KURGAN Yazılarına Karşı Ne Yapılmalı?
MURAT BATI - 06 Ekim 2025Vergi idaresi söz konusu yazıda mükelleflerde KURGAN sistemi tarafından riskli olarak kategorize edilen firmadan alışlarına yönelik KDV açısından yasal defter kayıtlarına yansıtılıp/yansıtılmama, beyannamelerde indirimi konusu yapılıp/yapılmama ve söz konusu alışlara isabet eden KDV için düzeltme beyannamesi verip/vermeme gibi durumlarla alakalı bilgi ve belge talep etmektedir.
Küresel ölçekte yaşanan teknolojik ve dijital gelişmeler toplumsal yaşamın her alanına sirayet ettiği gibi devletlerin idari ve mali yönetim süreçlerini de dönüştürmektedir. Buna bağlı olarak gelişen ve dönüşen en önemli alanlardan birisi de denetim süreçleridir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın ana denetimi birim olan Vergi Denetim Kurulu yetkilileri tarafından oluşturulan KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi) sistemi de kamusal makamların mali denetim yükümlülükleri açısından oldukça önemli bir yenilik olarak görülmektedir.
Bu kapsamda Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı, sahte belge düzenleme ve kullanmayla alakalı 1 Ekim 2025’ten itibaren kayıt dışılıkla mücadele anlamında yeni bir sürece başladı. Başta Vergi Denetim Kurulu mensupları olmak üzere emeği geçen herkesin eline, emeğine, aklına sağlık…
Vergi Denetim Kurulu, mükelleflerin KURGAN sistemiyle alakalı kafalardaki bazı sorulara cevap bulmaları adına bir rehber yayımladı.
Bu rehberde özellikle risk analizinin nasıl yapıldığı, bu sitemin vergi incelemesine ne ölçüde ve nasıl katkı sağlayacağı gibi birçok husus açıklanmıştır.
KURGAN Nedir?
Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı Risk Analiz Merkezi tarafından geliştirilen, cari veriler ile çalışan, işlem riskini ölçen, büyük veri analitiğini kullanarak ekonomideki işlemleri anlık olarak tarayan bir vergisel risk analiz sistemidir.
KURGAN yazıları, VUK m.148’e dayanılarak yazılan bir bilgi isteme yazısıdır. Yazılar, karşıt inceleme mahiyetindedir. Karşıt inceleme; mükellefin iş ilişkisinde bulunan kişilerin incelemeye alınmasını ifade eder.
Yazılara verilen cevaplar risk analiz sistemin bir girdisi olarak kullanılmaktadır. Mükelleflere elektronik ve dijital veriler üzerinden tespiti mümkün veya kolay olmayan fiillere yönelik hususlar sorulmaktadır. Örneğin riskli işlemlere dayalı belgelerin defter kayıtlarına alınıp alınmaması, beyanlara dâhil edilip edilmemesi veya sonrasında bir düzeltme beyannamesi verilerek kayıtlardan çıkarılması durumu mükelleften bilgi istenen başlıklar arasındadır. Bu bilgiler sistemin vakıf olamadığı mutabakat riskleri olarak adlandırılmaktadır. KURGAN yazıları denetimin kendisi değil olası bir denetimin habercisidir.
Sistem, vergi mükelleflerinin, mükellefiyetlerine yönelik dijital ortamda kayıtlanan ve izlenen tüm hesap ve işlemlerini analize tabi tutarak puanlama yapılması şeklinde işlemektedir. Tamamen dijital bir skorlama neticesinde mükellefler risk durumuna göre nitelendirilmektedir.
mevbank neo e-bültenine kaydolun, mevzuattaki her güncellemeyi ilk siz öğrenin. Hemen kaydol!
Tam da bu noktada özellikle son bir hafta içerisinde sayıları binlerle ifade edilen vergi mükelleflerine KURGAN sistemi tarafından tespit edilen ve mükelleflerin ticari iş ve ilişkisinde bulunduğu firmalara yönelik bir nevi erken uyarı olarak nitelendirilebilecek yazılar gitmektedir. Kulis bilgilerine göre bu sayının daha da artacağı öngörülmektedir.
KURGAN sistemi tamamen somut ve kesin hesap, işlem ve veriler üzerinden bir değerlendirme yapmak suretiyle riskin niteliğini ortaya koymaktadır. Bu yönüyle mevcut sistem, varsayıma ya da tahmine dayalı öznel yargılardan daha gerçekçi sonuçlar üretmektedir. Sistem, bir mükellefin beyan edilen ciro bilgisini, işgücü potansiyeli, finansal organizasyon, aktifinde kayıtlı iktisadi kıymetler, demirbaşlar gibi unsurlar çerçevesinde analize tabi tutarak risk düzeyini belirlemektedir.
Minik Bir Uyarı
Ancak herhangi bir mükellefin mal/hizmet alımı yaptığı firmadan aldığı faturaya istinaden indirim konusu yaptığı KDV’nin söz konusu mükellef hakkında olumsuz rapor (Sahte Belge Düzenleme Nedeniyle Vergi Tekniği Raporu) olmadığı sürece kayıtlarından ve beyannamelerinden çıkartılmaya zorlanması hukuka ve kanuna aykırı bir durum arz edecektir. Bu durum, verginin kanuniliği prensibiyle de çelişmektedir. Bu nedenledir ki, vergi idaresi tarafından gönderilen yazılarda bu yönde bir husus ifade edilmemektedir. Sadece mükellefler, riskli olarak değerlendirilen firmalara yönelik uyarılmaktadır.
KURGAN Yazısı Gelen Mükellef Ne Yapmalı?
Öncelikle şunu belirtmekte fayda vardır; KURGAN yazıları cebri nitelikte yazılar değildir. Yani esasında mükellefe bir tür tercih hakkı sunmaktadır; sahte belge kullandıysanız düzeltme beyannamesi verin ancak kullanmadıysanız istenilen bilgi ve belgeleri verin işinize bakın denilmektedir.
Mükellefe gönderilen yazılarda, KURGAN sistemi ve yasal mevzuata yer verildikten sonra sistem tarafından riskli nitelendirilen ve mükellefin mal/hizmet alımında bulunduğu firmalara yönelik bilgi talebinde bulunulmaktadır. Vergi idaresi söz konusu yazıda mükelleflerde KURGAN sistemi tarafından riskli olarak kategorize edilen firmadan alışlarına yönelik KDV açısından yasal defter kayıtlarına yansıtılıp/yansıtılmama, beyannamelerde indirimi konusu yapılıp/yapılmama ve söz konusu alışlara isabet eden KDV için düzeltme beyannamesi verip/vermeme gibi durumlarla alakalı bilgi ve belge talep etmektedir.
Diğer bir ifadeyle, riskin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğine yönelik mükelleflerin kendisinin şimdiden yön vermesi istenilmektedir. Şöyle ki, mükellefler mal/hizmet alımında bulunduğu ve vergi idaresi tarafından riskli olarak kategorize edilen firmanın ilerleyen zaman diliminde olumsuz rapor ile sahte belge düzenleyicisi olduğuna yönelik bir endişesi varsa söz konusu mükelleften alışlara isabet eden KDV’nin kayıtlardan çıkarılması söz konusu alımlara yönelik inceleme bağışıklığına bağlı olarak kullanma fiilinin adli süreçlerine yönelik de bir koruma sağlayacaktır.
Bu nedenle gelen yazıya binaen öncelikle riskli görülen işlemler mükelleflerce gözden geçirilmelidir. Yani riskli görülen işlem mükellef tarafından da riskli görülüyorsa yani kullanmış olabilirim diyorsa tedbir alınmasında fayda bulunmaktadır. Bu tedbir ise kayıt ve/veya beyanların düzeltme yoluyla düzeltilip bunun bir cevabi yazıyla da vergi idaresine bildirilmelerinde fayda vardır.
Pişmanlıkla Beyan Verilebilir mi?
Yeri gelmişken belirtmeliyiz ki verilmesi muhtemel düzeltme beyannamesinin, 213 sayılı VUK’un 371’inci maddesi yani pişmanlık ve ıslah maddesi uyarınca herhangi bir inceleme süreci ya da takdir komisyona sevk hali bulunmadığından pişmanlıkla verilebileceği ve ödenmesi gereken KDV çıkması durumunda vergi ziyaı cezası kesilmeyeceğini de belirtmek isteriz. Çünkü mükellefe gönderilen yazıda işbu yazı, bir incelemeye başlama bildirimi mahiyetinde olmayıp, riskli bulunan durumlardan mükellefleri olabildiğince erken haberdar etme ve risk analiz birimimizce yapılacak nihai değerlendirmeye esas olması amacı taşımaktadır ifadesi bulunmaktadır. Bu nedenle yazı gelenler pekâlâ pişmanlıkla beyan verebilirler.
Sonuç Olarak
Sonuç olarak KURGAN sisteminin tespit ettiği riskli bir mükelleften mal/hizmet alımı nedeniyle yazı gelmiş olanlar, söz konusu mükelleften alışlarına isabet eden KDV’nin kayıtlarından ve beyanlarından çıkartılıp/çıkartılmayacağı ile alakalı olarak herhangi bir kanuni ya da hukuki bir zorunluluk bulunmamakla birlikte söz konusu mükellef hakkında daha sonra olumsuz rapor yazılma ihtimalini yüksek görmeleri halinde düzeltme beyannamesi vermek suretiyle söz konusu KDV’lerin indirimlerden çıkartılmasının daha rasyonel bir tercih olacağını düşünmekteyiz.
Yani gönderilen yazıda riskli görülen tespitler esasında mükellefi, kendi bildiğiyle korkutma anlamı da taşımaktadır. Şöyle ki gelen yazıya binaen mükellefin kafasında acaba kullandığım faturanın sahte olduğunu gerçekten de biliyor mu ya da öğrenme ihtimali olabilir mi gibi kendince bir savunma mekanizmasının işletilmesini ve buna göre fiilen önlem alınmasını zorunlu kılmaktadır.
Bu nedenle yazı gelen mükelleflerin yazıda belirtilen hususlarla alakalı bir tereddütleri varsa bunu düzeltme/pişmanlık beyannamesi ile bildirmeleri olası bir incelemesinden kurtulabilmesini de sağlayabilecektir.
Yazar: Murat Batı
Kaynak: https://t24.com.tr/
