevzuat bulunmaktadır.

Bu mevzuatta, 18.05.2024 tarihli ve 32550 sayılı Resmî Gazete ile değişiklikler meydana gelmiş olup; bu değişikliklerin bir kısmı hemen yürürlüğe girmiş, bir kısım değişikliklerin ise uygulanmaya ise 15 Ocak 2025 tarihinde başlanacağı kararlaştırılmıştır.  

Makalemizde, önümüzdeki günlerde yürürlüğe girecek olan bu değişikliklere açıklamalar getirilmeye çalışılacaktır.   

2. İhale Tarihinden Önceki İş ve İşlemler ile İlgili Değişiklikler

15 Ocak 2025 tarihinden sonra yürürlüğe girecek yeni uygulamalardan, ihale tarihinden önceki iş ve işlemler ile ilgili düzenlemelere aşağıda yer verilmiştir.  

2.1. Yaklaşık Maliyetin Hazırlanma Süreçleri EKAP (Elektronik Kamu Alımları Platformu) Üzerinden Yapılacaktır

Yaklaşık maliyet, ihale uygulama yönetmeliklerinde “İhale onay belgesi düzenlenmeden önce idarece her türlü fiyat araştırması yapılarak, katma değer vergisi (KDV) hariç olmak üzere hesaplanan ve dayanakları ile bir hesap cetvelinde gösterilen, ihale konusu işin öngörülen bedeli” olarak tanımlanmaktadır. Daha önceki uygulamada ihaleye çıkan idareler yaklaşık maliyetin hesaplanması süreçlerini yazılı olarak gerçekleştirmekteydiler.  

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren süreç, EKAP üzerinden gerçekleştirilecektir.

2.2. İhale Onay Belgesi Düzenlenmesi ve İmzalanması EKAP Üzerinden Olacaktır.

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, ihale onay belgesi ihaleye çıkan idare tarafından EKAP üzerinden düzenlenecek ve ihale yetkilisi tarafından e-imza ile imzalanacaktır.  

Daha önceki uygulama fiziki ortamda ıslak imzalı onay verilmesi doğrultusunda idi.  

2.3. İhale Komisyonu’nun Oluşum İşlemleri EKAP Üzerinden Gerçekleştirilecektir.

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, ihale komisyonu, ilan veya davet tarihini izleyen en geç 3 gün içinde yedek üyelerle birlikte EKAP’ta oluşturulacaktır. Ayrıca İhale Komisyonu üyelerine, görevli oldukları ihaleyle ilgili ihale işlem dosyasına EKAP üzerinden erişim yetkisi verilecektir.

2.4. İhaleye Katılım ve İstekli Olma Süreçleri Basitleştirilmektedir.  

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, istekli olabilmek için e-imza kullanmaksızın EKAP hesabına giriş yapmak yeterli olacaktır.  

3. İhale Tarihi ve Sözleşme İmzalanması Öncesi İş ve İşlemler ile İlgili Değişiklikler

15 Ocak 2025 tarihinden sonra yürürlüğe girecek yeni uygulamalardan, ihale tarihi ve sözleşme imzalanması öncesi iş ve işlemler ile ilgili düzenlemelere aşağıda yer verilmiştir.

3.1. Teliflerin Açılma Sürecindeki Uygulamalar

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, teklifler, ihale komisyonu tarafından ihale tarih ve saatinde EKAP’ta açılır. Yaklaşık maliyet tutarı, teklif verenler ve teklif fiyatları isteklilerin erişimine açılır.   

Bu aşamada isteklilerin,

• Geçici teminatlarının uygun olup olmadığı,  
• EKAP üzerinden yapılan sorgulamalara göre; ihale tarihi itibarıyla ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığı,
• Kesinleşmiş vergi ya da sosyal güvenlik prim borçlarının bulunup bulunmadığı kontrol edilir. Görüleceği üzere eski uygulamadan farklı olarak yeni uygulamada isteklilerin hepsinin kesinleşmiş vergi ya da sosyal güvenlik prim borçlarının bulunup bulunmadığı kontrol edilecektir.  3.2. Fiziki Ortamda Belge İsteme  Aşamasından Vazgeçilmektedir.

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren ihaleye katılım belgesine aktarılan bilgi ve belgelerden; entegrasyonlar aracılığıyla veya EKAP ya da diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının internet sayfası üzerinden erişilebilenlerin teyit işlemi gerçekleştirilir. İhaleye katılım belgesine aktarılan belgelerden teyit edilemeyenler bu haliyle değerlendirmeye esas alınır ve ihtiyaç duyulması hali hariç bu belgelerin fiziki olarak sunulması istenmez. 

3.3. Aşırı Düşük Açıklama Süreçleri EKAP Üzerinden Gerçekleştirilecektir. 

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren istekliler, aşırı düşük teklif açıklamalarını EKAP üzerinden e-imza ile imzalanmak suretiyle göndereceklerdir. Ayrıca bu tarihten itibaren aşırı düşük teklif açıklaması kapsamında yüklenen belgeler bu haliyle değerlendirmeye esas alınır ve ihtiyaç duyulması hali hariç bu belgelerin fiziki olarak sunulması istenmez.

3.4. Numune Değerlendirilmesi Sadece En Avantajlı 1. ve 2. Teklif Sahipleri Açısından Yapılacaktır.

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, numune/demonstrasyon istenen ihalelerde numune/demonstrasyon değerlendirmesi ekonomik açıdan en avantajlı birinci ve ikinci olması öngörülen teklifler için yapılacaktır.

3.5. İhale Komisyon Kararının İmzalanması EKAP Üzerinden Olacaktır.

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, İhale Komisyonu kararı, EKAP üzerinde komisyon üyeleri tarafından e-imza ile imzalanır ve ihale yetkilisinin onayına sunulur. 

İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç 5 iş günü içinde, EKAP üzerinde e-imza ile imzalamak suretiyle ihale kararını onaylar veya gerekçesini belirtmek suretiyle iptal eder. 

İhale kararının ihale yetkilisince onaylanacağı tarihte EKAP üzerinden yasaklılık teyidi yapılır.

4. Sözleşme Safhasına İlişkin Değişiklikler

15 Ocak 2025 tarihinden sonra yürürlüğe girecek yeni uygulamalardan sözleşme safhasına ilişkin iş ve işlemlerle ilgili düzenlemelere aşağıda yer verilmiştir.

4.1. Sözleşmeye Davet ve Sözleşmenin İmzalanması EKAP Üzerinden Yapılacaktır 

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, sözleşme imzalanmadan önce sunulması gereken belgeler, sözleşmeye davet edilen istekli tarafından davet yazısının tebliğ tarihini izleyen 10 gün içinde EKAP üzerinden e-imza ile imzalanmak suretiyle gönderilir.  

Ayrıca sözleşme taraflarca EKAP üzerinden e-imza ile imzalanır.

4.2. Sözleşme Sonrası İşlemler EKAP’a Alınmaktadır

Daha önceki uygulamada kamu idareleri ihaleye çıkmakta ve ihale iş ve işlemleri EKAP üzerinden gerçekleştirilmekteydi.  

Sözleşmeler ise ihaleye çıkan idare ve ihaleyi kazanan yüklenici ile karşılıklı olarak fiziki olarak imzalanmaktaydı.

Sözleşme sonrası hakediş süreçleri ise, tamamen idare ve yüklenici arasında fiziki evraklar ile gerçekleştirilmekte ve hiçbir şekilde EKAP üzerinden bilgilendirme vb. yapılmamaktaydı. 15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na tabi sözleşmelere ilişkin aşağıdaki işlemler EKAP üzerinden gerçekleştirilir:

1. Yer teslim tutanağının düzenlenmesi/yüklenmesi.
2. Teknik personel bildirimi ve onayı.
3. Revize programlar dâhil iş programı başvuruları ve bunlara ilişkin onaylar.

ç) Alt yüklenici onay başvurusu ve onayı ile alt yüklenici sözleşmesinin yüklenmesi.

• Proje değişikliği, iş artışı ve iş eksilişi onayları.

4. Süre uzatımı başvuru ve onayları.
5. Mücbir sebep başvuru ve onayları.
6. Rapor ve teknik doküman onay başvurusu ve onayı.

ğ) Yeni birim fiyat ve revize birim fiyat işlemleri.

7. Fiyat farkı hesap işlemleri.

ı) Hakediş başvuruları, hakediş raporlarının düzenlenmesi ve onaylanması, ihtirazi kayıt ve kesin hesap işlemleri.

• Denetim, ara denetim ve kontrol teşkilatı görevlen-dirmelerine ilişkin onaylar ile cezalar dâhil yapılacak işlemlere ilişkin belge ve tutanakların düzenlenmesi. j) Kabul başvuruları, muayene ve kabul komisyonlarının oluşturulması, muayene ve kabul sürecinde yapılacak işlemlere ilişkin belge ve tutanakların düzenlenmesi.

k) Ek kesin teminatların alınması, kesin ve ek kesin teminatların iadesine ilişkin işlemler. l) Sigorta poliçelerinin yüklenmesi.

10. Sözleşme devir başvuruları ve onayları.
11. Sözleşme fesih ve tasfiye işlemleri.

50. Kurum tarafından belirlenecek diğer işlemler.

Görüleceği üzere sözleşme safhasına ilişkin iş ve işlemlerde tamamen EKAP bünyesine alınacaktır.  

5. Doğrudan Temin Yöntemi ile Gerçekleştirilen Alımlara Dair Değişiklikler

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 18’inci maddesinde ihale usulleri aşağıdaki gibi belirtilmiştir; a) Açık İhale Usulü

2. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü
3. Pazarlık Usulü ile İhale

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 4’üncü maddesinde Doğrudan Temin “Bu Kanunda belirtilen hallerde ihtiyaçların, idare tarafından davet edilen isteklilerle teknik şartların ve fiyatın görüşülerek doğrudan temin edilebildiği usulü” olarak tanımlanmıştır.

Doğrudan temin, ihale usulleri arasında sayılmayan 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinde belirtilen hallerde gerçekleştirilen özel bir alım usulüdür.  

Doğrudan temin ile gerçekleştirilen alımlarda sürecin içerisindeki tüm tekliflerin toplanması, yani piyasa araştırması, sözleşme ve sonrası işlemler fiziki ortamda yapılmaktaydı.  

15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımların EKAP’a kaydedilerek Doğrudan Temin Numarası (DTN) alınması ve alım sonucuna ilişkin bilgilerin en geç alımın yapıldığı ayı takip eden ayın 10.  gününe kadar Kuruma bildirilmesi zorunludur. Ayrıca 15 Ocak 2025 tarihinden itibaren, doğrudan temin yöntemiyle yapılan alımlarda;  

• Onay belgesi, 
• Piyasa fiyat araştırması,  
• İlan/davet,  
• Dokümanın (şartname, sözleşme taslağı ve benzeri belgeler) yüklenmesi,  

Kaynakça

• Fiyat tekliflerinin kaydı, E-teklif, 
• E-eksiltme, 
• Teminat, 
• Sözleşme işlemleri,  
• Bildirim ve tebligatlar ile benzeri hususlara ilişkin işlemlerden Kurumca belirlenenler EKAP üzerinden yürütülmesi doğrultusunda düzenleme yapılmıştır.  

6. Sonuç

İhale mevzuatı ve ihale uygulama süreçlerinde değişiklik yoğun bir biçimde meydana gelmektedir. Bazen bu değişiklikler yargı kararları sonucu ortaya çıkmakta iken zamanla ihale süreçlerindeki ihtiyaçlar ile ilgili mevzuatta önemli değişiklikler meydana gelmektedir. 

Kamu ihale mevzuatında değişiklik yapan Yönetmelik ve Tebliğler 18/5/2024 tarihli ve 32550 sayılı Resmi  Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu değişiklikler geniş kapsamlı olup; ilanı veya duyurusu 15/6/2024 tarihi ve sonrasında yapılacak ihaleler bakımından yürürlüğe girmiştir. 

Ayrıca, ihale, alım ve sözleşme süreçlerinde, Elektronik Kamu Alımları Platformu üzerinden yürütülecek iş ve işlemleri düzenleyen “Kamu Alımlarının Elektronik Ortamda Yapılması Yönetmeliği” ile eki “Elektronik Ortamda Yapılan İhalelerde Uygulanacak Tip İdari Şartname” ve buna bağlı diğer düzenlemeler de 15/1/2025 tarihinde yürürlüğe girmek üzere aynı Resmi Gazete’de yayımlanmış, makalemizde yeni uygulamalara yönelik açıklamalara yer verilmiştir.   

Makalemizde de ayrıntıları ile belirtmiş olduğumuz üzere Kamu İhale Kurumu özellikle ihale süreci ve ihale sonrası sözleşme sürecindeki her işlemi en ince ayrıntısına kadar Elektronik Kamu Alımları Platformu (EKAP)’na taşımayı amaçlamaktadır.