Elektrik Üretim Lisans Harcının Matrahına Dahil Olan Gelir Kalemleri
Süleyman Kısak - 31 Mart 202318.04.2013 tarih ve 28622 sayılı 6456 Kanun Numarası ile Kamu Finansmanı Ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde değişiklik Yapılmasına Dair Kanununda, Elektrik Üretim Lisans Harcına ilişkin düzenlemeler yapılmıştır. Ancak söz konusu düzenleme sonucunda hangi gelir kalemlerinin harç matrahına dahil edileceğine ilişkin kafa karışıklığına neden olunmuştur. İşte bu yazımızda genel olarak elektrik üretim lisans harcına ilişkin yapılan düzenlemeler ile harç matrahında hangi gelir unsurlarının dikkate alınacağına ilişkin Maliye idaresi tarafından verilen özelge ve görüşler ışığında değerlendirme yapılacaktır.
1-6456 Sayılı Kanun İle Yapılan Değişiklikler:
MADDE 16 – 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 113 üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Elektrik üretimi lisans harçları her yıl kurumlar vergisi beyannamesi verme süresi içerisinde verilen bildirim üzerine, elektrik üretim faaliyetlerinden elde edilen gayrisafi iş hasılatı esas alınarak tahakkuk ettirilir, tahakkuk ettirilen harçlar ayrıca mükellefe tebliğ edilmez ve mayıs ayı içerisinde ödenir. Genel bütçe geliri olarak kaydedilen elektrik üretimi lisans harçlarından hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisans harçlarının %90’ı, haziran ayının sonuna kadar, hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretimi yapan tesisin bulunduğu yerin il özel idaresine, il özel idaresi bulunmayan yerlerde büyükşehir belediyesine aktarılır. Hesaplanarak aktarılan bu tutarlar, 2/7/2008 tarihli ve 5779 sayılı İl Özel İdarelerine ve Belediyelere Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Pay Verilmesi Hakkında Kanuna göre belediyelere ve il özel idarelerine ayrılacak payların hesabında matraha dâhil edilmez.”
MADDE 17 – 492 sayılı Kanuna bağlı (8) sayılı tarifeye aşağıdaki bölüm eklenmiştir.
“XV – Elektrik üretimi lisans harçları:
1- Hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim lisansı (Her yıl için):
Elektrik Piyasası Kanunu kapsamında, özelleştirme bedeli, lisans ihale bedeli ve su kullanım bedeli ödemeksizin hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretim faaliyetinde bulunanların (Kamu Kuruluşları hariç) bu faaliyetlerden elde ettikleri bir önceki yıl gayrisafi iş hasılatı üzerinden binde 15
Üreticilerin kendi ihtiyaçları için kullandıkları elektriğin bedeli gayrisafi iş hasılatına dâhil edilmez.”
2-Kimler Elektrik Üretim Lisans Harcı Mükellefidir.
Yukarıda yer alan yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere sadece hidrolik kaynaklara dayalı elektrik üretimi yapan üreticiler bu harcın mükellefidir, Yani mükellef olmak için hidrolik elektrik santrali işletmecisi(HES) olmak gerekir. Bunun yanında güneş enerjisi santrali ile rüzgar enerji santrali işleten ve diğer elektrik enerjisi işi ile uğraşanlar bu vergiden sorumlu değillerdir.
3-Maliye İdaresi Tarafından Verilen Mukteza ve Görüş Yazıları
Elektrik harcının matrahı; mükelleflerin gayrisafi iş hasılatı üzerine uygulanan binde 15 oranı üzerinden hesaplanmaktadır. Mükelleflerin söz konusu elektriği kendi ihtiyaçları içinde kullanmaları sonucu tüketilen bedeller ise hesaplama yapılacak matraha ilave edilmez.
Mükellefler tarafından gayrisafi iş hasılatına nelerin ekleneceği ve nelerin bu hasılattan düşüleceği konusunda tereddütler ortaya çıkmıştır.
Öncelikle gayrisafi hasılattan anlaşılması gereken tek düzen muhasebe sisteminde yer alan 60.Brüt Satışlar hesabıdır. Yani bu hesapta yer verilen gelir tutarları matrah olarak dikkate alınması gerekir.
Maliye İdaresinin matrahın tespitine ilişkin görüşü şu yöndedir:
- Kamu kurumlarına aktarılmakla birlikte lisans sahibi mükelleflerin hasılatları üzerinden ödenmesi gereken kamusal yükümlülüklerin harç matrahına esas gayrisafi iş hasılatından düşülmemesi, ancak kanunları gereği mükellefi doğrudan tüketici olan ve sorumlu sıfatıyla tahsilatına aracılık edilen kamusal yükümlülükler gayrisafi iş hasılatına dahil olmadığından harç matrahına da dahil edilmemesi,
- Harcın matrahı gayri safi iş hasılatı olduğundan faaliyetin icrası için katlanılmak zorunda olunan maliyet ve giderlerin harç matrahından düşülmemesi, ancak ilgili mevzuatı gereği başka şirketler adına ve sonradan onlara aktarılmak üzere tüketicilerden fatura bazında tahsil edilen bedellerin harç matrahına esas gayrisafi iş hasılatına dahil edilmemesi,
gerekmektedir.”
Maliye tarafından verilen görüş doğrultusunda; ister hasılata dahil olsun ister başka bir muhasebe hesabında izlensin doğrudan nihai tüketiciden alınan ve ilgili kurumlara yatırılan tutarlar harç matrahına dahil edilmez. Bunlara örnek vermek gerekirse “Elektrik Tüketim Vergisi” diğer adıyla “Belediye Tüketim Vergisi” olarak nihai tüketiciden alınan ve ilgili kamu idaresine yatırılan tutarlar harç matrahının hesabında dikkate alınmaz.
Bunun yanında TRT Payı ile Enerji Payından da bahsetmek gerekirdi ancak elektrik tüketiminden TRT Payı ve Enerji Fonu alınması 21.12.2021 kabul tarihli 7346 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yürürlükten kaldırılmış olup 01.01.2022 tarihinden itibaren faturalarda bu kalemlere yer verilmeyecektir.
Firmaların bir diğer gelir olarak tahsil ettiği kalemler ise; kayıp kaçak bedeli, dağıtım sistemi kullanım bedeli, iletim hattı kullanım bedeli, sayaç okuma bedeli, reaktif enerji bedeli ve perakende satış hizmet bedelidir.
Yukarıda belirtilen gelir kalemlerine ilişkin Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun görüşüne göre ise; dağıtım sistemi kullanım bedeli, kayıp kaçak bedeli, iletim sistem kullanım bedeli, sayaç okuma bedeli ve reaktif enerji bedellerinin elektrik perakende satış şirketleri tarafından tüketicilerden tahsil edildiği ve söz konusu bedellerin tamamının tüketicinin bulunduğu bölgede dağıtım faaliyetinden sorumlu olan elektrik dağıtım şirketlerine aktarıldığı (iletim sistem kullanım bedelinde ise dağıtım şirketlerine aktarılan tutarların daha sonra dağıtım şirketinin tarafından iletim şirketine aktardığı), perakende satış hizmet bedelinin ise görevli tedarik şirketlerinden enerji alan tüm tüketicilere uygulandığı, ancak tedarikçisini seçen serbest tüketiciler için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından bir bedel belirlenmediği mezkur bedelin tahsil edilip edilmemesinin tedarikçi ile tüketicinin yaptığı ikili anlaşma ile düzenlenecek bir husus olduğu ve söz konusu bedelin başka bir kuruluşa aktarılmayıp tedarik şirketlerinin bünyesinde kaldığı, belirtilmiştir.
Bu doğrultuda yukarıda sayılan ve faturada yer alan gelir unsurlarının perakende satış hizmet bedeli hariç geriye kalanı dağıtım şirketlerine aktarıldığı için harç matrahının tespitinde dikkate alınmaması gerekir.
4-Sonuç
Elektrik üretim lisans harcı ödeyen mükelleflerin; TRT Payı ile Enerji Payının kaldırılmış olduğu göz önüne alındığında sadece perakende satış hizmet bedeli üzerinden harç tutarını hesaplayacakları bunun dışında kalan elektrik tüketim vergisi, kayıp kaçak bedeli, dağıtım sistemi kullanım bedeli, iletim hattı kullanım bedeli, sayaç okuma bedeli ve reaktif enerji bedelini harç matrahına dahil etmeyecekleri sonucu ortaya çıkmaktadır.
Yazar: Süleyman Kısak
Kaynak: https://www.ekonomim.com/
