2017 Takvim Yılına İlişkin Gelir Vergisi Beyan Örnekleri

ÖZKAN AYKAR - GELİR UZMANI - 02 Mart 2018

 

MDERGI/8758A.005

(Mart 2018 Sayı 171)

 

2017 TAKVİM YILINA İLİŞKİN GELİR VERGİSİ BEYAN ÖRNEKLERİ

 

Özkan AYKAR

Gelir Uzmanı

 

 

 

Özet

 

 

Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, bir yıllık dönem içinde elde ettikleri gelirleri üzerinden hesapladıkları gelir   vergisini beyan ederek ödemektedirler. Söz konusu mükellefler tarafından 2017 takvim   yılına ilişkin gelir vergisi beyannameleri, 1-26 Mart 2018 tarihleri arasında elektronik ortamda beyan edilecek olup, 2018 yılının mart ve temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödenecektir.

 

 

Yıllık gelir vergisi beyannamesi tanzim edilirken, beyannameye dahil edilecek gelirlerin neler olduğu, bu gelirlerden yapılacak indirimler ile mahsupların nasıl yapılacağı ve beyannamenin nasıl doldurulacağı büyük önem taşımaktadır.

 

 

Bu yazımızda, söz konusu bilgilere ilaveten, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek haller ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 2'nci maddesinde sayılan gelir unsurlarının (ticari ve serbest meslek kazancı, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile değer artış kazançlarının) vergilendirilmesine yönelik beyan örneklerine yer verilmiştir.

 

 

Anahtar Kelimeler: 2017 yılı gelir vergisinin beyanı, yıllık gelir vergisi beyannamesi, gerçek usul, e-beyanname, hazır beyan sistemi.

 

 

1. Giriş

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun (GVK) 1'nci maddesine göre; gerçek kişilerin gelirleri, gelir vergisine tabidir. Gelir ise, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.

 

 

Anılan Kanunun 2'nci maddesinde ise, gelire giren kazanç ve iratların, ticari, zirai ve serbest meslek kazançları, ücret, gayrimenkul ve menkul iratları ile diğer kazanç ve iratlardan oluştuğu açıklanmıştır. Söz konusu maddede sayılan gelir unsurlarından mükelleflerin bir yıllık dönem içinde elde ettikleri gelirleri üzerinden gelir vergisi alınacağı hükme bağlanmıştır.

 

 

Bu yazımızda, tam mükellef gerçek kişilerin 2017 takvim yılı için beyanname verilmeyecek hallerin neler olduğu, 2017 takvim yılı için beyanname verilmesi halinde; birden fazla gelir unsurundan oluşan gelirlerden hangilerinin beyannameye dâhil edileceğine (gelirin toplanması) dair açıklamalar ile tanzim edilecek beyannamelerde gelirin vergilendirilmesine yönelik uygulama örneklerine yer verilecektir.

 

 

2.2017 Takvim Yılı Gelir Vergisi Beyanı Hakkında Açıklamalar

 

 

Gerçek usulde vergilendirilen mükellefler gelirlerini, 1-26 Mart 2018 tarihleri arasında beyan edecek olup, 2018 yılının mart ve temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödeyebileceklerdir.

 

 

Prensip olarak yıllık gelir vergisi beyannamesi; mükellefin ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesine verilir. İşyerleri bulunan mükelleflerin beyanları ise Maliye Bakanlığı tarafından kaydının yapıldığı (işyerlerinin bulunduğu) yerin vergi dairesine verilir.

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 92'nci maddesine göre; bir takvim yılına ait beyanname, tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye'de vergi muhatabı mevcutsa onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de vergi muhatabı yoksa işyerinin, işyeri birden fazla ise bu işyerlerinden herhangi birisinin bulunduğu yer vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir. Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, 2017 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini e-Beyanname düzenleme programını kullanarak (ebeyanname.gib.gov.tr) adresi üzerinden elektronik ortamda tarha yetkili vergi dairesine göndereceklerdir. Kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirleri olan mükellefler ise beyannamelerini (intvd.gib.gov. tr/hazirbeyan) internet adresinde yer alan "Hazır Beyan Sistemi"ni kullanarak vergi dairesine gitmeden elektronik ortamda vereceklerdir. Ancak sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Söz konusu gelirler dışında ticari, zirai veya serbest meslek faaliyetlerinden gelir elde eden mükelleflerin Hazır Beyan Sisteminden beyanname vermeleri mümkün değildir. Hazır Beyan Sistemi; gelirleri sadece gayrimenkul sermaye iradı (kira geliri), ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan ya da bunların bir kaçından oluşan mükelleflere ilişkin Gelir İdaresi Başkanlığı bünyesinde bulunan ve üçüncü taraf kurumlardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle Yıllık Gelir Vergisi Beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından hazırlanarak internet ortamında mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir. Kira geliri yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunmayanlar da bu sistemden yararlanabilmektedir. Bu bakımdan, vergi dairesinde mükellefiyet kaydı bulunmadığında, internet vergi dairesinde hazırlanan kira beyannamesi elektronik ortamda onaylandığı anda, şahıs adına vergi dairesinde mükellefiyet tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilmektedir.

 

 

Kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin gelirleri olan mükellefler, beyannamelerini elden verebilecekleri gibi isterlerse postayla da gönderebilirler. Beyannamenin taahhütlü posta ile gönderilmesi halinde, beyannamenin postaya verildiği tarih beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir. Beyannamenin adi posta ile gönderilmesi halinde ise beyannamenin vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih, beyannamenin verilme tarihi olarak kabul edilmektedir.

 

 

 

2017 yılı gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınacak tarife, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 103'üncü maddesinde düzenlenmiş olup, 296 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.

 

 

 

 

 

 

2.1. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi Verilmeyecek Haller Tam mükellefiyet esasında vergilendirilen gerçek kişiler 2017 yılında elde ettikleri aşağıda sayılan gelirlerini beyan etmeyecek, başka gelirleri için beyanname verilse dahi bu gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir.

 

 

2.1.1. Tam mükellefiyette:

 

- Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlar (GVK 86'ncı md.),

 

- Gelir Vergisi Kanununun 75'inci maddesinin (15) ve (16) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratları (Sigorta şirketleri ve bireysel emeklilik şirketlerince sigortalı veya bireysel emeklilik katılımcılarına ödenen irat tutarları),

 

- Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısmı (Örneğin 2017 yılı için geliri mesken kira gelirinden ibaret olan ve tutarı 3.900 TL'yi aşmayan mükellefler bu gelirleri için beyanname vermeyecekler, diğer gelirler için verilecek beyannameye bu gelirini dahil etmeyeceklerdir),

 

- Tevkif suretiyle vergilendirilmiş olup, tek işverenden alınmış ve ücretler,

 

- Birden fazla işverenden ücret almakla beraber, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerinin toplamı 2017 yılı için belirlenen beyan sınırını aşmayan, tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler,

 

- Vergiye tabi gelir toplamının (yukarıda belirtilenler hariç), 2017 yılı için belirlenen beyan sınırını aşmaması koşuluyla, Türkiye'de tevkifata tâbi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları (Tevkifata tâbi tutulmuş menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında 2017 yılı için beyan sınırı 30.000 TL'dir),

 

- 2017 yılında elde edilen ve toplamı 2017 yılı için belirlenen beyan sınırını aşmayan, tevkifata ve istisna uygulamasına konu olmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratları (Beyan sınırı 2017 yılı için 1.600 TL'dir),

 

 

beyannameye dahil edilmeyecektir.

 

 

2.1.2. Dar mükellefiyette:

 

 

Tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar, beyannameye dahil edilmeyecektir.

 

 

2.2. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesine Dahil Edilecek Gelirler

 

 

Aşağıdaki gelirler için yıllık beyanname verilecektir.

 

- Gerçek usulde vergilendirilen ticari kazançlar,

 

- Basit usulde vergilendirilen ticari kazançlar,

 

- Gerçek usulde vergilendirilen zirai kazançlar,

 

- Serbest meslek kazançları,

 

- Tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücretler (Diğer ücretler hariç),

- Birden fazla işverenden alınan ve birden sonraki işverenden alınanların toplamı 30.000 TL'yi aşan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler,

 

- 3.900 TL'yi aşan konut kira gelirleri,

 

- Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve toplamı 30.000 TL'yi aşan gayrimenkul sermaye iratları,

 

- 01.01.2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan devlet tahvili ve hazine bonoları faiz gelirleri ile alım satım kazançları (24.000 TL istisna tutarını aşan değer artış kazançları),

 

- Eurobond faiz geliri ile alım satımı kazancı,

 

- 11.000 TL'yi aşan değer artış kazançları,

 

- 24.000 TL'yi aşan arızi kazançlar.

 

 

Ticari kazanç, gerçek usulde tespit edilen zirai kazanç ve serbest meslek kazançları ile ilgili olarak bu faaliyetlerden zarar edilmiş olsa dahi yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.

 

 

2.3. Yıllık Beyannameye Dahil Edilen Kazanç ve İratlardan İndirimler

 

 

Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89'uncu maddesinde belirtilmiştir.

 

 

Söz konusu maddeye göre indirim konusu yapılacak hususlar aşağıdaki gibidir.

 

- Şahıs sigorta primleri (İndirim konusu yapılacak primlerin toplamı, beyan edilen gelirin %15'ini ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşamayacaktır),

 

- Beyan edilen gelirin %10'una kadar eğitim ve sağlık harcamaları (Eğitim ve sağlık harcamaları Türkiye'de yapılmalıdır. Gelir veya kurumlar vergisi mükellefi olan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmeli, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olmalıdır.),

 

- Beyan edilen gelirin % 5'ine kadar bağış ve yardımlar (GVK 89/4),

 

- Beyan edilen gelir ile sınırlı olmak üzere, tamamı indirilebilecek bağış ve yardımlar (GVK 89/5, 6, 7 ve 11 kapsamındaki bağışlarda indirim sınırı bulunmamaktadır),

 

- Engellilik indirimi,

 

- Sponsorluk harcamaları (Amatör spor dalları için tamamı, profesyonel spor dallarında % 50'si indirim konusu yapılabilecektir),

 

- Girişim sermayesi fonu (Vergi Usul Kanununun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10'unu aşmayan kısmı indirim konusu yapılabilecektir),

 

- Ar-Ge Harcamaları,

 

- Başbakanlıkça veya Bakanlar Kurulunca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar (Makbuz karşılığı yapılan ayni veya nakdi bağışların tamamı indirim konusu yapılabilecektir),

 

- Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar (Tamamı indirim konusu yapılabilecektir),

 

- Türkiye'de ikamet etmeyenlere verilen hizmetler (GVK 89/13'de yer verilen hizmetler),

 

- Korumalı iş yeri indirimi (GVK 89/14) (Zihinsel veya ruhsal engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlarca karşılanan tutar dâhil yapılan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının %100'ü gelir vergisi matrahının tespitinde beyan edilen gelirden indirim konusu yapılabilecektir),

 

- Bireysel Katılım Yatırımcısı indirimi (4059 sayılı Kanunun Ek 5'inci maddesi ile 1 Seri No'lu Bireysel Katılım Yatırımcısı İndirimi Hakkında Tebliğ uyarınca indirim uygulamasından, 31.12.2017 tarihine kadar gerçekleştirilecek yatırımlarla ilgili olarak yararlanılabilecektir),

 

- Basit usulde tespit edilen ticari kazançların yıllık 8.000 TL kadar olan kısmı (GVK 89/15).

 

 

Ayrıca ticari kazanç sahipleri eğer varsa yatırım indirimi haklarını da GVK'nın Geçici 69'uncu maddesi ve 276 Seri No.lu GVK Genel Tebliğinde açıklanan esaslar çerçevesinde kullanabilirler.

 

 

Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre Takdir Komisyonunca tespit edilecek değeri esas alınır.

 

 

2.4. Yıllık Beyannamede Zararların Karlara Takas ve Mahsubu

 

 

Gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar (GVK'nın 80 inci maddesinde yazılı diğer kazanç ve iratlardan doğanlar hariç) diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilir (GVK 88. Md.).

 

 

Buna göre;

 

 

Zarar olarak mahsup edilecek olanlar: Diğer kazanç ve iratlar (değer artış kazançları ve arızi kazançlar) dışındaki kazanç ve iratlar ile Yurt dışındaki faaliyetten doğan zarar (İlgili ülkedeki denetim elemanlarınca rapora bağlanmalıdır) 5 yılla sınırlıdır.

 

 

Zarar olarak mahsubu yapılamayacak olanlar: Diğer kazançlardan doğan zararlar, Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında (gider fazlalığından doğanlar hariç), sermayede vukua gelen eksilmeler ve Gelir vergisinden istisna edilen kazançlarla ilgili zararlardır.

 

 

2.5. Geçici Vergi

 

 

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı cari vergilendirme döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere üçer aylık dönemler halinde tespit edilecek kazançları üzerinden 103'üncü maddesinde yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oranda (%15) geçici vergi öderler.

 

 

2.6. Gelir Vergisinde Mahsup ve İadeler

 

 

Beyannameye dahil edilen kazançlar üzerinden yıl içinde tevkif suretiyle kesilen vergiler ile yıl içinde ödenen geçici vergiler, yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinde hesaplanan yıllık gelir vergisinden mahsup edilecektir. Mahsup sonrası artan bir tutar olması halinde bu tutar; mükellefin başvurması halinde kendisine nakden veya mahsuben iade edilecektir.

 

 

2.7. Vergiye Uyumlu Mükelleflere Yapılacak % 5 Oranında Vergi İndirimi

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun yeniden düzenlenen mükerrer 121'inci maddesinde yer alan ve 301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde düzenlenen vergi indiriminden yararlanma şartlarını sağlayan gelir vergisi mükellefleri 2018 yılı içerisinde verilecek beyannamelerinde hesapladıkları gelir vergisinden ticari, zirai veya mesleki kazancına isabet eden % 5 oranında indirim hakkını kullanabileceklerdir.

 

 

Vergi İndiriminden yararlanma şartları aşağıdaki gibidir;

 

- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş ve bu beyannameler üzerine tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması,

 

- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması,

 

- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dâhil) 1.000,00 Türk lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması,

 

- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında VUK'un 359'uncu maddesinde sayılan kaçakçılık fiillerin işlenmemiş olması,

 

 

gerekmektedir.

 

 

Ayrıca hesaplanacak vergi indirimi tutarı, her hal ve takdirde 1.000.000 TL'den fazla olamayacaktır.

 

 

Ticari, zirai veya mesleki kazancın diğer gelir unsurlarıyla birlikte beyan edilmesi durumunda, gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı vergi indirimi tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dağıtım anahtarı olarak dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilecektir.

 

 

 

3.2017 Takvim Yılına İlişkin Gelir Vergisi Beyan Örnekleri

 

 

3.1. Ticari Kazancın Beyanı

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 37'nci maddesinde 7 bent halinde sayılan ticari faaliyetten elde edilen kazançların ticari kazanç olduğu belirtilmiştir. Gelir vergisine tabi olan ticaret ve sanat erbabı ise kazancın tespit usulü bakımından Gerçek ve Basit usul olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Basit usul koşullarını taşımayan gelir vergisi mükelleflerinin ticari kazançları gerçek usule göre tespit edilir. Gerçek usule tabi mükellefler tutacakları defterler yönünden "Birinci sınıf tacirler" ve "İkinci sınıf tacirler" olmak üzere iki sınıfa ayrılırlar.

 

 

Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır. İşletme hesabı esasında ticari kazancın tespiti ise Gelir Vergisi Kanununun 39'uncu maddesinde yer almaktadır. İkinci sınıf tacirler, kazançlarını işletme hesabı esasında tespit ederler. Bu usulde kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hâsılatlarla, giderler arasındaki müspet farktan oluşur.

 

 

Aşağıdaki örnekte, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı elde eden ve işletme hesabına göre defter tutan ticari kazanç mükellefinin 2017 beyannamesinin nasıl düzenleneceği gösterilmiştir.

 

 

Örnek: İstanbul içinde oyuncak satışı faaliyetinde bulunan ve işletme hesabı esasına göre defter tutan Bayan (A)'nın 2017 yılı karı 30.000 TL'dir. Mükellefin 2017 yılında elde ettiği tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan 5.000 TL mevduat faizi ve 5.000 TL repo geliri bulunmaktadır. Ayrıca mükellefin Ankara ilinde, emlak vergisi değeri 100.000 TL olan apartman dairesinden (meskenden) 10.000 TL kira geliri bulunmaktadır (Mükellef tarafından mesken kira gelirinde götürü gider yöntemi seçilmiştir).

 

 

2017 yılında mükellef 10.000 TL Bağ-Kur Primi (5510 s.K. 4/b), 3.050 TL de geçici vergi ödemiştir.

 

 

Açıklama: Ticari, zirai ve mesleki kazancı nedeniyle yıllık beyanname verenler konut kira gelirine ilişkin istisnadan yararlanamayacağından bu gelire istisna uygulanmayacaktır. Mükellef, ticari kazancı nedeniyle yıllık beyanname vermek zorunda olup, mesken olarak kiraya verdiği gayrimenkulden elde ettiği kira gelirini beyannameye dahil edecektir.

 

 

28.11.2017 tarihli ve 7061 sayılı Kanunun 14'üncü maddesiyle 1.1.2017 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere % 25 olan indirim oranı %15'e indirilmiştir.

 

 

Buna göre, kira gelirinde safi irat hesaplanırken %15 oranındaki götürü gider düşüldükten sonraki kalan tutar beyan edilecektir.

 

 

Gelir Vergisi Kanununun geçici 67'nci maddesi hükmü uyarınca, mükellefin 2017 yılında elde ettiği tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan mevduat faizi ve repo geliri verilecek beyannameye dahil edilmeyecektir.

 

 

Mükellefin gelir vergisi beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktır.

 

 

 

 

 

 

Örnek: Bayan (B), 2017 takvim yılında; 200.000 TL ticari kazanç, 50.000 TL de alacak faizi elde etmiştir. Bayan (B), 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun yeniden düzenlenen mükerrer 121'inci maddesinde yer alan ve 301 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'nde düzenlenen vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını taşımaktadır. Bayan (B)'nin 2017 takvim yılında ödediği geçici vergi tutarı 30.000 TL'dir.

 

 

Açıklama: Vergiye uyumlu mükelleflere tanınan ve vergi indirimi şartlarını sağlayan gelir vergisi mükellefleri 2018 yılı içerisinde verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde söz konusu indirimden yararlanabileceklerdir.

 

 

Ticari, zirai veya mesleki kazancın diğer gelir unsurlarıyla birlikte beyan edilmesi durumunda, gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı vergi indirimi tutarı, ticari, zirai veya mesleki faaliyet nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dağıtım anahtarı olarak dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit edilecektir.

 

 

Buna göre, Bayan (B) vergi indiriminin bulunduğu beyanı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

 

 

 

 

 

 

3.2. Serbest Meslek Kazancının Beyanı

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 67'nci maddesinde serbest meslek kazancının tespitine yönelik açıklamalara yer verilmiş olup, anılan maddenin birinci fıkrasında "Serbest meslek kazancı bir hesap dönemi içinde serbest meslek faaliyeti karşılığı olarak tahsil edilen para ve ayınlar ve diğer suretlerle sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerden bu faaliyet dolayısıyla yapılan giderler indirildikten sonra kalan farktır." şeklinde tanımlanmıştır.

 

 

Aşağıdaki örnekte işyeri ve konut kira geliri elde eden serbest meslek erbabının 2017 beyannamesini nasıl düzenleneceği gösterilmiştir.

 

 

Örnek: Serbest meslek erbabı Bayan (C) tarafından 2017 yılında serbest meslek faaliyeti kapsamında 160.000 TL tahsilsatı olduğu ve bu tutar üzerinden ödemeyi yapanlarca % 20 oranında (160.000 x % 20 =) 32.000 TL vergi kesintisi (tevkifat) yapıldığı kayıtlarından tetkik edilmiştir. Mükellefin mesleki faaliyeti ile ilgili olarak Gelir Vergisi Kanununun 68'inci maddesi kapsamında indirebileceği giderleri 50.000 TL'dir.

 

 

Bayan (C) ayrıca 2017 yılında konut olarak kiraya verdiği gayrimenkulden 12.000 TL ve işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulden de brüt 26.400 TL kira geliri elde etmiştir. Diğer taraftan konut ve brüt işyeri kira gelirlerinin toplamı olan 38.400 TL'nin de beyannameye dahil edilmesi gerekmektedir. Kiracı tarafından işyeri için 2017 yılında ödenen kiralar üzerinden (26.400 x % 20 =) 5.280 TL gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır.

 

 

Açıklama: Mükellef Bayan (C) serbest meslek kazancını beyanname ile beyan etmek zorundadır. Serbest meslek erbabı olduğu için konut kira gelirleri için uygulanan 3.900 TL'lik istisnadan yararlanamayacağından, konut kira gelirinin tamamını beyannamesine dahil etmek zorundadır.

 

 

Mükellefin gelir vergisi beyannamesi aşağıdaki gibi olacaktır.

 

 

 

 

 

 

 

3.3. Ücret Gelirlerinin Beyanı

 

 

Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar (hizmet karşılığının mal olarak verilmesi) ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen (konut, araç sağlanması vb.) menfaatlerdir. Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde ilke olarak gerçek usul kabul edilmiştir. Vergi, gelirin gerçek ve safi tutarı üzerinden alınmaktadır. Ücretin safi tutarı, işveren tarafından verilen para ve ayınlarla sağlanan yararlar toplamından (yani ücretin gayrisafi tutarından) belli indirimlerin yapılmasından sonra kalan miktardır.

 

 

Aşağıdaki örnekte repo geliri, mevduat faizi ve işyeri kira geliri olan ve üç ayrı işverenden ücret geliri elde eden ücretlinin 2017 beyanının nasıl olacağı gösterilmiştir.

 

 

Örnek: 2017 yılında Bay (D), üç ayrı işverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerin tamamı kesinti yoluyla vergilendirilmiş bulunmaktadır. Bunun dışında Bay (D)'nin, repo geliri, mevduat faizi ve işyeri kira geliri de bulunmaktadır.

 

 

 

 

 

 

Açıklama: Örnekte yer alan ve birinci işverenden alınan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinci ve üçüncü işverenden alınan ücretler toplamı (20.000 TL + 9.000 TL) 29.000 TL olup, 30.000 TL'lik beyan sınırının altında olduğu için ücret geliri beyan edilmeyecektir (GVK 86. madde).

 

 

Bay (D) tarafından elde edilen repo kazancı ve mevduat faiz geliri, stopaja tabi tutulduğu için tutarı ne olursa olsun beyannameye dahil edilmeyecektir (GVK geçici 67. madde).

 

 

Stopajlı işyeri kirası olarak elde edilen 28.000 TL tutar, 30.000 TL'lik beyan sınırının altında kalması sebebiyle beyanname verilmeyecektir (GVK 86. madde).

 

 

Sonuç olarak Bay (D) tarafından, yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.

 

 

3.4. Gayrimenkul Sermaye İradının Beyanı

 

 

Gelir Vergisi Kanununun 70'inci maddesinde, gayrimenkul sermaye iradına ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Anılan maddede yazılı mal ve hakların sahipleri, mutasarrıfları, zilyedleri, irtifak ve intifa hakkı sahipleri veya kiracıları tarafından kiraya verilmesinden elde edilen iratlar gayrimenkul sermaye iradıdır. Söz konusu maddede yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmeye dahil bulunduğu takdirde bunların iratları ticari veya zirai kazancın tespitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.

 

 

Aşağıdaki örnekte konut kira geliri elde eden mükellefin, 2017 beyanının nasıl olacağı gösterilmiştir.

 

 

Örnek: Bay (E), 2017 takvim yılında İstanbul'da bulunan dairesini konut olarak kiraya vermesi sonucunda 13.900 TL kira geliri elde etmiştir (Mükellef mesken kira gelirinde götürü gider yöntemi seçilmiştir).

 

 

Açıklama: Mükellef konut kira gelirleri için uygulanan 3.900 TL'lik istisna sınırını geçtiğinden, konut kira gelirinin tamamı için beyanname verecektir. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir. Kira geliri hesaplanırken %15 oranındaki götürü gider düşüldükten sonraki kalan tutar beyan edilecektir. 28.11.2017 tarihli ve 7061 sayılı Kanunun 14'üncü maddesiyle 1.1.2017 tarihinden itibaren elde edilen gelirlere uygulanmak üzere % 25 olan indirim oranı %15'e indirilmiştir.

 

 

Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

 

 

 

 

 

 

3.5. Menkul Sermaye İradının Beyanı

 

 

Gelir Vergisi Kanununda sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde edilen kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar, menkul sermaye iradı olarak tanımlanmıştır.

 

 

Gelir Vergisi Kanununa göre, tam mükellef gerçek kişiler tarafından 2017 yılında elde edilen menkul sermaye iratlarının bir kısmı yıl içinde tevkifata tabi tutulduğu için tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecek ve diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmeyecektir.

 

 

Devlet tahvili ve Hazine bonoları faiz gelirleri ve alım-satım kazançları geçici 67'nci madde kapsamında tevkifata tabidir. Ancak beyan edilmek zorunda olan menkul sermaye iradları da bulunmaktadır.

 

 

Yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden (Eurobond) elde edilen faiz gelirleri ve alım-satım kazançları ihraç tarihi ne olursa olsun Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67'nci maddesi kapsamında tevkifat uygulaması dışındadır. Eurobond faiz gelirlerinin toplamı 2017 yılına ilişkin beyan haddi olan 30.000 TL'yi aşması halinde, söz konusu gelir beyan edilecektir.

 

 

Dar mükellefiyete tabi olanların ise Eurobondlardan elde ettikleri gelirler için beyanname vermeleri söz konusu değildir.

 

 

Aşağıdaki örnekte Eurobond faiz geliri elde eden mükellefin 2017 beyanının nasıl olacağı gösterilmiştir.

 

 

Örnek: Bayan (F), 2017 yılında 33.000 TL Eurobond faiz geliri elde etmiştir.

 

 

Açıklama: Gerek 01.01.2006 öncesi gerekse 01.01.2006 sonrası ihraç edilen ve iktisap edilen Eurobondlardan elde edilen faiz gelirleri GVK Geçici 67'nci maddesi kapsamında tevkifata tabi değildir. Bu durumda elde edilen faiz geliri 30.000 TL'yi aştığından gelirin tamamı beyan edilecektir.

 

 

 

 

 

 

3.6. Değer Artış Kazancının Beyanı

 

 

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80'inci maddesine göre değer artışı kazancı, mal ve hakların elden çıkarılmasından sağlanan kazançtır. Elden çıkarma, söz konusu mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade etmektedir.

 

 

2017 yılı için gayrimenkul satış kazançlarının vergilendirilmesinde, 11.000 TL istisna bulunmaktadır. 5 yıl içinde yapılan gayrimenkul satışından elde edilen kazancın vergilendirilmesi için kazanç tutarının, 11.000 TL'lik istisna tutarını aşması gerekiyor.

 

 

Aşağıda satın almış olduğu gayrimenkulünü 2017 yılında satan mükellefin elde ettiği değer artış kazancına dair beyan örneğine yer verilmiştir.

 

 

Örnek: Bay (G) 15/03/2014 tarihinde 150.000 TL'ye satın aldığı gayrimenkulünü, 15/02/ 2017 tarihinde 285.000 TL'ye satmıştır.

 

 

Açıklama: Bay (G)'nin elden çıkardığı gayrimenkulün maliyet bedeli hesaplanırken ÜFE'deki (Üretici Fiyat Endeksi) artış oranı esas alınarak endeksleme işlemi yapılır. ÜFE oranları her ay değişmektedir. Bu sebeple satışın yapıldığı ay değil, bir önceki ayın ÜFE'si kullanılır.

 

 

Bay (G)'nin gayrimenkulü elden çıkardığı aydan önceki ay olan Ocak/2017'de ÜFE 284,99 iken, iktisap ettiği aydan önceki ay olan Şubat/2014'de ÜFE endeksi 232,27'dir. Bu durumda, gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli (150.000 x 284,99/232,27 =184.046,58 TL) olacaktır.

 

 

 

 

 

 

4. Sonuç

 

 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 2'nci maddesinde sayılan gelir unsurlarından mükelleflerin bir yıllık dönem içinde elde ettikleri gelirler üzerinden gelir vergisi alınmaktadır. Yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek hallerin yanı sıra, beyanname tanzim edilirken beyannameye dahil edilecek gelirler, bu gelirlerden yapılacak indirimler ile mahsupların nasıl yapılacağı büyük önem taşımaktadır.

 

 

Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri dolayısıyla gerçek usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri 2017 takvim yılına ilişkin gelir vergisi beyannamelerini 1-26 Mart 2018 tarihleri arasında elektronik ortamda (ebeyanname.gib.gov.tr) adresinden e-Beyanname düzenleme programını kullanılarak beyan edeceklerdir.

 

 

Bunun dışında, kira, ücret, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin geliri olan mükellefler ise beyannamelerini elektronik ortamda (intvd.gib.gov.tr/hazirbeyan) internet adresinde yer alan "Hazır Beyan Sistemi" yoluyla vergi dairesine gitmeden verebileceklerdir.

 

 

Anılan sistemi kullanma zorunluluğu bulunmamakta olup, beyanname vermesi gereken mükellefler beyannamelerini elden veya isterlerse posta yoluyla da gönderebilirler.

 

 

Gelir vergisi mükelleflerinin hazırladıkları beyannamelerine göre tahakkuk eden vergiler ise 2018 yılının mart ve temmuz aylarında 2 eşit taksitte ödenecektir.

 

 

 

Kaynakça

 

 

-193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

 

 

-EY Building a beter working world/Capital, 2018 Vergi Rehberi, Ocak 2018

 

 

-Fortune&Mazars/Denge, Vergi Rehberi 2017, Ocak 2018

 

 

-GİB, Ticari Kazancın Gerçek Usulde Vergilendirilmesi Rehberi, 2017

 

 

-GİB, Kira Geliri Elde Edenler İçin Beyanname Düzenleme Rehberi, 2017

 

 

-GİB, Kira Gelirlerinin Hazır Beyan Sistemi ile Beyanına İlişkin Broşür, 2017

 

 

-GİB, Serbest Meslek Kazançları Vergi Rehberi, 2017

 

 

-GİB, Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi, 2017

 

 

-GİB, G.V.K. Geçici 67. Madde Uygulaması ile İlgili Olarak Gerçek Kişilere Yönelik Vergi Rehberi, 2017

 

 

---------o---------