Özet

Kimi dönemlerde asgari ücretin enflasyonun üzerinde artırılmış olması nedeniyle işverenlerin istihdamlarını koruyabilmeleri amacıyla düzenlenen asgari ücret destek uygulaması 2016 yılında başlamıştır. 2016 yılından günümüze gelen süreçte, destek kapsamındaki günlük kazanç miktarı ve kapsamdaki iş yerlerinin belirlenmesi kimi yıllarda Bakanlar Kuruluna bırakılmış, kimi yıllarda ise ilgili yasa maddesine maktu tutar yazılmak suretiyle belirlenmiştir.

5510 sayılı Kanun’a eklenen geçici 109’uncu madde ile 2025 yılı özel sektör işverenleri için uygulanacak asgari ücret destek tutarına esas günlük kazanç 1.000 TL ve altı, destek tutarı ise 33,33 TL olarak belirlenmiştir.

Bu yazıda, asgari ücret destek uygulamasına ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumunun 13/03/2025 tarihli ve 2025/9 sayılı Genelgesi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Asgari ücret desteği, destek miktarı, 5510 sayılı Kanun, işsizlik sigortası fonu, istihdam.

1. Giriş

2015 yılı Aralık ayında 1.273,50 TL olan aylık asgari ücretin 2016 yılı için %29,3 oranında artırılarak 1.647,00 TL’ye yükseltilmesiyle

birlikte, asgari ücrette yaşanan artıştan işverenlerin etkilenmemesi, rekabet gücünün artırılması ve kayıtlı istihdamın teşviki, asgari ücretle çalışanların yoğunlukta olduğu küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi amacıyla 2016 yılından itibaren asgari ücret desteği uygulanmaya başlamıştır.

7359 sayılı Kanunla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 109’uncu madde ile asgari ücret destek uygulaması 2025 yılında da devam ettirilmiş, uygulamanın usul ve esasları ise SGK’nın 2025/9 sayılı Genelgesi ile belirlenmiştir.

2. Kapsama Giren İşverenler

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 28’inci maddesinde;

- Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince sigortalı çalıştırılan iş yerine; Kurumca ‘Mahiyet kodu’, ‘İşkolu kodu’, ‘Ünite kodu’, ‘Sıra numarası’, ‘İl kodu’, ‘İlçe kodu’ ve ‘Kontrol numarası’nı ihtiva eden bir iş yeri sicil numarası verileceği,

- Mahiyet kodunun; yapılan işin özel veya kamu sektörüne ait daimî veya geçici olduğunu belirtmeye yönelik olup tek hane rakamdan ibaret olduğu, özel sektöre ait devamlı işyerlerine, ‘2’ ve özel sektöre ait geçici iş yerlerine ‘4’ mahiyet kodu verileceği,

- 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teşebbüsleri ile bunların bağlı idare, ortaklık, müessese ve işletmeleri ve yukarıda belirtilenlerin ödenmiş sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları ortaklık ve işletmelere, özel kanunlarına göre personel çalıştıran diğer kamu kurumlarına ait devamlı iş yerlerine ‘1’, geçici iş yerlerine ‘3’ mahiyet kodu verileceği öngörülmüştür.

5510 sayılı Kanun’un geçici 109'uncu maddesinde bu madde hükümlerinin, 5335 sayılı Kanun’un 30’ uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara ait iş yerleri için uygulanmayacağı hüküm altına alındığından; özel sektöre ait iş yerleri asgari ücret kapsamında yer almakta olup genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediyeler ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmelerinde ve sermayesinin %50'sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklara ait iş yerleri asgari ücret desteği kapsamında yer almamaktadır.

Diğer bir deyişle özel sektöre ait iş yeri mahiyet kodu (2) veya (4) olarak tescil edilmiş iş yerleri bu destekten yararlanacak olup, mahiyet kodu (1) veya (3) olarak tescil edilmiş resmi nitelikteki iş yerleri ile resmi nitelikte olmasına rağmen mahiyet kodu (2) veya (4) olarak tescil edilmiş olan ve literatürde ters iş yeri olarak bilinen iş yerleri asgari ücret desteğinden yararlanamayacaktır.

3. Kapsama Giren Sigortalılar

5510 sayılı Kanun’un 109’uncu maddesinde asgari ücret desteğinin, 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olan ve haklarında uzun vadeli sigorta kolları¹ hükümleri uygulanan sigortalılar için uygulanacağı öngörülmüştür. Bu nedenle, haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanmayan diğer sigortalılar kapsam dışında yer almaktadır.

5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında haklarında uzun vadeli sigorta kolları hükümleri uygulanan sigortalılar için 2025/9 sayılı Genelge ’de sayılan belge türleri aşağıdaki Tablo 1’de gösterilmiştir. Sigortalılar yönüyle Tablo-1’de yer alan belge türleriyle bildirilen sigortalılar asgari ücret desteğinden yararlanacaktır.

Her ay SGK’ya belge/beyanname verilmemesine rağmen; ev hizmetlerinde bir veya birden fazla gerçek kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 gün ve daha fazla olan sigortalılar ile konut kapıcılığı iş yerlerinde çalıştırılması nedeniyle 5510 sayılı Kanun’un ek 9’uncu maddesi maddesinin birinci fıkrası kapsamında olup uzun vadeli sigorta kollarına tabi sigortalı çalıştıran işverenler de asgari ücret desteğinden yaralanacaktır.

Örnek: 2025 yılı temmuz ayında;

(1) No.lu belge türünden 6 sigortalı,

(2) No.lu belge türünden 3 sigortalı,

bildirimi yapıldığı varsayıldığında, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanların bildirimine esas olan (2) numaralı belge türü destek kapsamında yer almadığından, bu örnek için sadece (1) numaralı belge türüyle bildirilen 6 sigortalı için destekten yararlanılacaktır.

4. Destek Kapsamındaki Prim Ödeme Gün Sayısının Hesaplanması

5510 sayılı Kanun’un geçici 109’uncu maddesinde 2024 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde prime esas günlük kazancı 1.000 Türk lirası ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayısını geçmemek üzere;

- 2025 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,

- 2025 yılı içinde ilk defa bu Kanun kapsamına alınan iş yerlerinden bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının,

- Bir önceki yılın aynı ayına ilişkin olarak aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması hâlinde bildirim yapılmış takip eden ilk aya ilişkin aylık prim ve hizmet belgesindeki veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimlerin,

- 3213 sayılı Kanun’un ek 9’uncu maddesi uyarınca ücretleri asgari ücretin iki katından az olamayacağı hükme bağlanan “Linyit” ve “Taşkömürü” çıkarılan iş yerlerinde yer altında çalışan sigortalılar için 2024 yılının aynı ayına ilişkin Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen prim ödeme gün sayısının bir buçuk katını geçmemek üzere, 2025 yılında cari aya ilişkin verilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde bildirilen sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısının

esas alınacağı öngörülmüştür. Yine anılan madde gereği, 2025 yılından önce Kanun kapsamına alınmış olmasına rağmen, 2024 yılında sigortalı çalıştırmamış iş yerlerinin 2025 yılında bildirecekleri tüm sigortalılara ilişkin toplam prim ödeme gün sayısı destek hesabında dikkate alınmaktadır.

4.1. 01.01.2025 Tarihinden Önce Tescil Edilmiş İş yerleri

Destek kapsamındaki prim ödeme gün sayısının belirlenmesinde; 2024 yılının esas alınacak ilgili ayında yasal süresinde veya yasal süresi dışında verilen veya re’sen düzenlenen asıl, ek belgelerin/beyannamelerin toplamından iptal nitelikteki belgelerdeki/beyannamelerdeki gün sayısı düşülerek toplam prim ödeme gün sayıları dikkate alınmakta, 01.03.2025 tarihinden sonra isleme alınacak olan 2024 yılının ilgili ayına ilişkin asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki gün sayısı ile prime esas kazanç tutarı dikkate alınmamaktadır.

Örnek: 2024 yılı Mayıs ayı için tüm sigorta kollarına tabi olan sigortalılardan dolayı 1 No.lu belge ile bildirilen ve günlük prime esas kazanç tutarı 1.000 TL'nin altında olan 6 sigortalının toplam prim ödeme gün sayısının 150 gün olduğu, ancak 18.03.2025 tarihinde 2024 yılı Mayıs ayında bildirimi yapılan 2 sigortalının 15'er gün olarak bildirilmiş olan gün sayılarının 30 güne tamamlanması gerektiğinin tespit edildiği varsayıldığında; bu iki sigortalı için yapılacak olan 15'er günlük gün ve kazanç ilavesi toplam prim ödeme gün sayısını 180 güne çıkarmakta ise de bu ek bildirim 01.03.2025 tarihinden sonra işleme alındığından, bu işverenin sigorta primi desteğine esas azami gün sayısı yine 150 gün olacaktır.

Örnek: 2025/Nisan ayında destekten yararlanacak iş yerinin, 2024/Nisan ayı için uzun vadeli sigorta kollarını içeren 1 No.lu belge türünden;

- 15 sigortalının yasal süresinde günlük prime esas kazancı 900 TL üzerinden asıl ile 450 gün,

- 5 sigortalının yasal süresinde günlük prime esas kazancı 900 TL üzerinden iptal ile 150 gün,

- 3 sigortalının yasal süresinde günlük prime esas kazancı 900 TL üzerinden ek ile 60 gün,

- 6 sigortalının yasal süresinde günlük prime esas kazancı 1.200 TL üzerinden ek ile 180 gün prim ödeme gün sayısı ile bildirildiği

varsayıldığında; prim ödeme gün sayısının hesabında 360 gün (450-150+60) dikkate alınacaktır. 6 sigortalı için bildirilen 180 günün prime esas kazancı 1.000 TL’nin üzerinde olduğu için destekten yararlanılacak prim ödeme gün sayısı hesabında dikkate alınmayacağından işveren için destek tutarı 360 x 33,33 = 11.998,80 TL olarak uygulanacaktır.

Asgari ücret desteğine esas prim ödeme gün sayısının hesabında, 2024 yılının aynı ayında uzun vadeli sigorta kollarını içeren belge türlerinden bildirilen ve günlük sigorta primine esas kazanç tutarı 1.000 TL ve altında olan sigortalıların toplam prim ödeme gün sayıları esas alınmaktadır.

2025 yılından önce Kanun kapsamına alınmış olmasına rağmen, 2024 yılında sigortalı çalıştırmamış veya 2024 yılının en son bildirim yapılan ayını takip eden aydan 2024 yılı sonuna kadar hiç bildirim yapılmayan iş yerleri hakkında geçici 109'uncu maddenin birinci fıkrasının (b) bendi hükümleri gereği 2025 yılında ilk defa tescil edilmiş iş yeri gibi işlem yapılmakta ve bunların 2025 yılının ilgili ayında 1.000 TL ve altında bildirimini yaptıkları sigortalıların toplam gün sayısı asgari ücret desteğinin hesaplanmasında dikkate alınmaktadır.

Diğer taraftan,  2024 yılının aynı ve müteakip aylarında bildirimde bulunulmamış veya bildirimde bulunulmuş olmasına rağmen; 0 (sıfır) gün 0 (sıfır) kazanç bildirilmiş olması halinde, yapılan bildirimlerin uzun vadeli sigorta kollarına ilişkin belge türleri dışında yapılmış olması halinde, bu ayı takip eden ilk bildirim yapılmış ayın aylık prim ve hizmet belgesindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki bildirimler esas alınmakta, takip eden ay/aylarda da bildirim yapılmamış olması halinde bildirim yapılmayan dönemler hakkında ilk defa 2025 yılında tescil edilmiş iş yeri gibi işlem yapılmaktadır.

Örnek: (A) iş yerinin; 2024/Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında sigortalı çalıştırmadığı ve 2024/Eylül ayında bir sigortalı ve 30 gün olarak bildirim yaptığı varsayıldığında, değerlendirmeye esas olmak üzere 2024/Eylül ayındaki aylık prim ve hizmet belgesindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamesindeki gün sayısı olan 30 gün 2025/Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz ve Ağustos ayları hesaplamasında dikkate alınacaktır.

Örnek: (B) iş yerinde 2024/Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında sigortalı çalıştırıldığı ve 30 Eylül 2024 tarihinden sonra sigortalı çalıştırılmadığı varsayıldığında, uygulanacak olan asgari ücret desteği için 2025 yılının Ocak, Şubat, Mart, Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında 2024 yılının aynı ayları baz alınacak, 2025 yılının Ekim, Kasım ve Aralık aylarında ise 2024 yılında baz alınacak ay/aylar olmadığından, söz konusu aylarda işveren 2025 yılında tescil edilmiş iş yerleri yönünden belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde bu destekten yararlanacaktır.

Öte yandan, linyit ve taş kömürü çıkarılan iş yerlerinde yeraltında çalışan sigortalılar bakımından destekten yararlanılacak prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında; 2024 yılının aynı ayında 0510, 0520 iş kolu kodlarından ve 4, 5, 35, 36 ve 55 No.lu belge türlerinden prime esas günlük kazancı 2.667 TL ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayıları ile bu sayıya %50 ilave edilmek suretiyle bulunan prim ödeme gün sayısının toplamını geçmemek üzere cari ayda bildirilen prim ödeme gün sayısı dikkate alınmakta, prim ödeme gün sayılarına yapılacak %50 ilave hesaplamasında prim ödeme gün sayısının küsuratlı çıkması halinde, küsuratlı kısım dikkate alınmamaktadır.

Örnek: 2024 yılı Şubat ayında taş kömürü üretimi yapan bir iş yerinde çalıştırılan sigortalılar için 35 No.lu belge türü ile 24 sigortalı ve 719 gün bildirim yapıldığı ve bildirilen sigortalıların günlük prime esas kazanç tutarlarının 2.667 TL'yi geçmediği varsayıldığında, 35 No.lu belge türü ile bildirilen ve günlük kazancı 2.667 TL ve altında olan 24 sigortalının prim ödeme gün sayısının %50’sini geçmemek üzere = 719/2 = 359,50 = 359 gün, 35 No.lu belge türü ile bildirilen sigortalılar bakımından dikkate alınabilecek azami prim ödeme gün sayısı: 719 + 359 = 1.078 gün olacaktır.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör işyerlerinde çalışan sigortalılar bakımından destekten yararlanılacak prim ödeme gün sayısı hesaplanmasında, 2024 yılının aynı ayında prime esas günlük kazancı 2.000 TL ve altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayıları dikkate alınmaktadır.

4.2. 01.01.2025 Tarihinden Sonra İlk Defa Tescil Edilen İş yerleri

2025 yılında ilk defa tescil edilecek iş yerleri için 2025 yılının ilgili ayında esas alınacak toplam gün sayısının belirlenmesinde; yasal süresinde verilen veya re’sen düzenlenen asıl, ek belgelerin/beyannamelerin toplamından iptal nitelikteki belgelerdeki gün sayısı düşülerek bulunan toplam prim ödeme gün sayısı dikkate alınmakta, 28.02.2026 tarihinden sonra işleme alınacak olan 2025 yılının ilgili ayına ilişkin asıl, ek veya iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki gün sayısı ile prime esas kazanç tutarları ise bu hesaplamada dikkate alınmamaktadır.

Bu bağlamda, 2025 yılında tescil edilmiş veya edilecek olan iş yerleri ile 2025 yılı öncesi tescil edilmiş olup 2024 yılında hiç bildirim yapılmayan iş yerleri için uzun vadeli sigorta kollarını içeren belge türlerinden bildirilen tüm sigortalıların prim ödeme gün sayıları esas alınmaktadır.

Dolayısıyla;

- 2025 yılında tescil edilen işyerlerinde 1.000 TL,

- 0510 ve 0520 is kolu kodlu ve 4, 5, 35, 36 ve 55 No.lu belge türleri işyerlerinde yer altında çalıştırılan sigortalılar için 2.667 TL,

- 6356 sayılı Kanun hükümleri uyarınca toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör işverenlerine ait işyerleri için 2.000 TL ve

altında günlük prime esas kazanç bildirilmesi şartı aranmadan, prime esas kazanç alt sınırı ve üst sınırları arasında bildirilen tüm sigortalıların prim ödeme gün sayıları hesaplamada dikkate alınacaktır.

Örnek: (C) iş yerince (1) nolu belge türüyle 30 gün ve günlük 1.300 kazanç üzerinden 3 sigortalı için 90 gün, (24) numaralı belge türüyle 30 gün ve günlük 995 TL kazanç üzerinden 2 sigortalı için 60 gün, (2) numaralı belge türüyle 30 gün ve günlük 1.300 TL üzerinden 1 sigortalı için bildirim yapıldığı varsayıldığında, asgari ücret destek uygulamasında baz alınacak olan sigortalıların gün sayısı; 1.000 TL ve altında kazanç olması şartı aranmaksızın (2) numaralı belge türüyle bildirilen sigortalılar hariç olmak üzere (1) ve (24) numaralı belge türüyle bildirimi yapılan (90+60) 150 olacaktır.

5. Destekten Yaranılmasına İlişkin Usul ve Esaslar

Asgari ücret desteği kapsamında olmakla birlikte, anılan destekten yararlanılabilmesi için Kanun’un geçici 109’uncu maddesinde aranılan yükümlülüklerin işverenlerce yerine getirilmesi gerekmektedir.

5.1. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinin veya Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinin Yasal Süresinde Verilmesi

Destekten yararlanılabilmesi için destekten yararlanılmasına esas olan prim ödeme gün sayısının hesaplanmasında, 2025 yılının Ocak ila Aralık aylarına/dönemine ait aylık prim ve hizmet belgelerinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinden yasal süresinde verilmiş olanlar dikkate alınacağından, söz konusu belgelerin yasal süresinde verilmesi gerekmektedir.

2025 yılı Ocak ila Aralık aylarına/dönemine ilişkin olmak üzere yasal süresi dışında verilen ve gün sayısını artıracak mahiyetteki ek aylık prim ve hizmet belgelerindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki kayıtlı sigortalılar için bildirilen prim ödeme gün sayıları destekten yararlanılacak günün hesaplanmasında dikkate alınmamakla birlikte, yasal süresi dışında verilen ve gün sayısını azaltacak mahiyetteki belgelerdeki prim ödeme gün sayıları dikkate alınmaktadır.

Aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde verilmemesi halinde belgelerin/beyannamelerin yasal süresinde verilmediği aylar/dönem için destekten yararlanılması söz konusu değildir. Bu nedenle, sadece yasal süre dışında belgesi verilen ay için destekten yoksun kalınmakla birlikte bir döneme ilişkin belgenin süresi dışında verilmesi diğer aylar için destekten yararlanamama sonucunu doğurmamaktadır.

5.2. Aylık Prim ve Hizmet Belgelerinden veya Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamelerinden Kaynaklanan Sigorta Primlerinin Yasal Süresinde Ödenmesi

2025 Ocak ila Aralık ayları/dönemlerinde asgari ücret desteğinden yararlanılması bakımından aylık prim ve hizmet belgelerinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinin yasal süresi içinde verilmesinin yanı sıra, tahakkuk edecek olan sigorta primlerinin de yasal süresi içinde ödenmesi gerekmektedir. Dolayısıyla 2025 yılının ilişkin olduğu ayı/dönemi takip eden ayda ödenmesi gereken son tarihe kadar sigorta primlerinin ödenmemiş olması halinde destekten yararlanılması mümkün değildir.

5.3. 2025 Yılı Ocak ila Aralık Ayları/Dönemi için Sigorta Primine Esas Kazancın Eksik Bildirilmiş veya Hiç Bildirilmemiş Olması

2025 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için sigorta primine esas kazancın eksik bildirildiğinin veya hiç bildirilmediğinin denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde veya mahkeme kararları neticesinde ya da kamu kurum ve kuruluşlarından alınan bilgi ve belgelerden anlaşılması halinde, 2025 yılı Ocak ila Aralık ayları/dönemi için destekten yararlanamayacağı gibi, yararlanılmış olması halinde yararlandırılan tutarlar gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte geri alınmaktadır.

Bu çerçevede, 2025/Ocak ila Aralık aylarında/döneminde tek bir ayda dahi 2025 yılı Ocak ila Aralık aylarına ait aylık brüt asgari ücretin onda birini geçen tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığının veya hiç bildirim yapılmadığının tespiti halinde 2025/Ocak ila Aralık aylarında/döneminde destekten yararlanılamayacağı gibi yararlandırılmış olan tutarlar da gecikme cezası ve gecikme zammı ile işverenden geri alınmaktadır.

Bununla birlikte, ilgili ayda toplam 2025 Ocak ila Aralık aylarına ait aylık brüt asgari ücretin onda birini (2.600,55 TL) geçmeyecek tutarda eksik prime esas kazanç bildirimi yapıldığının tespiti durumunda, SGK’ce işveren ihtar gönderilmekte ve bu ihtar üzerine 15 günlük süre içinde bu eksikliğin giderilmesi halinde destekten yararlanılmaya devam etmekte, 15 günlük süre içinde ödenmemesi halinde ise destek dışına çıkılmakta ve yararlanılmış olan tutarlar da geri alınmaktadır.

5.4. İş yerinin Yasal Ödeme Süresi Geçmiş Prim Borcu Bulunmaması

Destekten yararlanılabilmesi için 2025 yılının ilgili alında işverenin; sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara ilişkin gecikme cezası ve gecikme zammı borçlarının bulunmaması ya da belirtilen borçların çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya 6183 sayılı Kanun’un 48’inci maddesine göre tecil ve taksitlendirilmiş olması gerekmektedir.

Bu nedenle, SGK’ya vadesi geçmiş borcu bulunan işverenler, mezkûr borcu ödemediği ya da yapılandırmadığı veya taksitlendirmediği sürece destekten yararlanamayacaktır.

5.5. 2025 Yılı Ocak ila Aralık Ayları/Dönemi için Çalıştırdığı Kişileri Sigortalı Olarak Bildirmediği veya Bildirdiği Sigortalıları Fiilen Çalıştırmadığı Yönünde Herhangi Bir Tespitin Bulunmaması

Denetim ve kontrolle görevli memurlarca yapılan soruşturma ve incelemelerde veya mahkeme kararları neticesinde ya da kamu kurum ve kuruluşlarından alınan bilgi be belgelerden 2025 yılı Ocak ila Aralık aylarında/döneminde çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği ya da prime esas kazancını eksik bildirdiği veya bildirdiği sigortalıları fiilen çalıştırmadığı tespit edilen işverenlerin destekten yararlanması mümkün olmadığından, bu işverenler 2025 yılı Ocak (daha sonra tescil edilmiş ise tescil ayı) ila 2025 Aralık ayları/dönemi için destekten yararlanamayacağı gibi 2025 yılı Ocak ila Aralık aylarında/döneminde yararlanılmış destek tutarı olması halinde yararlanılan destek tutarları gecikme zammı ve gecikme cezası ile birlikte geri alınmaktadır.

5.6. 2025 Ocak ila Aralık Aylarında/Döneminde Bildirilen Sigortalı Sayısının 2024 yılı Ocak ila Aralık Aylarında/Döneminde En Az Bildirim Yapılan Aydaki/Dönemdeki Sigortalı Sayısından Az Olmaması

Destekten yararlanılacak ayda/dönemde aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından bildirilen sigortalı sayısının, 2024 yılı Ocak ila Aralık ayları/döneminde aylık prim ve hizmet belgesi/muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının altında olması halinde, en az sigortalı sayısının altında bildirim yapılan ayda/aylarda destekten yoksun kalınmaktadır.

Destekten yararlanılacak aydaki/dönemdeki sigortalı sayısı ile en az sigortalı bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısının tespitinde, gün bildirimi yapılmayan (sıfır gün bildirilmiş) sigortalılar ile uzun vadeli sigorta kollarından bildirimi yapılmayanlar (2, 7, 12, 19, 21, 22, 23, 25, 39, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 48, 49 ve 50 No.lu belge türleri) dikkate alınmayacaktır.

Örnek: (S) İş yerinin 2024 ve 2025 yıllarına ilişkin uzun vadeli sigorta kollarına tabi bildirimde bulunduğu sigortalı sayıları aşağıdaki gibidir.

İş yerinin 2024 yılında bildirimde bulunduğu en düşük sigortalı sayısı 2024/Nisan ayı için 28 kişidir. Bu durumda, 2024/Nisan ayındaki sigortalı sayısının (28) altında bildirim yapılan; 2025/Nisan, Mayıs, Haziran, Eylül, Ekim ve Aralık aylarında destekten yararlanılamayacaktır.

6. Sigorta Primlerinin İşveren ve Sigortalı Hisselerinin Tamamının Devlet Tarafından Karşılandığı Durumlarda Verilecek Destek Tutarı

Sigorta primlerinin işveren ve sigortalı hisselerinin tamamının devlet tarafından karşılandığı teşvikler kapsamında sigortalı istihdam ediliyor olması halinde, işverenlerin bu kapsamdaki sigortalılar için ödeyeceği sigorta primlerinin tutarının İşsizlik Sigortası Fonunca karşılanacak tutardan az olduğu durumlarda, sadece işverenin ödeyeceği tutar kadar asgari ücret desteğinden yararlanılabilecektir.

2024 yılının aynı ayında uzun vadeli sigorta kollarını içeren belge türlerinde kayıtlı sigortalılardan günlük prime esas kazancı 1.000 TL, 2.667 TL (0510, 0520 iş kolu kodu ve 4, 5, 35, 36 ve 55 No.lu belge türleri verilen iş yerleri), 2.000 TL (toplu iş sözleşmesi uygulanan özel sektör iş yerleri) ve bu tutarların altında bildirilen sigortalıların toplam prim ödeme gün sayılarını geçmemek üzere, cari ayda gönderilen uzun vadeli sigorta kollarını içeren aylık prim ve hizmet belgelerinde/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı sigortalılar için bildirilen toplam prim ödeme gün sayıları ile karşılaştırılmak suretiyle bulunacak prim ödeme gün sayısı, destek hesabına esas gün sayısı olacaktır.

2025 yılında tescil edilmiş veya edilecek olan iş yerleri bakımından uzun vadeli sigorta kollarını içeren belge türlerinden ve sigorta primlerinin işveren ve sigortalı hisselerinin tamamının devlet tarafından karşılandığı teşvikler kapsamındaki kanun türü seçilerek gönderilen aylık prim ve hizmet belgelerindeki/muhtasar ve prim hizmet beyannamelerindeki kayıtlı sigortalıların toplam prim ödeme gün sayıları birlikte değerlendirilmek suretiyle destekten yararlanılmaya ilişkin gün sayısı bulunacaktır.

7. Alt İşvereni Bulunan İş yerleri ve Alt İşverenlerle İlgili İşlemler

5510 sayılı Kanun uyarınca alt işverenler için müstakil iş yeri dosyası tescil edilmediğinden ve alt işverenler sosyal sigorta yükümlülüklerini asıl işverene ait iş yeri dosyası üzerinden yerine getirdiklerinden, alt işvereni olan iş yeri dosyalarında alt işverenlerin kendi çalıştırmış oldukları sigortalılarının asgari ücret desteğinden yararlanmaları için alt işverenlerin 5510 sayılı Kanun'un geçici 109'uncu maddesinin uygulanacağı 01.01.2025 - 31.12.2025 döneminde faaliyetine devam ediyor veya faaliyete yeni başlayacak olması gerekmektedir.

Bu kapsamda, asgari ücret desteğinin hesaplanmasında, prim ödeme gün sayısının, toplam sigortalı sayısının, 2024 yılındaki uzun vadeli sigorta kollarından bildirilen en az bildirim yapılan aydaki sigortalı sayısının ve prime esas kazançların hesabı konusunda asıl işveren ve her bir alt işveren yönüyle ayrı ayrı değerlendirilmektedir.

Destekten yararlanan alt işverenin SGK’ya borcunun bulunması halinde, alt işverenle birlikte asıl işveren de borç ödenmediği sürece destekten yararlanamayacaktır.

Alt işverenler yalnızca kendi çalıştırmış oldukları sigortalılara ilişkin borçlardan sorumlu tutulabileceğinden, asıl işverenin veya diğer bir alt işverenin Kuruma borcu bulunmasına rağmen kendi alt işverenliğinden kaynaklanan borcu bulunmayan alt işveren destekten yararlanmasına engel değildir.

Asıl işveren ile alt işverenler bakımından destekten yararlanma usul ve esaslarının tespitinin ayrı ayrı yapılması nedeniyle, alt işverenlerin çalıştırdığı sigortalıların prime esas kazanç tutarlarını eksik bildirdiğinin, sigortalılarını kayıt dışı çalıştırdığının ya da bildirdiği sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi sonucunda ilgili alt işverenlerin destek tutarlarının geri alınması, asıl işverenin destek tutarının geri alınmasını gerektirmemektedir. Destek tutarından yoksun kalmayan asıl işverenin, alt işverenin asgari ücret desteğinin iptalinden dolayı çıkacak borç için SGK nezdinde alt işverenle birlikte müteselsilen sorumluluğu devam etmektedir.

8. Tereddüt Halinde Başvurulması Gereken Kurumlar

- Kurum ve kuruluşların (iş yerlerinin) 5335 sayılı Kanun'un 30'uncu maddesinin ikinci fıkrası kapsamına girip girmediği hususlardaki sorularına ilişkin başvuru mercii Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünün,

- İhale makamlarının destek tutarına ilişkin hakkedişlerden yaptıkları kesintilerin aylık olarak İşsizlik Sigortası Fonuna aktarım sürecindeki hususlara ilişkin başvuru mercii Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğünün,

- İhaleyi yapan idarelerin 4734 sayılı Kanun'un 2'nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde sayılan idareler kapsamına girip girmedikleri, yapmış oldukları ihalelerin “sözleşmesinde fiyat farkı ödeneceği öngörülen hizmet alımlarında, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılmasının öngörüldüğü hizmet alımı” kapsamına girip girmedikleri gibi hususlardaki sorularına ilişkin başvuru mercii ise Kamu İhale Kurumunun yetkili olduğundan, tereddüt halinde işverenlerin belirtilen kurumlara müracaat etmesi gerekmektedir.

Diğer taraftan, 01.01.2025 ila 31.12.2025 tarihi arasındaki dönemlere ilişkin toplu iş sözleşmesi imzalamasına rağmen söz konusu uygulamadan faydalanamadığını beyan eden işverenlerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından alınan listelerde gerekli güncellemelerin yapılabilmesi amacıyla Çalışma Genel Müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekmektedir.

9. Diğer Hususlar

5510 sayılı Kanun'un geçici 109'uncu maddesinde yer alan asgari ücret desteğinden yararlanmak için işverenler için başvuru şartı aranmadığından, desteğe ilişkin tüm süreç SGK’ce yürütülmektedir. Günlük 33,33 TL’nin destek kapsamında bulunan gün sayısı ile çarpımı sonucuna göre hesaplanan asgari ücret destek tutarı, işverenin ilgili ayı takip eden ay/aylarda doğan sigorta prim borçlarına mahsup edilmektedir.

Asgari ücret desteğinden yararlanmak amacıyla, mevcut bir iş yerinin kapatılarak değişik bir ad veya unvan ya da iş birimi olarak faaliyete geçirildiğinin anlaşılması halinde, bu nitelikteki iş yeri işverenleri asgari ücret desteğinden yararlanamadığı gibi, yararlanılmış olması halinde yararlandırılan tutarlar SGK’ce gecikme cezası ve gecikme zammı ile tahsil edilmektedir.

2024 yılı için 01.03.2025 tarihinden, 2025 yılı için 28.02.2026 tarihinden önce olmasına rağmen ilgili aylık prim ve hizmet belgesinin/muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin SGK tarafından işleme alınma tarihinin 2024 yılı için 01.03.2025, 2025 yılı için 28.02.2026 tarihinden sonra olması halinde bu prim belgelerindeki/beyannamelerindeki gün ve kazançlar dikkate alındığından, desteğe esas olan ilgili aydaki toplam prim ödeme gün sayısı değişmektedir. Toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan fark ödemeleri de günlük kazanç miktarını değiştirebildiğinden, bu durum da gün sayısı olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

İş yerlerinin devredilmesi veya intikal etmesi durumunda iş yerini devralan veya iş yeri intikal eden işverenler adına yeni bir dosya açılmayıp mevcut iş yeri dosyası üzerinden iş yeri bildirgesi alınmak suretiyle işlemler yürütüldüğünden asgari ücret desteği uygulamasında, devredilen veya intikal eden iş yerleri bakımından işveren değişikliği üzerinde durulmaksızın iş yeri bazında işlem yapılmaktadır.

Adres değişikliği nedeniyle gerek aynı il içinde başka bir ünitenin görev bölgesine ve gerekse bir ilden başka bir ile nakledilen iş yerleri bakımından yeni iş yeri dosyası tescil edildiğinden, adres değişikliği nedeniyle yeni tescil edilen iş yerleri için iş yerinin asgari ücret desteğinden nakledilen eski iş yeri koşullarına göre yararlanmaktadır.

Prim belgelerinin süresinde verilmesi ya da tahakkuk eden prim borcunun süresinde ödenmemiş olması sadece o aya ilişkin destekten yararlanılmasına engel olmakla birlikte, prime esas kazancın eksik ya da hiç bildirilmemiş olması, kayıt dışı sigortalı çalıştırılması veya kayıtlı sigortalının fiilen çalışmadığının tespit edilmesi halinde destekten tamamen yoksun kalınmakta ve yararlanılmış olan tutarlar da geriye alınmaktadır.

Destekten yararlanmak için asıl işverenlerin alt işverenleri ile, alt işverenlerin ise birbirleriyle istihdamın kaydırılması şeklinde muvazaalı işlem yaptıklarının anlaşılması halinde bu işveren ve alt işverenler hakkında asgari ücret desteğine ilişkin hükümler uygulanmamaktadır.

Destek uygulaması SGK’ce kendiliğinden başlatıldığından, yersiz olarak destekten yararlanıldığından sonradan tespiti halinde destek tutarının iadesinde gecikme cezası ve gecikme zammı uygulanmamaktadır.

10. Değerlendirme ve Sonuç

Asgari ücret desteğinin başladığı 2016 yılı için 3,33 TL olan destek tutarı 10 kat artışla 33,33 TL’ye, 85 TL olan günlük kazanç tutarı 11,7 kat artışla 1.000 TL’ye, brüt 1.647,00 TL olan asgari ücret 15,7 kat artışla 26.005,50 TL’ye ulaşmıştır.

SGK’nin 2023 yılı Faaliyet Raporu’nda işverenlere asgari ücret desteğinin verilmesi ve böylece asgari ücretten kaynaklanan maliyet artışlarına devlet katkısının sağlanmasına yönelik 2016 yılından 2023 yılı sonuna iş yerlerine toplamda 85.424.929.706 TL asgari ücret desteği verildiği, 2024 yılı Faaliyet Raporu’nda ise bu yıla ilişkin asgari ücret destek tutarının 41.945.769.191 TL olduğu belirtilmektedir.

Bu veriler ışığında 2016 yılından günümüze kadar geçen süreçte, 2018 yılına kadar Hazinece, 2019 ve sonraki yıllar için de İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanmak üzere asgari ücret desteği olarak işverenlere 127 milyar 370 milyon TL tutarında kaynak aktarıldığını söylemek yanlış olmayacaktır.

İşverenler yönüyle herhangi bir başvuru şartı öngörmeyen asgari ücret destek uygulaması, SGK’ce kendiliğinden yapılmakta olup işverenlerin destek kapsamında olup olmadıklarını kontrol etmeleri, kapsamda olan işverenlerin ise destekten yararlanmak için öngörülen şartlara titizlikle riayet etmesi, destekten yararlanılacak gün sayısını olumlu ya da olumsuz etkileyecek olan ek/iptal bildirgelere ilişkin sürelere dikkat etmesi, (51) numaralı belge ile güvenlik korucularının bildirimi yapan kamu işverenlerinin yersiz olarak destekten yararlanıp yararlanmadıklarını kontrol etmeleri faydalı olacaktır.