Yıl Kapanırken Dikkat Edilmesi Gereken Vergi Konuları
RECEP BIYIK - 20 Aralık 2023Yılın kapanmasına iki haftadan az zaman kaldı. Bugün dahil, 2023 yılının kalan işgünü sayısı sekiz. Bu sayılı günlerde, yılsonuna kadar yapılması gereken işler/işlemler olabilir. Bunun yanında yeni yılın ilk günlerinde, hem kapanan yıla ait defterlerde hem yeni yılın defterlerinde yapılması gereken, beyanname verme tarihine daha zaman var diyerek ötelenmemesinde yarar olan muhasebe kayıtları da var. Bu konularla ilgili olarak seçtiğim bazı konuları, zamanıdır diyerek kısaca hatırlatmak istedim.
Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancını Fona Almayı Unutmayın
2023 yılında yapılan taşınmaz satışından elde edilen kazançların, satış tarihine bağlı olarak % 25 veya %50’si ile iştirak hissesi satışından elde edilen kazançların ise %75’i belli koşullar çerçevesinde kurumlar vergisinden istisna. Yasa gereği, satıştan elde edilen kazancın istisnadan yararlanan kısmının, pasifte özel bir fon hesabına alınması, bu işlemin de beyannamenin verildiği tarihe kadar yapılması gerekiyor. Sürenin uzun olması bazen ihmali de beraberinde getiriyor ve basit bir muhasebe işlemi ciddi sonuçlar doğurabiliyor. Önerim, 2024 yılı defterlerinde ilk yapılacak kayıtlardan birisi bu olmalı, istisna kazanç tutarı özel bir fon hesabına alınmalı.
Sermaye Artırım İşlemlerini Tamamlayın
Nakit sermaye artışında faiz indirimi önemli bir teşvik. Sermaye artırımı öncesinde sermaye avansı alınması durumunda, bu tutarın faiz indiriminde dikkate alınabilmesi için, banka hesabına yatırıldığı tarihin içinde bulunduğu hesap döneminin sonuna kadar, sermaye artırımına ilişkin kararın ticaret siciline tescil ettirilmesi gerekiyor.
Farklı görüşte olanlar olabilir ancak ilgili Genel Tebliğ böyle söylüyor. Danıştay Dördüncü Dairesi de Tebliğ’deki bu açıklamayı Kanun’a aykırı bulmadı (27.12.2021 tarih ve E:2018/3367 K:2021/11010 sayılı karar.) Bence gereksiz risk almayın, Tebliğe uymaya çalışın.
Ar-Ge İndiriminden ve Teknokent İstisnasından Yararlandıysanız, Fonu Yatırıma Dönüştürmeyi Unutmayın
2022 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde Ar-Ge indiriminden veya Teknokent istisnasından yararlandıysanız, indirim veya istisna tutarı üzerinden % 2 oranında fon ayırmış olmalısınız. Yükümlülük fon ayırmakla bitmedi. Fon tutarının, yılsonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına ya da kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması gerekiyor.
Bu işlemin yapılmaması durumunda, indirim veya istisna tutarının %20’si kaybediliyor ve bu tutar nedeniyle zamanında ödenmeyen verginin, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın ödenmesi gerekiyor. Yükümlülüğü henüz yerine getirmeyenler için son günler.
Girişim Sermayesi Fonunu Yatırıma Dönüştürmeyi Unutmayın
Yukarıda Ar-Ge indirimi ve Teknokent istisnasından yararlananlarla ilgili zorunluluktan bahsettim. Bir de gönüllü girişim sermayesi fonu uygulaması var. Vergi Usul Kanunu’nun 325/A maddesi kapsamında, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapmak amacıyla, ilgili dönem kazancından fon ayrılabiliyor.
Fon ayırmayı tercih ettiniz ve 2022 yılı beyannamesinde kurum kazancından indirdiyseniz, yılsonuna kadar bu fonla girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapmanız gerekiyor. Aksi halde zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte sizden istenecektir. Bu işlem için de son günlerdeyiz.
Yurtdışı İnşaat İşlerinden Sağlanan Kazançlar İçin Kayıtları Unutmayın
Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına aktarılan kazançlar kurumlar vergisinden istisna. İstisnadan yararlanmak için, yurt dışında yapılan bu işlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu yok. Ancak kazancın Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi gerekiyor. Yılsonu itibariyle işlemin yapılması unutulmamalı.
Yurt Dışı İştirak ve Şube Kazançları İstisnası İçin Transferi Unutmayın
Yurt dışı iştirak ve şube kazançları, belli koşullarla kurumlar vergisinden istisna. İstisnadan yararlanmanın koşullarından birisi de kazancın kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesi. Transfer edilen paranın tasarrufuyla ilgili bir sınırlama yok. Önerim, işlemi ertelemeyin, mümkünse yılın başında koşulu sağlayın.
Şüpheli Alacaklar İçin İlgili Yılda Karşılık Ayırın, İşi Mahkemeye Bırakmayın
Şüpheli alacak karşılığının ne zaman ayrılabileceği konusu açık değil. Gelir İdaresi alacak şüpheli hale geldiği yıl karşılık ayırabilirsiniz, sonraki yıllarda mümkün değil diyor. Son yıllarda verilen bazı yargı kararlarında, alacağın şüpheli hale geldiği yıl karşılık ayrılmadıysa, şüpheli olma durumu devam ediyorsa, sonraki yıllarda da ayrılabilir diyor. Ancak İdarenin görüşü paralelinde de eski tarihli çok sayıda karar var. Önerim, siz bu tartışmaya mümkünse girmeyin, 2023 yılında şüpheli hale gelen alacaklarınız için bu yıl karşılık ayırın. İşi mahkemeye bırakmayın.
Amortisman Ayırma Yöntemini Doğru Seçin
Amortisman ayırma yöntemi, bazı varlıkların amortismanı hariç, serbestçe belirlenebiliyor. Azalan bakiyeler usulünü seçenlerin, normal amortisman yöntemine geçmesi mümkün. Tersi ise mümkün değil. Dolayısıyla, yeni aktife giren varlıklar için amortisman usulünün doğru seçilmesi önemli.
Amortisman Ayırma Hakkını Kaybetmeyin
Vergi Usul Kanunu, her yılın amortismanının ancak o yıla ait değerlemede dikkate alınacağını, herhangi bir yıl amortisman ayrılmamasının veya düşük oranda ayrılmasının amortisman süresini uzatmayacağını öngörüyor. Bu düzenleme, amortisman ayrılmamışsa veya eksik ayrılmışsa, ilgili yıl beyannamesinin düzeltilemeyeceğini söylemese de bu durum genel olarak vergi hatası olarak görülmüyor ve düzeltme yapılmıyor. Dolayısıyla ayrılmayan amortisman ancak varlık elden çıkartıldığında giderleştirilebiliyor.
Hak kaybına uğramamak için, amortismana tabi varlıkların amortismanlarının tam ve doğru olarak ayrıldığından emin olun.
Değersiz Alacaklara İlişkin Hesaplanan KDV’yi Gelir Yazın
Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen katma değer vergisi, alacağın zarar yazıldığı dönemde indirim konusu yapılabiliyor. Ancak şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme çerçevesinde karşılık ayrılmak suretiyle gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınan KDV’nin indirim konusu yapılabilmesi için, gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gelir olarak dikkate alınması gerekiyor.
Daha önce karşılık ayırdığınız bir alacağın içinde bu alacağa ilişkin KDV tutarı da var ve bu alacak 2023 yılında değersiz alacak haline gelmişse, indirim konusu yapılacak KDV tutarını gelir kaydetmeyi unutmayın.
Yazar: Recep Bıyık
Kaynak: https://www.ekonomim.com/
