7143 s. Torba Yasa ile Sigorta Prim Borçlarının Yapılandırılması

SAMİ ÖNER - SOSYAL GÜVENLİK DENETM. - 29 Mayıs 2018

 

MDERGI/8755A.007

(Haziran 2018 Sayı 174)

 

 

7143 SAYILI TORBA YASA İLE SİGORTA PRİM BORÇLARININ

YAPILANDIRILMASINA GETİRİLEN DÜZENLEMELER

 

 

Sami ÖNER

Sosyal Güvenlik Denetmeni

 

 

 

Özet

 

 

Ekonominin daraldığı, işsizlik oranının arttığı dönemlerde işsizliğin azaltılarak ekonomik canlanmanın sağlanması adına ücret teşvikleri, sigorta prim teşvikleri ve gelir vergisi teşvikleri en önemli enstrüman olarak kullanılmaktadır. "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ¹  " ile son yıllardaki en kapsamlı borç yapılandırılması kanunu kabul edilerek, 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. 7143 sayılı torba yasada durdurulan Bağ-Kur (4/b) süreleri, yersiz ödemeler, kişi borçları da yapılandırma kapsamına alınarak, emeklilerin SGDP borçları terkin edilmiştir.

 

 

Anahtar Kelimeler: Sigorta primi, yapılandırma, işveren, Bağ-Kur (4/b) primi.

 

 

 

 

1. Giriş

 

 

Sosyal güvenlik sisteminin en önemli gelir kalemi olan sigorta primlerinin ekonomik durgunluk gibi sebeplerle tahsil edilememesi veya eksik tahsil edilmesi, gelir gider dengesinin bozularak sosyal güvenlik açığına yol açmakta ve böylelikle hazine üzerinde bir yük haline gelmektedir.

 

 

Sosyal güvenlik sisteminin devamlılığında gelir gider dengesi önem arz etmektedir. Sosyal güvenlik açıklarının azaltılması için tahsil edilemeyen sigorta primlerinin tahsil edilebilmesi adına son yıllarda artan bir şekilde prim affı ile ilgili kanunlar yürürlüğe girmiştir. Son dönemde yürürlüğe giren 6736 ve 7020 sayılı prim borçlarının yapılandırılması kanunlarında durdurulan Bağ-Kur (4/b) süreleri gibi geniş kesimleri ilgilendiren hususlar yapılandırma kapsamında değilken, 7143 sayılı torba yasada Bağ-Kur (4/b) süreleri, yersiz ödemeler ve kişi borçları yapılandırma kapsamına alınmıştır. Söz konusu yasa, 18.05.2018 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.

 

 

Bu makalemizde 7143 sayılı "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun" ile sigorta primi borçlarına getirilen yapılandırmanın ayrıntıları açıklanacaktır.

 

 

2.Torba Yasa ile Sigorta Primi Borçlarının Yapılandırılmasına Getirilen Düzenlemelerin Kapsamı

 

 

2.1. Yapılandırma Kapsamında Olan Borçlar

 

 

2.1.1. Sigorta prim borçları:

 

 

2018 yılı Mart ayı ve önceki aylara ilişkin olup Kanunun yayımı tarihinden önce tahakkuk ettiği hâlde bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan;

 

 

a) 5510 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentleri kapsamındaki sigortalılık statülerinden kaynaklanan; sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi,

 

 

b) Yapılandırmaya yapılan başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkânı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi,

 

 

c) Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı,

 

 

borçları yapılandırma kapsamındaki borçlardır.

 

 

2.1.2. Durdurulan Bağ-Kur (4/b) süreleri:

 

 

1479, 2926 ve 5510 sayılı Kanunlar gereği durdurulan Bağ-Kur (4/b) süreleri durdurulmamış gibi değerlendirilerek yapılandırma kapsamında hesaplanacaktır. Sigortalıların kendileri veya hak sahipleri yapılandırmaya başvurabileceklerdir.

 

 

2.1.3. GSS primi borçları:

 

 

5510 sayılı Kanunun 60/1-g kapsamında GSS tescili yapıldığı halde gelir testine başvurmayanlar 30.11.2018 tarihine kadar başvurmaları durumunda, GSS primi tescilleri gelir testine göre ilk tescil tarihinden itibaren tahakkuk ettirilecektir.

 

 

Ayrıca 2018 yılı Nisan ayı ve önceki aylara ilişkin olan 60/1-g kapsamındaki GSS prim borçlarının 31.12.2018 tarihine kadar ödenmesi durumunda yapılandırma kapsamında değerlendirilecektir.

 

 

2.1.4. Eksik işçilikten kaynaklanan prim borçları:

 

 

31/03/2018 tarihine kadar (bu tarih dâhil) bitirilmiş özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin olup Kanunun yayımlandığı tarihten önce Kurumca resen tahakkuk ettirilerek işverene tebliğ edildiği hâlde bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan; özel nitelikteki inşaatlar ile ihale konusu işlere ilişkin yapılan ön değerlendirme, araştırma veya tespitler sonucunda bulunan eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi borçları yapılandırma kapsamındadır.

 

 

2.1.5. İdari para cezaları:

 

 

31/03/2018 tarihine kadar (bu tarih dâhil) işlenen fiillere ilişkin olup Kanunun yayımlandığı tarihten önce kesinleştiği hâlde bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olan idari para cezası asıllarının % 50'si silinerek, kalan % 50'lik prim yapılandırma kapsamındadır.

 

 

2.1.6. Fer'i alacaklar:

 

 

Bu kanun kapsamındaki aslı ödenmiş fer'i alacağın % 40'ının bu kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi halinde kalan % 60'ından vazgeçilmektedir.

 

 

2.1.7. Kişi borçları:

 

 

5510 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılara yönelik fiiller nedeniyle ortaya çıkan borçların kanuni faizinin tahsilinden vazgeçilmektedir.

 

 

2.1.8. Yersiz ödemeler:

 

 

Yersiz ödendiği tespit edilen gelir ve aylıklara uygulanan kanuni faizinin tahsilinden vazgeçilmektedir.

 

 

2.1.9. Sosyal güvenlik destek primi borçları:

 

 

Emekli olduktan sonra Bağ-Kur (4/b) kapsamında çalışması olanların ödemesi gereken ve kanun yayımı tarihi itibariyle ödenmemiş olan SGDP prim borçlarının tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.  

 

 

2.2. Yapılandırmanın Sigortalılar ve İşverenler Açısından Faydaları

 

 

a) Yapılandırma kapsamında olan prim borçları, GSS primi borcu ve eksik işçilik neticesinde hesaplanan sigorta prim borçlarının yapılandırılması durumunda bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir. Ayrıca borcun ilk taksit ödeme süresinde peşin ödenmesi durumunda fer'i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı üzerinden ayrıca % 90; ilk 2 taksit ödeme süresinde ödenmesi durumunda % 50 indirim yapılacaktır.   

 

 

Yapılandırma kapsamındaki borç asıllarının Kanunun yayımlandığı tarihten önce ödenmiş olmasına rağmen, fer'ilerinin bu Kanunun yayımlandığı tarih itibarıyla ödenmemiş olduğu durumlarda ise aslı ödenmiş fer'i alacağın % 40'ının bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, kalan % 60'ının tahsilinden vazgeçilmektedir. Ayrıca fer'i borcun ilk taksit ödeme süresinde peşin ödenmesi durumunda fer'i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı üzerinden ayrıca % 50; ilk 2 taksit ödeme süresinde ödenmesi durumunda % 25 indirim yapılacaktır.

 

 

b) İdari para cezası borçlarının % 50'si silinerek kalan % 50'si ile idari para cezasına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacaklarının tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir. Ancak idari para cezasının peşin ödenmesi durumunda fer'i alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarı üzerinden ayrıca % 90; ilk 2 taksit ödeme süresinde ödenmesi durumunda % 50 indirim yapılacaktır.   

 

 

c) Yapılandırma öncesi 60 günden fazla borcu olduğu için sağlıktan faydalanamayan 4/b (Bağ-Kur), ek-5 ve ek-6 sigortalıları, yapılandırılan dönem haricinde 60 günden fazla prim borçlarının olmaması veya borçları diğer kanunlara göre yapılandırılmış ise yapılandırma borçlarını ödemeleri ve bu kanun yapılandırmasının ilk taksitini ödemeleri durumunda sağlıktan faydalanabilirler.

 

 

d) Bu Kanuna göre ödenecek alacaklarla ilgili olarak, tatbik edilen hacizler yapılan ödemeler nispetinde kaldırılarak, buna isabet eden teminatlar iade edilmektedir.

 

 

2.3. Yapılandırmaya Başvuru Süresi

 

 

7143 sayılı torba yasa Mayıs ayı içerisinde Resmi Gazete'de yayımlandığından 2 aylık sürenin son günü olan 31.07.2018 tarihine kadar Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili müdürlüklerine başvurulmalıdır. Ancak kanun yayım tarihinden sonra tebliğ edilen idari para cezalarında istisna hüküm getirilmiştir.

 

 

Yapılandırma kapsamındaki idari para cezalarının kanunun yayım tarihinden sonra tebliğ edilmesi durumunda tebliğ tarihini takip eden aydan başlayarak 30 gün içerisinde başvurabilirler. Ancak 31.07.2018 tarihine kadar tebliğ edilen idari para cezalarının yapılandırma başvurusunun bitmesine 30 günden az süre kalması durumunda 30 gün içinde başvurmaları gerekmektedir.  

 

 

2.4. Yapılandırılan Borcun Ödeme Süresi

 

 

Yapılandırılan borçların ilk taksiti 31.08. 2017 tarihine kadar(bu tarih dahil), diğer taksitlerin ise bu tarihi takip eden ikişer aylık taksitler halinde azami 18 taksitte ödeme yapılmalıdır. Yapılandırılan borcun taksitle ödenmek istenmesi halinde 6, 9, 12 ve 18 taksitte ödeyebilme seçenekleri vardır. Ancak tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamaz. Durdurulan Bağ-Kur (4/b) süreleri için taksitle ödeme seçeneği söz konusu olmayıp ilk taksit ödeme süresinde tamamı ödenmelidir. Ancak kanun yayım tarihinden sonra tebliğ edilen idari para cezalarında istisna hüküm getirilmiştir. Söz konusu idari para cezaları tebliğ tarihinden itibaren 6 eşit taksitte ödeyebilirler.

 

 

2.5. Yapılandırma Hangi Şartlarda Bozulur?

 

 

Yapılandırma talebinde bulunan borçlular, taksit ödeme süresince tahakkuk eden cari sigorta primlerini çok zor durum olmaksızın bir takvim yılında ikiden fazla vadesinde ödememeleri ya da eksik ödemeleri hâlinde, yapılandırılan borçlarına ilişkin kalan taksitlerini ödeme haklarını kaybederler.

 

 

Bu Kanuna göre ödenmesi gereken taksitlerin ilk ikisi süresinde ve tam ödenmesi koşuluyla, kalan taksitlerden; bir takvim yılında iki veya daha az taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde, ödenmeyen veya eksik ödenen taksit tutarlarının son taksiti izleyen ayın sonuna kadar, gecikilen her ay ve kesri için 6183 sayılı Kanunun 51'inci maddesine göre belirlenen gecikme zammı oranında hesaplanacak geç ödeme zammı ile birlikte ödenmesi şartıyla bu Kanun hükümlerinden yararlanılır. İlk iki taksitin süresinde tam ödenmemesi ya da süresinde ödenmeyen veya eksik ödenen diğer taksitlerin belirtilen şekilde de ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi hâlinde bu Kanun hükümlerinden yararlanma hakkı kaybedilir.

 

 

Alacakların veya taksit tutarının %10'unu aşmamak kaydıyla 10 TL'ye kadar yapılmış eksik ödemeler ihlal olarak değerlendirilmemektedir. Ayrıca yapılandırılmanın bozulması durumunda ödenen tutar kadar yapılandırma hükümlerinden faydalanılarak ödenmeyen taksitler yönünden yapılandırma bozulmuş kabul edilmektedir.

 

 

2.6. Diğer Yapılandırmalara Başvuranların Durumu

 

 

6552, 6736 ve 7020 sayılı af kanunlarına başvurarak borçlarını yapılandıran ve bu kanun yayımı tarihi itibariyle taksit ödemeleri devam eden alacaklar için, kalan taksitleriyle sınırlı olmak üzere bu kanun kapsamında yapılandırılmaya başvurabileceklerdir.

 

 

 

 

3. Sonuç

 

 

Sigorta prim borçlarının yapılandırılması ile yasal süresinde ödenmeyen prim borçlarına uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı silinmekte; idari para cezaları yönünden ise ayrıca cezanın % 50'si silinmektedir. Yapılan düzenlemeye son başvuru tarihi 31.07.2018, yapılandırılan borcun ilk taksit ödeme süresi ise 31.08.2017 olarak belirlenmiştir.

 

 

Bir takvim yılındaki cari ay prim borçlarının ikiden fazlasının çok zor durum hali olmaksızın zamanında eksik veya hiç ödenmemesi durumunda yapılandırma bozulacaktır. Ayrıca yapılandırılan taksitlerin ilk iki taksitinin zamanında tam ödenmemesi ya da kalan taksitlerin her bir takvim yılında en fazla iki taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi durumunda bu taksitlerin son taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmemesi veya bir takvim yılında ikiden fazla taksitin ödenmemesi durumunda yapılandırma bozulacaktır. Ancak 10 TL'nin altındaki eksik ödemeler ihlal olarak değerlendirilmemektedir.

 

 

 

 

Kaynakça

 

 

-7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun

 

 

 

 

---------o---------

 

1. (1) 7143 numaralı Kanun.

    

   ^{^}