Enflasyon Muhasebesi Uygulanmalı
Mahmut Bülent Yıldırım - 15 Aralık 2022Enflasyon deyince akla ilk gelen günlük hayatta çokça kullandığımız mal ve hizmetlerin fiyatlarının artmasıdır. Ancak enflasyondan söz edebilmek için sadece belli bir malın veya hizmetin fiyatının tek başına artması değil, fiyatların genel düzeyinin sürekli bir artış göstermesidir.
Enflasyon düzeltmesi, şirketlerin mali tablolarının enflasyonist etkilerden arındırılarak gerçek kârlılığın ve faaliyet sonuçlarının raporlanmasını ve gerçek rakamlar üzerinden vergileme yapılmasını sağlayan bir işlemdir. Bu işlem, bilançolarda yer alan parasal olmayan değerlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması ve finansal tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanabilir. Yani enflasyon düzeltmesi işlemi bilançoların enflasyonun etkilerinden arındırılarak güncellenmesi ve satın alma gücüyle raporlanması işlemidir.
Enflasyon düzeltmesi kanuni olarak düzenlenmiş ve 2004 yılında uygulanmış olmakla birlikte, 2021 yılı sonu itibariyle de uygulama için şartları gerçekleşmiş olmasına rağmen hâlihazırda ertelenmiş bulunmaktadır. Enflasyon düzeltmesi uygulaması bilançoların ve sektörlerin yapısına bağlı olarak farklı sonuçlar verse de enflasyonist etkilerden arındırılmış mali tablolardaki gerçek durumun raporlanması adına söz konusu düzeltmenin uygulanması gerekmektedir.
Enflasyon Düzeltmesi Ertelendi
Yapılan düzenlemeler ve şartların da gerçekleşmesiyle birlikte enflasyon düzeltmesi 2004 yılında uygulanabilmiş ancak sonraki yıllarda ÜFE’deki artışın son üç yılda yüzde 100’den ve son 12 ayda da yüzde 10’dan fazla olmaması nedeniyle uygulanamamıştır.
Günümüze geldiğimizde ise 2021 takvim yılı sonu itibarıyla, enflasyon düzeltmesi için aranan her iki koşulun da gerçekleşmiş olması nedeniyle, 2021 hesap dönemine ilişkin mali tabloların 213 sayılı Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298’inci maddesinin (A) fıkrası hükümleri çerçevesinde enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekmekteydi. Bu defa 7352 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla şartlar gerçekleşmiş ve 2021 yılı mali tabloları için enflasyon düzeltmesi yapılacakken, uygulama için altyapı ve zaman yetersizliği gerekçeleriyle birlikte enflasyon düzeltmesi, 31 Aralık 2023 sonuna ertelenmiş bulunmaktadır.
Enflasyon Düzeltmesi Nasıl Uygulanacak
Enflasyon düzeltmesi, kollektif, adî komandit ve adî şirketler dâhil, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri tarafından yapılır. Kazançlarını işletme hesabı esasına (zirai işletme hesabı dâhil) göre tespit eden mükellefler ile serbest meslek kazanç defteri tutan serbest meslek erbabı mükellefler enflasyon düzeltmesi yapamazlar. Ancak, bunlar, sadece, amortismana tâbi iktisadi kıymetlerini düzeltilmiş tutarları üzerinden amortismana tâbi tutabilirler.
Ayrıca;
- Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen mükellefler,
- Kayıtlarını Türk para birimi dışında başka bir para birimiyle tutmalarına izin verilen, ancak Türk para birimiyle kayıt yapmaya dönen mükelleflerden, Türk para birimiyle kayıt yapmaya başlanılan yıldan itibaren üç yıl geçmemiş olanlar,
da enflasyon düzeltmesi yapamazlar.
Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerce, mali tablolardan sadece bilanço enflasyon düzeltmesine tabi tutulur. Düzeltme işlemi, parasal olmayan kıymetlerin, enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanması olarak tanımlanmaktadır.
Sonuç
Enflasyonist ortamda işletmeler de bir yandan enflasyonun etkileriyle mücadele ederken diğer yandan daha fazla vergi yüküyle karşı karşıya kalarak bu durumdan olumsuz etkilenmeye devam etmektedirler. İşletmeler önceki yıllara kıyasla aynı ürünlerden miktar olarak daha az üretip satmalarına rağmen reel olmayan bir kârlılıkla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu da işletmelerin vergi yükünü artırarak olması gerekenden daha fazla vergi ödemelerine yol açmaktadır.
Fiyatlar genel düzeyi sürekli bir biçimde artmasına rağmen, işletmelerin sabit kıymetleri, emtiası, sermayesi gibi parasal olmayan kıymetleri kayıtlı değerle bilançolarda yer almaktadır. Enflasyon Düzeltmesi uygulamasını hem işletmelerin mali raporlamalarının enflasyonist etkilerden arındırılarak gerçek rakamlarla yapılması hem de elde edilecek gerçek veriler üzerinden vergileme yapılması açısından önemli bulmaktayız. Kanuni zorunluluk olmasa dahi bazı bankaların ve bazı büyük işletmelerin mali verilerini daha sağlıklı okuyabilmek adına enflasyon muhasebesine geçtikleri ya da geçmek üzere oldukları kamuoyuna yansımış bulunmaktadır.
Bu kapsamda 6 Ocak 2022 tarihli Tebliğ Taslağından ve ertelemeye yola açan 7352 Sayılı Kanundan yola çıkılarak, meslek odalarının ve iş dünyasının da görüşleri alınarak uygulamanın yürürlüğe girmesinin iş dünyasında olumlu karşılanacağı kanaatindeyim.
29.01.2022 tarih ve 31734 sayılı RG yayımlanmıştır.
Yazar: Mahmut Bülent Yıldırım
KAYNAK: https://www.dunya.com/
