R.Gazete No: 33051
R.G. Tarihi: 18.10.2025
Karar Sayısı: 10502
Karar Tarihi: 17.10.2025
Ekli "Kurakçıl Peyzaj Uygulamalarına İlişkin Usul
ve Esaslar'ın onaylanmasına, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 435/A
maddesi gereğince karar verilmiştir.
Recep Tayyip ERDOĞAN
CUMHURBAŞKANI
KURAKÇIL PEYZAJ
UYGULAMALARINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
Amaç
MADDE 1 -(1) Bu Usul ve
Esasların amacı; meskûn mahalde kalan kamusal açık-yeşil alanlar ile yarı özel
açık-yeşil alanlarda su kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını, iklim
değişikliğine uyum sağlanmasını, yerel ekolojik koşulların gözetilmesini ve
dirençli- sürdürülebilir kentsel peyzaj alanlarının oluşturulmasını sağlayan
kurakçıl peyzaj ve sulama uygulamalarının belirlenmesidir.
Tanımlar
MADDE 2 -(1) Bu Usul ve Esaslarda geçen;
a) Bakanlık:
Tarım ve Orman Bakanlığını,
b) Bitkisel
peyzaj elemanları: Ağaçlar, ağaççıklar, çalılar, yer örtücüler, çimler başta
olmak üzere peyzaj tasarım ve uygulamasında kullanılan tüm doğal, yarı doğal ve
kültürel bitki türlerini,
c) Kamusal
(genel) açık-yeşil alanlar: Kent ve mahalle parkları, yol, bulvar ve refüjler
gibi toplumun yararlandığı veya rekreasyonel ihtiyaçlarının karşılandığı,
ekosistem hizmetleri sağlayan kamusal alanları,
ç) Kentsel yeşil alanlar: Kamusal (genel)
açık-yeşil alanlar ve yarı özel açık-yeşil alanları,
d) Kurakçıl
peyzaj: Suyun verimli kullanımını esas alarak kuraklığa, tuzluluğa ve sıcaklığa
dayanıklı, su ihtiyacı az olan bitkilerle tasarlanan, yerel iklim ve doğal
vejetasyon ile uyumlu, çevresel, estetik ve kültürel değerleri gözeten çok
işlevli sürdürülebilir peyzajı,
e) Kurakçıl
Peyzaj Uygulamaları Rehber Dokümanı: 4/5/2023 tarihli ve 32180 sayılı Resmî
Gazete'de yayımlanan 2023/9 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesine dayanılarak
Bakanlığın resmi internet sitesinde yayımlanan rehber dokümanı,
f) Malçlama: Buharlaşmayı azaltarak suyun
verimli kullanımım sağlamak, toprak sıcaklığım dengelemek ve sağlıklı bitki
gelişimini teşvik etmek amacıyla bitkilerin kök bölgelerinin ve/ veya bütün
toprak yüzeyinin organik veya inorganik malzemelerle örtülmesini,
g) Peyzaj: Karakteri doğal ve/ veya insan
aktiviteleri ve etkileşimleri sonucu oluşan alanı,
ğ) Peyzaj izleme
Sistemi: Peyzaj uygulaması ve sulamaya ilişkin verilerin yer aldığı ve
izlemenin yapıldığı Bakanlıkça geliştirilen bilgi sistemini,
h) Sorumlu
idare: Kentsel yeşil alanlardan sorumlu idareleri,
ı) Yapısal peyzaj elemanları: Peyzaj tasarım ve
uygulamasında kullanılan pergola, kamelya, bahçe mobilyaları vb. ahşap peyzaj
donatı elemanları, çitler, merdivenler, kapılar ile sert zeminler gibi yapısal
elemanları,
i)
Yarı
özel açık-yeşil alanlar: Üniversite kampüs alanları, askeri alanlar, kamu kurum
ve kuruluşları, havaalanları, turizm tesisleri, golf, futbol ve atletizm
sahaları, organize sanayi bölgeleri gibi çoğunlukla toplumun tümüyle
yararlanamadığı, sadece belirli bir kesim tarafından belli şartlarda kullanıma
açık rekreasyonel alanları,
j)
Yeşil
altyapı: Ekosistem hizmetlerinin sürdürülebilirliğinin desteklenmesi ve
biyoçeşitliliğin artırılması için stratejik olarak tasarlanan ve yönetilen
doğal ve yarı doğal alanlar ağını,
k) Zonlama:
Bitkisel peyzaj elemanlarının su ihtiyacı, kullanım yoğunluğu ve işlevselliği,
toprak özellikleri, meteorolojik özellikler, topografya, bakım gerekliliği ve
estetik katkısı dikkate alınarak alanın planlı alt bölgelere ayrılmasını,
ifade eder.
Genel esaslar
MADDE 3 -(1) Kurakçıl peyzaj uygulamaları
ile su kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını sağlamak maksadıyla;
a)
Peyzajda;
kuraklığa, tuzluluğa, sıcaklığa dayanıklı ve su ihtiyacı az olan, yerel iklim
ve doğal vejetasyona uygun bitkisel peyzaj elemanlarının kullanılması,
yetiştirilmesi,
b) Peyzaj
tasarımında, ilgili federasyonlarca çim kullanımının zorunlu olduğu belirlenen
spor tesisleri dışında çim kullanımının azaltılması, çim kullanımının zorunlu
olduğu alanlarda ise kullanım yeri ve kullanım amaçları dikkate alınarak
bölgenin iklim koşullarına uygun, kuraklığa dayanıklı çim türlerinin seçilmesi,
c)
Peyzajda
çim yerine yerel iklime ve doğal vejetasyona uygun, çok yıllık yer örtücülerin
ve kuraklığa dayanıklı doğal bitkilerin kullanılması,
ç) Peyzaj tasarımında bitki su ihtiyacına ve
kullanım yoğunluğuna göre zonlama yapılması,
d) Bölgeye
ve yerel iklim koşullarına uygun yapısal peyzaj elemanlarının kullanılması,
e)
Peyzaj
uygulamalarında yerel iklim koşullarına, doğal yapıya ve bitki örtüsüne uyumlu
malçlama yapılması,
f)
Bitkisel
peyzaj elemanları kullanılmadan sadece organik ve inorganik malç malzemesi
kullanılarak toprak yüzeyinin kapatılmaması,
g) Su
verimliliği sağlayan basınçlı sulama yöntemlerinin kullanılması,
ğ) Peyzaj sulamasında içme-kullanma suyu
şebekesinden sulama yapılmaması, sulama ihtiyacının öncelikli olarak arıtılmış
atıksular olmak üzere geleneksel olmayan su kaynaklarından sağlanması, buna
yönelik çevresel altyapının ve kademeli geçiş planlarının oluşturulması,
geleneksel olmayan su kaynaklarına erişimin mümkün olmadığı yerlerde ve yeraltı
suyu kullanımının zorunlu olduğu şartlarda su tahsis belgesi alınması,
h) Su
kullanımının ölçüm ve izleme sistemleri ile kayıt altına alınması,
ı) Sulama ve bakım faaliyetlerinde enerji
ihtiyacının öncelikli olarak yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlanması,
i) Yeşil
altyapı uygulamalarının kurakçıl peyzaj uygulamalarıyla uyumlu hale
getirilmesi,
j)
Peyzajda
bulunan sosyal donatılarda sensörlü musluk, tasarruflu musluk ucu aparatı,
düşük hacimli rezervuar gibi su verimliliği sağlayan ekipmanların kullanılması,
k) Bakanlık,
ilgili meslek odaları, üniversiteler başta olmak üzere ilgili kurum ve
kuruluşlarca kurakçıl peyzaj uygulama esaslarına yönelik bu Usul ve Esasları
uygulamakla yükümlü kurum ve kuruluşlara eğitimlerin verilmesi, halkın
bilgilendirilmesi ve iyi uygulamaların ilgili alanlarda tanıtılarak farkındalığın
artırılması,
esastır.
Kurakçıl peyzaj tasarımı ve
uygulaması
MADDE 4 -(1) Kurakçıl peyzaj tasarım ve
uygulamasından sorumlu idarelerce;
a)
Uygulama
alanının tasarımı aşamasında; doğal yapı özellikleri arazi etüt ve literatür
çalışmaları ile belirlenir; çevresel ve fiziksel sorunlar tespit edilerek
önceliklendirilir; toprak analizleri yapılarak analiz sonuçlarına uygun
iyileştirme ve ıslah yöntemleri tespit edilir.
b) Peyzaj
sulaması için arıtılmış atıksular başta olmak üzere geleneksel olmayan su
kaynaklarının tespiti yapılır.
c)
Uygulama
alanında yer alacak faaliyetler için kullanım alanlarına uygun gerekli yapılar
ve mekanlar ile bunların konumlan belirlenir.
ç) Kullanım alanlarının belirlenmesinden sonra
zonlama yapılır.
d) Peyzajda
kullanılacak kurakçıl bitkiler, 8 inci madde gereğince yayımlanan bitkisel
peyzaj elemanları arasından seçilir.
e)
Sıcak,
kuru, güney ve batı bakılı alanlar için az su isteyen bitkiler; kuzey ve doğu bakılı
alanlarda ise daha fazla neme ihtiyaç duyan bitkiler kullanılır.
f)
Eğimli
yeşil alanlarda, teraslama yapılarak toprak tutucu bitkiler ile yer örtücüler
ya da çalılar kullanılır.
g) İlgili
federasyonlarca çim kullanımının zorunlu olduğu belirlenen spor tesislerinde
kullanılacak çim türleri, 8 inci madde gereğince yayımlanan çim türleri
arasından seçilir.
ğ) Çim kullanımı zorunlu olan alanlar dışında 8
inci madde gereğince yayımlanan diğer bitkisel peyzaj elemanları tek veya grup
halinde kullanılarak çim alan oranı azaltılır.
h) Toprakta
buharlaşmanın en aza indirilmesi amacıyla bölgenin iklim koşullarına ve doğal
yapısına uyumlu malç malzemesi, suyun bitki köklerine ulaşmasını sağlayacak
kalınlıkta kullanılır.
ı) Beton, asfalt gibi
geçirgenliği düşük olan malzemelerden yapılmış sert zemin alanları asgari
düzeyde tutulur. Zemin malzemesinde su akışını yavaşlatan ve yüksek su
geçirgenliğine sahip malzemeler kullanılır.
Sulama planlaması ve uygulaması
MADDE 5 -(1) Kurakçıl peyzaj sulama
planlaması ve uygulamasından sorumlu idarelerce;
(1)
İçme-kullanma
suyu şebekesinden peyzaj sulaması yapılmaması esastır. Geleneksel olmayan su
kaynaklarının kullanımı önceliklendirilir. Yeraltı suyu kullanımının zorunlu
olduğu şartlarda ise su tahsis belgesi alınır.
(2)
Toprak
analizine ve belirlenen bitki desenine uygun sulama programı hazırlanır. Sulama
programı hava koşulları esas alınarak uygulanır.
(3) Sulama
gün ağarmadan önce ya da gün batımından hemen sonra yapılır.
(4)
Sulamada
basınçlı sulama yöntemleri ve otomasyonlu sulama sistemleri kullanılır. Bu
sistemlerin yılda en az bir kez periyodik kontrolü ve bakımı yapılır. Su
kullanımı ölçüm ve izleme sistemleri ile kayıt altına alınır.
(2) Peyzaj
sulamasında geleneksel olmayan su kaynaklarının kullanımında;
a) Arıtılmış
atıksuların kullanımına öncelik verilir. Arıtılmış atıksuyun yeniden
kullanımında yürürlükteki mevzuatta yer alan yükümlülüklere ve kriterlere
uyulur.
b) Mevcut
peyzajda, hâlihazırda geleneksel olmayan su kaynakları kullanılamıyorsa
kademeli olarak geleneksel olmayan su kaynaklarının kullanımı sağlanır.
c) Yeni
yapılacak peyzajın sulanmasında geleneksel olmayan su kaynaklarının kullanımına
ilişkin altyapı sistemleri peyzaj ile birlikte projelendirilerek tesis edilir.
ç) Alanda yüzeyden akışa geçen yağış suları yeniden
kullanım için yeraltı veya yerüstü depolarında biriktirilir.
d) Sulamadan
dönen suların yeniden kullanılması için drenaj kanalları oluşturulur. Drenaj
kanalları ile toplanan sulama suları uygun filtrasyon yöntemi sonrası sulamada
yeniden kullanılır.
(3) İlgili
federasyonlarca çim kullanımının zorunlu olduğu belirlenen spor tesislerinde
içme-kullanma suyu şebekesinden peyzaj sulaması yapılmaması esastır. Sulama
ihtiyacı öncelikli olarak arıtılmış atıksular olmak üzere geleneksel olmayan su
kaynaklarından sağlanır, buna yönelik çevresel altyapı oluşturulur. Yeraltı
suyu kullanımının zorunlu olduğu şartlarda su tahsis belgesi alınır.
Kurakçıl peyzaj verilerinin
izlenmesi
MADDE 6 - (1) Bu Usul ve Esaslar kapsamında
yer alan sorumlu idarelerce her yıl Şubat ayının sonuna kadar bir önceki yılın
peyzaj uygulamasına, sulamaya ve geleneksel olmayan su kaynaklarının
kullanımına ilişkin veriler Peyzaj İzleme Sistemine girilir.
(2) Milli
güvenlik kapsamında görev ve yetkisi bulunan kurum ve kuruluşlar, Peyzaj İzleme
Sistemine veri girişi yükümlülüğünden muaftır. Gerekli veriler Bakanlık
tarafından belirlenen usul ile bildirilir.
(3)
Peyzaj
İzleme Sistemine girilen veriler; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği
Bakanlığı içinde yetkilendirilmiş birimlerin erişimine açılır.
Kurakçıl peyzaj türlerinin
belirlenmesi
MADDE 7 -(1) Kuraklığa, tuzluluğa ve
sıcaklığa dayanıklı, su ihtiyacı az olan, yerel iklim ve doğal vejetasyon ile
uyumlu bitki türleri Bakanlık onayıyla belirlenir. Peyzajda kullanılacak
kuraklığa dayanıklı odunsu bitkiler, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği
Bakanlığınca yayımlanan rehber esas alınarak belirlenir. Belirlenen bitki
türleri Kurakçıl Peyzaj Uygulamaları Rehber Dokümanında yer alır. Bitki
türlerinde değişiklik olması durumunda güncelleme yapılır.
(2) Kurakçıl Peyzaj Uygulamaları
Rehber Dokümanı Bakanlığın resmi internet sitesinde yayımlanır.
Peyzaj verilerinin toplanması
GEÇICI MADDE 1 -(1)
Bakanlık tarafından talep edilen veriler, Peyzaj İzleme Sistemi faaliyete
geçene kadar EK-1 'de yer alan Peyzaj İzleme Formu ile Bakanlığa gönderilir.
Spor tesislerinde çim kullanımı
GEÇICI MADDE 2 -(1)
İlgili federasyonlarca çim kullanımının zorunlu olduğu belirlenen spor
tesislerinde, su ihtiyacı yüksek olan çim türleri yerine, 8 inci madde
gereğince yayımlanan çim türleri kullanılır. Mevcut alanlarda; bu Usul ve
Esasların yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 3 yıl içerisinde, bu Usul
ve Esaslara uyum sağlanır.
Yürürlük
MADDE 8 -(1) Bu Usul ve
Esaslar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
----------o----------