Maliye, Başkasına Ait POS Cihazının Kullanılmasını Engellemeye Yönelik Ek Önlemler Getiriyor!
ERDOĞAN SAĞLAM - 05 Ağustos 2025Değerli okurlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı fiziksel ve sanal POS’lar üzerinden yapılan ödemelere bağlı olarak ortaya çıkan kayıt dışılığın önlenmesine yönelik düzenlemeleri içeren Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği taslağını Gelir İdaresi Başkanlığının internet sitesinde 9 Temmuz’da kamuoyunun görüşüne açtı.
Her ne kadar Bakanlık taslağa ilişkin görüş ve önerilerin 24 Temmuz 2025 tarihine kadar 65.sube@gelirler.gov.tr adresine iletilebileceğini duyurmuş ve bu süre geçmiş olsa da görüş ve önerilerinizi gönderebilirsiniz.
Taslağın Çıkarılma Amacı Ne?
Girişte belirttiğim üzere tebliğ taslağının çıkarılma amacı, fiziksel ve sanal POS’lar üzerinden yapılan ödemelere bağlı olarak ortaya çıkan kayıt dışılığı önlemek.
Taslakla, mevcut ticari teamüller ve uygulamalar dikkate alınarak ticari hayata ilişkin süreçlerin kayıt dışılık meydana gelmeden devam ettirilmesi amaçlanıyor.
Hatırlayacaksınız, geçtiğimiz yıl Ağustos ayında çıkarılan 7524 sayılı Kanunla VUK’ta yapılan değişikliklerle, başkasına ait pos cihazı ve IBAN kullananlara ağır cezalar getirilmişti.
Yapılan düzenleme ile, mal teslimi veya hizmet ifaları için kredi kartı, banka kartı gibi ödeme aracı olarak kullanılan kartlar aracılığıyla yapılan tahsilatları, başka mükelleflerin veya mükellef olmayanların elektronik cihazları/sistemleri (POS ve benzeri cihazlar) aracılığıyla yapanlara ve bu elektronik cihazları/sistemleri kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmek suretiyle bu husustaki kayıt dışı işlemler önlenmeye çalışılıyor.
Şimdi çıkarılması planlanan tebliğ ile bu eylem engellenmeye çalışılıyor!
Yapılması Öngörülen Önemli Düzenlemeler Neler?
Öncelikle belirtelim, 3100 Sayılı Kanun’a göre perakende mal satışı ve hizmet ifasında bulunan mükelleflerin fatura verilme zorunluluğu bulunmayan perakende mal ve hizmet satışlarında ilke olarak yeni nesil ödeme kaydedici cihaz ( YN ÖKC) kullanma mecburiyeti bulunmaktadır.
Ancak basit usule tabi bulunan mükelleflerle toptan satış yapanlar bu kapsama girmez.
Ayrıca Maliye Bakanlığı kanunun verdiği yetkiye istinaden yapmış olduğu düzenlemeler ile bazı mükellefleri bu zorunluluktan muaf tutmuştur.
Bugün itibariyle zorunluluk kapsamına girmeyen mükellefler şunlardır:
- Basit usulde vergilendirilen ticari kazanç sahipleri,
- Serbest meslek erbabı,
- Zirai kazanç sahipleri,
- Menkul ve gayrimenkul sermaye iradi sahipleri,
- Diğer kazanç ve irat sahipleri,
- Ücret geliri elde edenler,
- Perakende mal ve hizmet satışı bulunmayan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar (Örneğin toptancılar),
- Hazine ve Maliye Bakanlığınca yayımlanan genel tebliğler uyarınca ÖKC kullanım zorunluluğu dışında bırakılan mükellefler,
- Ayrıca 30.09.2017 tarih ve 30196 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 483 sıra no.lu VUK Genel Tebliğinin ( Güncel Hali) 6 ncı maddesinde belirtilen, belli işletme büyüklüklerini sağlayan mükelleflerden, e-Fatura, e-Arşiv Fatura ve e-Defter uygulamalarına dahil olan ve tüm satışlarına e-Fatura ve/veya e-Arşiv fatura düzenleyen mükellefler Tebliğin ilgili bölümünde belirlenen diğer teknik koşulları sağlamaları ve Gelir İdaresi Başkanlığınca taleplerinin uygun görülmesi kaydıyla ÖKC kullanımından muaf tutulmuşlardır.
Perakende mal ve hizmet satışında bulunan mükelleflerin, istisnalar hariç olmak üzere, YN ÖKC ya da Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi (yazıda bundan sonra bu ifade yerine “Güvenli Mobil Ödeme Sistemi”ni kullanacağım) kapsamındaki cihazları kullanmaları gerekiyor.
Şimdi taslakla yapılması planlanan düzenlemelere geçebiliriz.
Zorunluluk kapsamına giren mükelleflerin başkalarına ait YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme Sistemi kapsamındaki cihazları kullanmaları yasaklanıyor!
Taslakla YN ÖKC kullanma zorunluluğu bulunan mükelleflerin, başka mükelleflere ait YN ÖKC ya da güvenli mobil ödeme sistemi kapsamındaki ödeme kabul eden cihazları kullanmaları ilke olarak yasaklanıyor.
Zorunluluk kapsamına giren mükelleflere banka ve ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından seyyar EFT-POS cihazı da verilmeyecek!
Taslak tebliğe göre, banka kartı veya kredi kartı kabulünü sağlamak amacıyla işyerleriyle anlaşma yapan bankalar ya da diğer kuruluşlar ile 6493 sayılı Kanun kapsamındaki ödeme kuruluşları tarafından YN ÖKC kullanma zorunluluğu kapsamında olan veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemine dahil olan mükelleflere, münferit olarak kullanılabilen POS (seyyar/kablolu/soft vb.) cihazları veya uygulamaları verilemeyecek, kurulamayacak veya tanımlanamayacak.
Basit/bilgisayar bağlantılı YN ÖKC kullanan mükelleflere ise anılan YN ÖKC’lere kablolu olarak bağlanabilen masaüstü POS cihazı verilmesi gerekecek.
Basit/bilgisayar bağlantılı YN ÖKC’lere kablo ile bağlanan POS cihazlarının veya EFT-POS özellikli YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi kapsamında ödeme kabul eden araç üzerinde çalışan POS uygulamalarının, mükelleflerin kendi adlarına yapılan üye iş yeri anlaşmaları çerçevesinde temin edilen POS cihazı/uygulaması olması gerekecek.
Yani ödeme kabul eden cihazlar üzerinde çalışan POS cihazı ve uygulamaları, mükelleflerin kendi adlarına bir banka veya ödeme hizmet sağlayıcısı ile yapılan üye iş yeri anlaşmaları çerçevesinde temin edilen POS cihazı veya uygulaması olacak.
Belli şartlarla bayilik ilişkisi çerçevesinde bayiye ait EFT-POS özellikli YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi kapsamındaki ödeme kabul eden araçlar üzerinde ana firmaya ait POS uygulaması kurulabilecek
Hatırlayacaksınız 7524 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, başkasına ait pos cihazı ve IBAN kullananlara özel usulsüzlük cezası getirilince kamuoyunda bayilik ilişkisi kapsamında yapılan bu tür tahsilatların özel usulsüzlük cezalarına konu edilmesi, özellikle bayi/alt bayi sistemiyle çalışan büyük üretici ve ithalatçı şirketlerin kurmuş olduğu ödeme sistemleri ile alışveriş siteleri üzerinden yapılan satışları olumsuz şekilde etkilemiş, satışlar durma noktasına gelmişti.
Bunun üzerine Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan aşağıdaki açıklama ile bu ödeme sistemlerinin kullanılabileceği belirtilerek, piyasalar rahatlatılmıştı. “…Yapılan düzenlemeyle, mal teslimi veya hizmet ifaları için kredi kartı, banka kartı gibi ödeme aracı olarak kullanılan kartlar aracılığıyla yapılan tahsilatları, başka mükelleflerin veya mükellef olmayanların elektronik cihazları/sistemleri (POS ve benzeri cihazlar) aracılığıyla yapanlara ve bu elektronik cihazları/sistemleri kullandıranlara özel usulsüzlük cezası kesilmek suretiyle bu husustaki kayıt dışı işlemlerin önlenmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu düzenlemeyi müteakip, mükelleflerin bir banka tarafından kendilerine tahsis edilen fiziki ya da sanal POS cihazını bayii, alt bayii ve benzeri ilişki kapsamında aralarındaki sözleşmeye istinaden başka işyerlerine kullandırmaları durumunda cezaya muhatap olup olmayacakları hususunda tereddüte düştükleri anlaşılmaktadır. Mükelleflerin bankacılık mevzuatı gereğince, bankalar tarafından kendilerine tahsis edilen fiziki POS cihazını ve/veya sanal POS’u bayi-alt bayi ilişkisi ve benzeri ilişki kapsamında aralarındaki sözleşmeye istinaden alt işyerlerine söz konusu mevzuatta yer alan düzenlemelere uygun olarak kullandırmaları söz konusu olabilmektedir. Buna göre, bayi-alt bayi ilişkisi ve benzeri ilişki kapsamında gerek kendisine tahsis edilen POS cihazını kullandıran gerekse bu cihazlar vasıtasıyla teslim ettikleri mal ve hizmetlere ilişkin tahsilatlarını yapan mükelleflerin, 213 sayılı Kanunda yer alan hükümler gereğince belge düzenleme, hasılatları kaydetme ve diğer yükümlülüklerini tam ve zamanında yerine getirmeleri şartıyla bahse konu mevzuatta öngörüldüğü şekilde hareket edebilmeleri mümkün bulunmaktadır. Diğer taraftan, 213 sayılı Kanunda yapılan bahse konu düzenlemeye ilişkin olarak Bakanlığımız tarafından ticari hayattaki süreçlerin aksamadan devam edebilmesi ve madde ile sağlanmak istenilen kayıt dışı faaliyetlerin önüne geçilmesi amacına yönelik gerekli görülen idari düzenlemelerin yapılabileceği tabiidir.…” Görüldüğü üzere GİB, Kanuni düzenlemeye rağmen, ticari hayatın akışını engellememek için bu duyuruyu yapmak zorunda kalmıştı. Oysa kanun düzenlemesi yapmadan önce ticari hayatın akışı incelenmeli ve düzenlemenin etkileri yeterince değerlendirilmeliydi.
Maliye Bakanlığı yukarıdaki açıklamada işaret ettiği idari düzenlemeleri yapma girişimini, bu yazımda değerlendirdiğim taslak tebliğ ile başlatmıştır.
Fiziki POS Uygulamalarının Bayilik veya Benzeri Bir İlişki Kapsamında Kullanımı
Taslakta öngörülen düzenlemeye göre, bayilik veya benzeri bir ilişkisi çerçevesinde bayiye ait EFT-POS özellikli YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi kapsamındaki ödeme kabul eden araçlar üzerinde ana firmaya ait POS uygulamasının kurulabilmesi/tanımlanabilmesi için aşağıda yer alan koşulların sağlanması gerekiyor:
a) Bayilik uygulamasından yararlanılması için Türkiye çapında en az 30 bayiye sahip olunmalıdır.
b) Bayilik işlemleri için sözleşme düzenlenmeli ve söz konusu sözleşme ilgili banka veya ödeme hizmet sağlayıcısına ve ana firma ile bayinin bağlı olduğu vergi dairesine ibraz edilmelidir.
c) Ödemeye ilişkin bilgilerin yer aldığı kısımda (slip bilgileri kısmında) ana firmanın bilgileri bulunmalıdır.
Bayilik sözleşmesine ilişkin bilgilerin ana firma tarafından, bu düzenleme kapsamında kurulan/tanımlanan POS uygulamasına ilişkin bilgiler ile bu POS uygulaması üzerinden yapılan tahsilatların banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından GİB tarafından belirlenen usul ve esaslar dâhilinde GİB’e bildirilmesi öngörülüyor.
Sanal POS uygulamalarının bayilik veya benzeri bir ilişki kapsamında kullanımı
Banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından kendisine sanal POS uygulaması verilen mükelleflerin bu sanal POS uygulamasını ana firma olarak, bayilik veya benzeri bir ilişkisi çerçevesinde bayilerine kullandırabilmesi için aşağıdaki koşulların sağlanması gerekiyor:
a) Bayilik uygulamasından yararlanılması için Türkiye çapında en az 30 bayiye sahip olunmalıdır.
b) Banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından, ana firma konumundaki mükelleflere teslim edilen sanal POS uygulamalarını bu madde kapsamında kullanacak bayilerle de ayrıca üye iş yeri anlaşması yapılmalıdır.
c) Bayilik veya benzeri bir iş ilişkisi çerçevesinde ana firmanın sanal POS uygulamasını kullanacak olan bayilere yönelik kullanıcı yönetimi ve tanımlamaları münhasıran banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından yapılmalı, ana firma ya da bayiler tarafından hiçbir şekilde bayi tanımlaması yapılması söz konusu olmamalıdır.
ç) Bayilik işlemleri için ana firma ile bayiler arasında sözleşme düzenlenmeli ve söz konusu sözleşme ilgili banka veya ödeme hizmet sağlayıcılarına ve ana firma ile bayinin bağlı olduğu vergi dairesine ibraz edilmelidir.
d) Ana firma ve bayi tarafından sanal POS uygulamasının kullanılacağı sabit IP bilgisi ilgili banka veya ödeme hizmet sağlayıcılarına bildirilmelidir. Banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından sadece bildirilen sabit IP kullanılarak tahsilat yapılmasına izin verilmeli, diğer IP’ler üzerinden tahsilat yapılması ve bayi için tanımlanan sanal POS uygulamasının bayi tarafından bir başkasına kullandırılması engellenmelidir.
e) Mal satışı ve hizmet ifasına ilişkin tahsilatların bu maddede yer alan koşullar kapsamında sanal POS uygulaması kullanılarak yapılması durumunda, VUK gereğince düzenleme zorunluluğu getirilen mali belgeler tutarına bakılmaksızın elektronik belge olarak düzenlenmelidir. Söz konusu elektronik belgelerde, mal satışı ile hizmet ifalarının tahsilat işlemlerinde gerçekleştirilen tahsilata ilişkin müşteri ödeme belgesinde yer alması gereken temel bilgilere (slip bilgileri), e-Fatura ve e-Arşiv Fatura uygulamalarına ilişkin teknik kılavuzlarda belirtildiği şekilde yer verilmelidir.
Sanal POS uygulamasında da bayilik sözleşmesine ilişkin bilgilerin ana firma tarafından, bu düzenleme kapsamında kurulan/tanımlanan POS uygulamasına ilişkin bilgiler ile bu POS uygulaması üzerinden yapılan tahsilatların banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından GİB tarafından belirlenen usul ve esaslar dâhilinde GİB’e bildirilmesi öngörülüyor.
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan perakende mal teslimi veya hizmet ifasında bulunmayan mükelleflere (örneğin toptancılara) verilen sanal POS uygulamasının ana firma olarak, bayilik veya benzeri bir ilişkisi çerçevesinde bayilerine kullandırabilmesi için de yukarıda belirtilen şartların sağlanması gerekiyor.
Fiziki ödeme sistemlerinde bayi tarafından yapılan tahsilat doğrudan ana firmaya aktarılabilecek!
Bayilik veya benzeri bir ilişkisi çerçevesinde bayiye ait YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi kapsamındaki ödeme kabul eden araçlara, aralarındaki ticari iş ilişkileri nedeniyle ana firmaya ait finansal hesapların, Başkanlıkça yayımlanacak kılavuzlarda belirtilen kurallara göre ilave hesap olarak, tanımlanması mümkün olacak. Böylece bayilerin kartlı satışlara ait tahsilat tutarlarının tamamının veya belirli bir kısmının ana firmanın finansal hesaplarına doğrudan iletilmesi mümkün hale gelecek.
Bu imkân sanal ödeme sitemlerine tanınmıyor.
Elektronik Ticarette Sanal POS Kullanımı
Perakende mal teslimi veya hizmet ifasında bulunan birinci ve ikinci sınıf tüccarlardan 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile 32058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alanlar, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları tarafından elektronik ticaret pazar yerinde konumlandırılan veya kendilerine ait elektronik ticaret ortamında konumlandırılan sanal POS’ları kullanarak, mal ve hizmet satışlarına ait bedellerin tahsilatlarını yapabilirler.
Yani e-Ticaret hizmet sağlayıcıları, kendilerine ait e-Ticaret ortamlarında konumlandırılan ya da e-Ticaret pazar yerlerini işleten aracı hizmet sağlayıcıları tarafından bu yerlerde kullandırılan sanal POS’lar üzerinden tahsilat yapabilecekler.
YN ÖKC kullanma mecburiyeti bulunan mükelleflerin müşterilerine yaptıkları ve elektronik ticaret kapsamında olmayan satış ve işlere ilişkin olarak yapacakları tahsilatlarda ise sanal POS uygulamaları kullanılamayacak!
Keza bu mükelleflerden Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sisteminden yararlananların, müşterilerine yaptıkları ve elektronik ticaret kapsamında olmayan satış ve işlere ilişkin olarak yapacakları tahsilatların anlık olarak söz konusu Sistem kapsamında elektronik belgelere dönüştürülmesi gerektiğinden bu tahsilatlarda da sanal POS uygulamalarının kullanılması mümkün olmayacak. Söz konusu mükellefler bahse konu satış ve işler için bayilik için aranan şartların sağlanmasına bağlı olarak bayisi oldukları ana firmaların sanal POS uygulamalarını kullanabilecekler.
Fatura ödemelerine aracılık hizmetleri kapsamında ödeme kuruluşuna tahsis edilen fiziki POS cihazları
6493 sayılı Kanun uyarınca “fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetler” kapsamında ödeme kuruluşuna tahsis edilen fiziki POS cihazları, aşağıdaki yer alan şartların sağlanmasına bağlı olarak bu kuruluşların temsilcileri tarafından kullanılabilecektir:
a) Fiziki POS cihazları sadece fatura ödemelerine aracılık işlemlerine açık olacak şekilde kapalı devre olarak kullanılmalıdır. Fiziki POS cihazına tutar bilgisi elle girilememeli, fatura tahsilatının gerçekleştirildiği yazılım tarafından POS cihazına otomatik olarak gönderilmelidir.
b) Söz konusu cihazlardan, temsilci tarafından sunulan diğer mal veya hizmetlere ilişkin tahsilat yapılamamalıdır.
c) Fatura ödemelerine aracılık edilmesine yönelik hizmetler, bir abonelik sözleşmesine dayanan ve süreklilik arz eden iş ilişkilerinden kaynaklanan ödemelere aracılık hizmetlerini kapsamalıdır.
ç) Fatura ödemesine aracılık etmek üzere teslim edilen fiziki POS cihazlarının teslim edildiği mükelleflere ilişkin bilgiler ile POS cihazına ve POS cihazından yapılan tahsilatlara ilişkin bilgiler GİB tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde GİB’e bildirilecektir.
Düzenleme Ne Zaman Yürürlüğe Girecek?
Tebliğ, Resmi Gazete’de yürürlük maddesi bu şekilde yayımlanırsa, yayımlandığı tarihi izleyen dördüncü ayın başında yürürlüğe girecek.
Geçiş Dönemi Uygulaması Nasıl Olacak?
(1) Bayilik veya benzeri bir ilişki çerçevesinde bayiye ait YN ÖKC veya Güvenli Mobil Ödeme ve Elektronik Belge Yönetim Sistemi kapsamındaki ödeme kabul eden araçlar üzerindeki POS uygulamalarının, Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ayın sonuna kadar Tebliğ’de yer alan düzenlemelere uygun hale getirilmesi gerekecek. Belirtilen tarihte öngörülen şartları sağlamayan söz konusu POS uygulamaları banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından kullanıma kapatılacak. Kapatılan uygulamalar ile bu uygulamaları kullanan mükelleflere ilişkin bilgiler, her bir banka veya ödeme hizmet sağlayıcısı tarafından toplu olarak Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ikinci ayın sonuna kadar GİB’e bildirilecek.
2) Tebliğin yürürlük tarihi itibarıyla kullanılmakta olan cihaz ve uygulamalara ilişkin olarak, yapılması gereken tespit ve işlemlerin, banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ayın sonuna kadar tamamlanması gerekecek Yapılan tespit ve işlemelere ilişkin bilgiler, her bir banka veya ödeme hizmet sağlayıcısı tarafından toplu olarak Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ikinci ayın sonuna kadar Başkanlığa bildirilecek.
(3) Bayilik veya benzeri bir ilişki kapsamında kullanılmakta olan sanal POS uygulamalarının Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ayın sonuna kadar Tebliğ’de yer alan düzenlemelere uygun hale getirilmesi gerekecek. Belirtilen tarihte öngörülen şartları sağlamayan sanal POS uygulamaları banka veya ödeme hizmet sağlayıcıları tarafından kullanıma kapatılacak. Kapatılan uygulamalar ile bu uygulamaları kullanan mükelleflere ilişkin bilgiler, her bir banka veya ödeme hizmet sağlayıcısı tarafından toplu olarak Tebliğin yürürlük tarihini takip eden ikinci ayın sonuna kadar Başkanlığa bildirilecek.
(4) GİB, Taslak Tebliğde öngörülen konulara uyum sağlanabilmesi için yapılması gereken teknik ve idari çalışma gereklilikleri gibi hususları dikkate alarak bu Tebliğde yer alan süreleri ayrı ayrı veya birlikte her defasında 6 ayı geçmemek üzere dijital.gib.gov.tr adresinde ilan ederek uzatmaya yetkilidir.
Taslakla ilgili son sözlerim…
- Taslakla banka ve ödeme kuruluşlarına çok ağır gözetim, takip ve bildirim yükümlülükleri getiriliyor. Bu kurumlar sanırım Bakanlığa itiraz etmişlerdir. Yapılması düşünülen düzenlemeler aynen hayata geçerse bu kurumların maliyetleri yükselecek, bu da müşterilerinden talep edecekleri ücretleri artıracaktır. Bakanlığın bu hususu değerlendirmesi gerekir. Bakanlığın bu kurumların özerk ve ticari yapılar olduğu gerçeğini dikkate alması ve bunları kendisinin bir organı gibi görmemesi gerekir.
- Taslakta öngörülen uyum süreleri çok kısadır. Gerek yürürlüğe giriş gerekse uyum süreleri uzatılmalıdır. Bakanlık ya düzenlemedeki süreleri uzatmalı ya da GİB’e verilen uzatma yetkileri kullanılmalıdır.
Yazar: Erdoğan Sağlam
Kaynak: https://t24.com.tr/
