7143 Sayılı Kanun'un Vergi İncelemelerine Etkisi

METİN KAYA - VERGİ MÜFETTİŞ YRD. - 29 Mayıs 2018

 

MDERGI/8755A.004

(Haziran 2018 Sayı 174)

 

7143 SAYILI KANUN'UN VERGİ İNCELEMELERİNE ETKİSİ

 

Metin KAYA

Vergi Müfettiş Yardımcısı

 

 

Özet

7143 sayılı "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun" ile birçok kamu alacağı yapılandırılacak, aynı zamanda belirli şartlar dâhilinde birçok kamu alacağının tahsilinden vazgeçilecektir. Mezkûr Kanunun yayımlandığı tarih (18/05/2018) itibariyle vergi incelemesi devam eden birçok mükellefin varlığı düşünüldüğünde, yayımlandığı tarihte vergi incelemesi devam edenlerin matrah ve vergi artırımı karşısındaki durumu daha da önem kazanmaktadır.

Bu çalışmada, 7143 sayılı "Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun"un yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, tamamlanamamış olan vergi incelemelerinde mükelleflerin matrah veya vergi artırımında bulunup bulunmaması durumuna göre vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olabileceği sürelerin neler olduğu, mükelleflerin matrah veya vergi artırımında bulunmadığı hallerde incelemelerin tamamlanması durumunda vergi aslına bağlı olan veya vergi aslına bağlı olmayan cezalarda indirim hükümleri, Kanunun yayım tarihinden (18/05/2018) sonra tamamlanan vergi incelemelerinde ve tarhiyat öncesi uzlaşma talepli incelemelerde mükelleflerin indirim hükümlerinden yararlanma durumları, matrah veya vergi artırımında bulunulsa dahi incelenebilecek mükellefler açıklanmaya çalışılmıştır.

 

Anahtar Kelimeler: Vergi incelemesi, matrah artırımı, vergi artırımı, 7143 sayılı Kanun, torba yasa.

 

Giriş

213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nda vergi incelemesi, "Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır." şeklinde tanımlanmıştır. Vergi incelemesine yetkili olanların vergi müfettişleri, vergi müfettiş yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri ve Gelir İdaresi Başkanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanların yetkili olduğu, vergi incelemelerinin, neticesi alınmamış hesap dönemi de dahil olmak üzere, tarh zamanaşımı (son beş yıla ait hesap durumları) süresinin sonuna kadar her zaman yapılabileceği, evvelce inceleme yapılmış veya matrahın re'sen takdir edilmiş olmasının yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani olmadığı belirtilmiştir.

7143 sayılı Kanun getirdiği hükümler ile vergi incelemesine bir sınır getirmiştir. Kanunun 4'üncü maddesinde, bu Kanunun kapsadığı 31/03/2018 tarihinden (bu tarih dahil) önceki dönemlere ilişkin olarak, bu kanunun yayımlandığı (18/05/2018) tarihten önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine bu kanunun matrah veya vergi artırıma ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edileceği belirtilmiştir. Ancak Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrasında, mükelleflerin belirli şartlar dâhilinde matrah veya vergilerini artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir, kurumlar, gelir (stopaj), kurumlar (stopaj) ve katma değer vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılamayacağına dair hüküm ile mükelleflere 2013 ila 2017 yılları arasında matrah veya vergi artırımında bulunma imkanı verilerek vergi incelemesine girmeme avantajı sağlamaktadır.

Kanunun düzenlediği birçok vergisel alan olmakla birlikte; bu yazımızda, Kanunun 4'üncü ve 5'inci maddelerinin vergi incelemesi konusunda yapılan açıklamalarına yer verilecek, vergi incelemesine yetkili olanların Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemelerinin durumu, mükelleflerin matrah veya vergi artırımında bulunulması durumunda dahi vergi incelemesine yetkili olanların yapabilecekleri incelemelerin kapsamı irdelenecektir.

 

1.İnceleme ve Tarhiyat Safhasında Bulunan Vergilerin Durumu

 

1.1. Matrah ve Vergi Artırımında Bulunmayanlar Nezdinde Tamamlanamamış Olan Vergi İncelemelerinin Durumu

 

7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasında, Kanunun kapsadığı 31/03/ 2018 (bu tarih dâhil) önceki dönemlere ilişkin olarak kapsama giren vergi türleri açısından, Kanun'un yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, tamamlanamamış olan vergi incelemeleri ile takdir, tarh ve tahakkuk işlemlerine bu Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edileceği belirtilmiştir.

 

Anılan hüküm, incelemeye başlama ve incelemenin tamamlanması kavramlarının önemini artırmaktadır. Bu nedenle öncelikle incelemeye başlama ve incelemenin tamamlanması kavramlarının tanımlanması gerekir.

 

Kanunun 4'üncü maddesinin yedinci fıkrasında incelemeye başlama tarihini, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 140'ıncı maddesine göre tayin edileceği belirtilmiştir. 213 sayılı VUK'un 140'ıncı maddesinin ikinci fıkrasında "Vergi incelemesine başlanıldığı hususunu bir tutanağa bağlayarak bir örneği nezdinde vergi incelemesi yapılana verirler." şeklinde belirtilmiştir. Söz konusu maddede belirtildiği üzere, vergi incelemesi, inceleme başlama tutanağının imzalanması ile başlamaktadır.

 

İncelemenin tamamlanması mevzusu; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 140'ıncı maddesine istinaden uygulamaya konulmuş olan Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 21'inci maddesinin birinci fıkrasında "Vergi inceleme raporlarının, rapor değerlendirme komisyonlarına intikal ettirilmek üzere ilgili inceleme ve denetim birimine teslim edildiği tarih, incelemenin tamamlandığı tarih olarak kabul edilir." şeklinde açıklanmıştır.     

 

Matrah veya vergi artırımında bulunmayan, nezdinde vergi incelemesi yapılan mükelleflerin tamamlanamamış vergi incelemelerinde; incelemelerinin 213 sayılı VUK'un 140'ıncı maddesinin altıncı fıkrasında belirtildiği üzere incelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde ise en fazla altı ay içinde incelemelerin bitirilmesi gereken sürelere riayet edilmesi gerekir.

 

İşlemlerin tamamlanmasından sonra;

 

- Tarh edilen verginin % 50'si,

 

- Bu tutar üzerinden Kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı,

 

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının ödenmesi halinde,

 

- Vergi aslının % 50'sinin,

 

- Vergilere Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların

 

tamamının tahsilinden vazgeçilir.

 

Vergi aslına bağlı olmadan kesilen cezalarda ise; cezanın % 25'ini ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunarak, madde hükmü kapsamında ödenmesi halinde cezanın kalan % 75'inin tahsilinden vazgeçilir.

 

Örneğin; mükellefin defter ve belgeleri Eylül/2013 vergilendirme dönemine ilişkin gelir stopaj vergisi yönünden incelemeye alınmış ve 14/04/2018 tarihinde incelemeye başlama tutanağı imzalanmıştır. 7143 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 18/05/2018 tarihi itibarıyla inceleme sonuçlanmamıştır. Ayrıca mükellef tarafından bu Kanun uyarınca söz konusu vergi türünden matrah artırımında da bulunulmamıştır.

 

İnceleme sonucu düzenlenen vergi inceleme raporu, 25/11/2018 tarihinde vergi dairesi kayıtlarına intikal etmiştir. Rapor üzerine mükellef adına 2.000 TL gelir stopaj vergisi tarhiyatı, 2.000 TL vergi ziyaı cezası kesilerek düzenlenen vergi/ceza ihbarnamesi 03.12.2018 tarihinde mükellefe tebliğ edilmiştir. Mükellef, 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinden yararlanmak üzere 10.12. 2018 tarihinde vergi dairesine müracaatta bulunmuştur.

 

Bu durumda, mükellefin 1.000 TL vergi aslı, kanun hükmü gereği bu tutara gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile Kanunun yayımlandığı tarihten, ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizini, Kanunda öngörülen süre ve şekilde ödemesi halinde, 1.000 TL vergi aslı, 2.000 TL vergi ziyaı cezası ve gecikme faizinin tahsilinden vazgeçilecektir.

 

1.2. Kanunun Yayımlandığı Tarihten Önce Tamamlanan Vergi İncelemelerinin Durumu

 

7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin dördüncü fıkrasında; Kanunun kapsadığı 31/ 03/2018 (bu tarih dahil) tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, bu Kanunun yayımlandığı tarihten önce tamamlandığı halde, kanunun yayımlandığı tarihte ya da Kanunun yayımlandığı tarihten sonra vergi dairesinin kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve tebliğ işlemleri yapılır.

 

İşlemlerin tamamlanmasından sonra;

 

- Tarh edilen verginin % 50'si,

 

- Bu tutar üzerinden Kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı,

 

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının ödenmesi halinde

 

- Vergi aslının % 50'sinin,

 

- Vergilere Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların

 

tamamının tahsilinden vazgeçilir.

 

Vergi aslına bağlı olmadan kesilen cezalarda ise; cezanın % 25'ini ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunarak, madde hükmü kapsamında ödenmesi halinde cezanın kalan % 75'inin tahsilinden vazgeçilir.

 

1.3. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talepli İncelemeler

 

Kanunun 4'üncü maddesinin beşinci fıkrasında Kanunun yayımlandığı tarih itibariyle Vergi Usul Kanununun tarhiyat öncesi hükümlerinden yararlanılmak üzere;

 

- Uzlaşma talebinde bulunulmuş, ancak uzlaşma günü gelmemiş,

 

- Uzlaşma talebinde bulunulmuş, ancak uzlaşma sağlanamamış olmakla birlikte vergi ve ceza ihbarnameleri mükellefe tebliğ edilmemiş bulunan alacaklara ilişkin olarak,

 

- Tarh edilen verginin % 50'si,

 

- Bu tutar üzerinden Kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı,

 

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının ödenmesi halinde,

 

- Vergi aslının % 50'sinin,

 

- Vergilere Kanun'un yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların

 

tamamının tahsilinden vazgeçilir.

 

Vergi aslına bağlı olmadan kesilen cezalarda ise; cezanın % 25'ini ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunarak, Madde hükmü kapsamında ödenmesi halinde cezanın kalan % 75'inin tahsilinden vazgeçilir.

 

Örneğin; Süleymannazif Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün mükellefi (MK) Ltd. Şti'nin 2013 hesap döneminin kurumlar vergisi yönünden incelenmesi neticesinde, 11/03/2018 tarihinde vergi inceleme tutanağı düzenlenmiştir. Mükellef kurum inceleme sonucunda tahakkuku istenen 100.000 TL kurumlar vergisi ile kesilmesi istenen 100.000 TL vergi ziyaı cezası için tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunmuştur.

 

Mükellefin talebine istinaden tarhiyat öncesi uzlaşma günü olarak 25/05/2018 tarihi belirlenmiş olup, 10/05/2018 tarihinde mükellefe tebliğ edilmiştir.

 

Mükellef kurum 7143 sayılı Kanunun 18/05/ 2018 tarihinde yayımlanmasına müteakip 21/05/2018 tarihinde Kanundan yararlanmak istediğini belirterek tarhiyat öncesi uzlaşma talebinden vazgeçtiğini ilgili denetim birimine yazı ile belirtmiştir.

 

Mükellef kurumun talebi doğrultusunda inceleme raporları vergi dairesine gönderilmiş ve 22/05/2018 tarihinde 100.000 TL kurumlar vergisi ile 100.000 TL vergi ziyaı cezası vergi ve ceza ihbarnameleri ile tebliğ edilmiştir.

 

Kanun maddesine göre mükellef kurumun ihbarnamenin tebliğ tarihi olan 22/05/2018 tarihinden itibaren 30 gün içinde Kanundan yararlanmak üzere yazılı başvuruda bulunduğu takdirde;

 

- Vergi aslının % 50'si olan 50.000 TL ile,

 

- Bu 50.000 TL üzerinden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihine kadar hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı ve,

 

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten ihbarnamenin tebliğ tarihine göre belirlenen dava açma süresinin son gününe kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının,

 

7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinde belirtildiği üzere, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen ay olan Haziran/2018'den başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi halinde;

 

- Vergi aslının % 50'si olan 50.000 TL'si ile,

 

- Vergi aslı üzerinden hesaplanacak gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı 100.000 TL vergi zıyaı cezasının

 

tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

 

1.4. 4'üncü Madde Hükmünden Yararlanmanın Şartları

 

7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinin hükmünden yararlanmak isteyen mükelleflerin, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yazılı başvuruda bulunmaları ve madde hükmüne göre yapılandırılan tutarı, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde 6 eşit taksitte ödemeleri gerekmektedir. Örneğin, madde kapsamına giren bir tarhiyata ilişkin ihbarnamenin 05/07/2018 tarihinde tebliğ edildiği varsayıldığında, madde hükmüne göre ödenecek tutarın ilk taksiti Ağustos/2018 ayında, diğer taksitleri ise sırasıyla; Ekim/2018, Aralık/2018, Şubat/2019, Nisan/2019 ve Haziran/2019 aylarında ödenecektir.

 

- Mükelleflerin bu madde hükümlerinden yararlanılabilmesi için Kanunun 4'üncü maddesinin dokuzuncu fıkrasına göre ödeme başvurusunda bulundukları alacağa ilişkin dava açmamaları şarttır.

 

- Kanunun 4'üncü maddesinin altıncı fıkrasına göre bu madde hükmünden yararlananlar, ayrıca 213 sayılı VUK'un uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma ve vergi cezalarında indirim, 4458 sayılı Kanunun uzlaşma ve 5326 sayılı Kanunun peşin ödeme indirimi hükümlerinden yararlanamazlar.

 

2. Matrah ve Vergi Artırımında Bulunacak Mükellefler Nezdinde Tamamlanamamış Olan Vergi  İncelemeleri

 

7143 sayılı Kanunun matrah ve vergi artırımına ilişkin hükümlerine göre matrah artırımında bulunan mükelleflerin başlanılmış olan incelemeleri Kanunun 5'inci maddesinin yedinci fıkrasında yer alan hükümlere göre yapılacaktır.

 

7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin yedinci fıkrasında; 7143 sayılı Kanuna göre matrah ve vergi artırımında bulunulmasının Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine engel teşkil etmeyeceği hükmü yer almıştır. Ancak, bu mükellefler hakkında vergi incelemesi ile takdir işlemlerine göre tarhiyat yapılabilmesi için aşağıda belirtilen hususlara uyulması gerekecektir.

 

Kanuna göre artırımda bulunan mükellefler hakkında Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerinin, 7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin birinci fıkrasının ı bendi ve 5'inci maddesinin üçüncü fıkrasının e bendinde yer alan iade ve devreden KDV yönünden inceleme yapılabileceği yünündeki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Kanunun yayımlandığı 18/05/2018 tarihini izleyen ay olan Haziran/2018 ayının başından itibaren iki ay içerisinde (1 Haziran-31 Temmuz) sonuçlandırılması gerekmektedir. Kanun koyucu vergi incelemesine yetkili olanlara mükelleflerin matrah ve vergi artırımında bulunması durumunda iki ay içerisinde incelemelerin sonuçlandırılması gerektiğini belirterek bir süre kısıtlaması getirmiştir. İnceleme işlemlerinin sonuçlandırılmasından kastının ise, inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesi olduğunu belirtmiştir. Bu süre içerisinde sonuçlandırılamayan vergi incelemeleri ile takdir işlemlerine devam edilmeyecek, bulunduğu safhada bırakılacaktır. Mükellefler sadece artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergileri ödeyeceklerdir.

 

7143 sayılı Kanunun yayımından önce başlanmış ve Kanunun yayım tarihi itibariyle devam eden incelemeler için matrah veya vergi artırımında bulunulması durumundaki uygulama aşağıdaki gibi olacaktır:

 

2.1. 31 Temmuz 2018 Tarihine Kadar Tamamlanan İnceleme veya Takdir İşlemlerinin Vergi Dairesi Kayıtlarına İntikal Ettiği Tarihten Önce Matrah Artırımında Bulunulması

 

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce başlanılmış söz konusu vergi incelemeleri ile takdir işlemlerinin 31 Temmuz 2018 tarihine kadar sonuçlandırılması ve tarhiyata konu matrah farkı tespit edilmesi halinde, söz konusu incelemeler ile ilgili olarak mükelleflerin vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesine intikalinden önce matrah ve vergi artırımında bulunması gerekmektedir.

 

Mükellef, inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce matrah artırımında bulunmuş ise, inceleme ve takdir sonucu matrah ve vergi farkı tespit edilmiş olması halinde; bulunan matrah farkı ile mükelleflerin Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrası hükümleri birlikte değerlendirilecektir. 7143 sayılı Kanun 6111 ve 6736 sayılı Kanun ile birebir aynı olduğundan ileriki günlerde çıkacak tebliğde de aynı hükümler yer alacaktır. 6111 ve 6736 sayılı Kanunun 1 sıra no'lu Genel Tebliğinde "birlikte değerlendirme hükmü" aşağıdaki gibi olmuştur.

 

- Artırılan matrah veya verginin, tamamlanarak vergi dairesi kayıtlarına intikal eden vergi inceleme raporu veya takdir komisyonu kararında tarhiyata konu edilmesi istenen matrah farkı veya tarh edilmesi istenen vergiden daha fazla olması halinde inceleme raporları veya takdir komisyonu kararları ile ilgili herhangi bir tarhiyat yapılmayacaktır.

 

- Artırılan matrah veya verginin, tamamlanarak vergi dairesi kayıtlarına intikal eden vergi inceleme raporu veya takdir komisyonu kararında tarhiyata konu edilmesi istenen matrah farkı veya tarh edilmesi istenen vergiden daha az olması halinde; artırılan matrah veya verginin, inceleme raporları veya takdir komisyonu kararında tarhiyata konu edilmesi istenen matrah farkı veya tarh edilmesi istenen vergiden mahsup edilecek ve kalan matrah veya vergi için 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesine göre işlem yapılacaktır.

 

- İki ay içinde sonuçlandırılan ve yukarıda belirtilen esaslar çerçevesinde yapılan tarhiyatlar ile ilgili olarak mükelleflerin tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacaktır.

 

- Kanun maddesinde geçen inceleme veya takdir işlemlerinin sonuçlandırılmasından kastedilen, vergi inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmesidir.

 

- İnceleme sonucu bulunan matrah farkı veya vergiden 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrasına göre artırılan matrah veya verginin mahsubundan sonra tarhı gerekecek bir tutar bulunması halinde, mükellefler 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinde yer alan ve "inceleme ve tarhiyat safhasında bulunan vergiler" hakkında getirilmiş olan hükümlerden yararlanabilecektir.

 

- Mükellef tarafından 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinden yararlanmak istediği takdirde kalan tutarlar üzerinden;

 

- Tarh edilen verginin % 50'si,

 

- Bu tutar üzerinden Kanunun yayımlandığı tarihe kadar hesaplanacak Yİ-ÜFE tutarı,

 

- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ihbarnamenin tebliği üzerine dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının ödenmesi halinde,

 

- Vergi aslının % 50'sinin,

 

- Vergilere Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların

 

tamamının tahsilinden vazgeçilir.

 

Örneğin; Süleymannazif Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün mükellefi (MK) Ltd. Şti. hakkında 2014 yılına ilişkin olarak 7143 sayılı Kanunun yayımı tarihinden önce inceleme başlatılmış olup Kanunun yayımı tarihi itibariyle inceleme sonuçlandırılamamıştır.

 

Mükellef 21/05/2018 tarihinde 7143 sayılı Kanuna uygun olarak incelemenin yapıldığı yıla ait kurumlar vergisi, katma değer vergisi ve gelir (stopaj) vergisi matrah artırımında bulunmuştur. 2014 yılı kurumlar vergisi matrah artırımı olarak 50.000 TL matrah beyan etmiş, 10.000 TL vergi ödemiştir.

 

7143 sayılı Kanunun 4'üncü ve 5'inci maddelerinde yer alan hükümler uyarınca vergi incelemesinin en geç 31/07/2018 tarihine kadar sonuçlandırılması gerekir. Vergi incelemesinin sonuçlandırılmasından kasıt; inceleme sonucu düzenlenen vergi inceleme raporlarının vergi dairesi kayıtlarına 31/07/ 2018 tarihi mesai saati bitimine kadar intikal etmiş olmasıdır.

 

Mükellef hakkında devam eden inceleme sonuçlandırılarak 24/07/2018 tarihinde vergi inceleme raporları vergi dairesi kayıtlarına intikal ettirilmiştir.

 

İntikal ettirilen vergi inceleme raporunda; mükellefin haksız indirim konusu ettiği giderleri sebebiyle gider reddiyatı yapılmış ve bu tutar tarhiyat konusu edilerek 8.000 TL kurumlar vergisi tarhı istenmiştir.

 

Bu durumda matrah artırımında bulunan mükellefin anılan yıla ilişkin matrah artırımında bulunmuş olduğu 50.000 TL sonucunda hesaplanan 10.000 TL, tarhı istenen 8.000 TL'den fazla olduğu için mükellef kurum hakkında söz konusu raporlarla ilgili olarak herhangi bir işlem yapılmayacaktır.

 

Ancak örnekteki artırılan matrah tutarı 30.000 TL olup, 6.000 TL vergi hesaplanmış olsaydı;

 

- Tarhı istenen 8.000 TL'den 6.000 TL'nin mahsup edilmesi

 

- Tarhı istenen matrahtan kalan (8.000-6.000=) 2.000 TL kurumlar vergisinin tarh edilmesi ve 2000 TL vergi ziyaının kesilmesi gereklidir.

 

Bu tutarların vergi ve ceza ihbarnamesi ile mükellefe tebliği tarihinden itibaren mükellef 30 gün içinde 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesinden yararlanmak üzere başvurduğu takdirde;

 

- Tarhı istenen vergi olan 2000 TL verginin % 50'si olan 1000 TL ile,

 

- Bu tutar üzerinden hesaplanacak olan Yİ-ÜFE tutarının,

 

- Kanunun yayım tarihinden sonra dava açma süresinin sonuna kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi halinde,

 

- Vergi aslının % 50'si olan 1000 TL'nin,

 

- Vergilere 7143 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların

 

 

tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

 

 

2.2. 31 Temmuz 2018 Tarihine Kadar Tamamlanan İnceleme veya Takdir İşlemlerinin Vergi Dairesi Kayıtlarına İntikal Ettiği Tarihten Sonra Matrah Artırımında Bulunulması

 

 

7143 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihten önce haklarında vergi incelemesi ve takdir işlemlerine başlanmış olan mükelleflerin, söz konusu inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarının vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarihten önce Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrası kapsamında matrah ve vergi artırımında bulunmamaları halinde, bu mükellefler vergi inceleme raporu veya takdir komisyonu kararına istinaden tarhiyata konu edilmesi istenen matrah farkı veya tarh edilmesi istenen vergiden mahsup imkânından yararlanamayacak olup, söz konusu inceleme raporları ile takdir komisyonu kararlarına istinaden yapılan tarhiyatlar için Kanunun 4'üncü maddesi hükmünden yararlanabileceklerdir.

 

 

Buna göre inceleme sonucu bulunan matrah farkı veya vergi farkı üzerinden yapılacak tarhiyatlara ilişkin olarak 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesine göre;

 

- Tarh edilecek vergilerin % 50'si ile,

 

- Bu tutar üzerinden hesaplanacak olan Yİ-ÜFE tutarının,

 

- Kanunun yayım tarihinden sonra dava açma süresinin sonuna kadar hesaplanacak gecikme faizi tutarının, ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak, ilk taksit ihbarnamenin tebliğini izleyen aydan başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde altı eşit taksitte ödenmesi halinde;

 

- Vergi aslının % 50'sinin,

 

- Vergilere 7143 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihe kadar uygulanan gecikme faizinin,

 

- Vergi aslına bağlı cezaların tamamının tahsilinden vazgeçilecektir.

 

 

Örneğin; Gökalp Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün mükellefi olan (MK) Ltd. Şti'nin Ocak-Aralık/2014 vergilendirme dönemi hesaplarının gelir stopaj yönünden incelenmesi neticesinde düzenlenen vergi inceleme raporu 21/05/2018 tarihinde vergi dairesi kayıtlarına intikal etmiştir. Rapora istinaden 10.000 TL gelir stopaj vergisi tarh edilmiş ve 10.000 TL vergi zıyaı cezası kesilmiştir. Bu tarhiyata ilişkin vergi/ceza ihbarnamesi 25/05/2018 tarihinde mükellefin kanuni temsilcisine tebliğ edilmiştir.

 

 

Mükellef kurum, 7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinden (matrah ve vergi artırımı) faydalanmak üzere 28/05/2018 tarihinde vergi dairesine başvurarak 30.000 TL gelir stopaj vergi artırımında bulunmuştur.

 

 

Mükellef kurumun matrah artırımı yapmadan önce, vergi dairesine intikal eden vergi inceleme raporu olduğu için matrah artırımı hükümlerinden düzenlenen bu rapor için faydalanamayacak fakat 7143 sayılı Kanunun 4'üncü maddesi hükmünden faydalanabilecektir.

 

 

Bu durumda, mükellef 5.000 TL vergi aslı ve kanun hükmü gereği tarh edilen vergiye ilişkin tutara gecikme faizi yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ile kanunun yayımlandığı tarihten, ihbarnamenin tebliği üzerine belirlenen dava açma süresinin bitim tarihine kadar hesaplanacak gecikme faizinin, kanunda öngörülen süre ve şekilde ödemesi halinde, 5.000 TL vergi aslı, 10.000 TL vergi zıyaı cezası ve hesaplanacak olan gecikme faizinin tahsilinden vazgeçilecektir.

 

 

2.3. 31 Temmuz 2018 Tarihinden Sonra Tamamlanan Vergi İncelemesi veya Takdir İşlemleri

 

 

7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrasına göre matrah veya vergi artırımında bulunmak isteyen mükellefler 31 Ağustos 2018 tarihine kadar artırım başvuru hakkına sahiptir.

 

7143 sayılı Kanunun yayımlandığı tarihten önce haklarında vergi incelemesi veya takdir işlemlerine başlanılmış mükelleflerin 31Ağustos 2018 tarihine (bu tarih dahil) kadar matrah veya vergi artırımında bulunmaları halinde; devam eden vergi inceleme ve takdir işlemlerinin 31 Temmuz 2018 tarihinden sonra bitirilmesi durumunda söz konusu vergi inceleme veya takdir işlemleri ile ilgili mükellef nezdinde hiçbir işlem yapılmayacaktır. Mükellefin ilgili dönemler için yapmış olduğu matrah veya vergi artırımı nedeniyle mükellef nezdinde, 7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin birinci fıkrasının     ı bendi ve 5'inci maddesinin üçüncü fıkrasının e bendinde yer alan iade ve devreden KDV yönünden inceleme yapılabileceği yünündeki hükümler saklı kalmak kaydıyla, hiçbir tarhiyat yapılamayacaktır.

 

 

Örneğin; Serbest meslek erbabı Bay (MK) 04/04/2018 tarihinde 2013 vergilendirme dönemi hesaplarının KDV yönünden incelenmesi için incelemeye başlama tutanağı düzenlenmiştir.

 

 

Serbest meslek erbabı Bay (MK) 7143 sayılı Kanunun 5. maddesinden faydalanmak üzere 01/08/2018 tarihinde Vergi Dairesine başvurarak 10.000 TL Katma Değer vergisi artırımında bulunmuştur. Bay K hakkında 31/07/2018 tarihine kadar vergi dairesine intikal eden herhangi bir inceleme raporu olmadığından mükellef hakkında başlanılan vergi incelemesine devam edilmez.

 

 

2.4. Matrah veya Vergi Artırımında Bulunulsa Dahi İncelenecek Mükellefler

 

 

Mükelleflerin matrah veya vergi artırımında bulunulması durumunda dahi vergi incelemesine yetkili olanların incelemede bulunacakları mükellefler aşağıdaki şekilde sıralanmıştır:

 

- 213 sayılı VUK'un 359'uncu maddesinin (b) fıkrasındaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu fiiller nedeniyle incelemesi devam edenler 7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümlerinden yararlanamazlar. Öte yandan, asıl veya suretleri tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenen belgeleri kullananların, bu Kanunun matrah veya vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanmasına engel bir husus bulunmamaktadır.

 

- Terör suçundan hüküm giyenler, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler, bu maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkra hükümlerinden yararlanamazlar.

 

- 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 367'nci maddesi "Bazı Kaçakçılık Suçlarının Cezalandırılmasında Usul" başlıklı maddesi kapsamında inceleme yapılabilecektir. Ancak, bu incelemeler sonucunda matrah veya vergi artırımında bulunulan dönemler ve vergiler için tarhiyat yapılmayacaktır.

 

- Gelir ve kurumlar vergisi ile ilgili artırımda bulunan mükelleflerin, artırımda bulundukları yıllarla ilgili olarak yıllık gelir veya kurumlar vergisine mahsuben daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergilerin iadesine ilişkin taleplerinin bulunması halinde bu taleplerine ilişkin inceleme yapılır.

 

- Artırım talebinde bulunulan yılları izleyen dönemlerde yapılacak vergi incelemelerine ilişkin olarak artırım talebinde bulunulan dönemler için, sonraki dönemlere devreden katma değer vergisi yönünden inceleme hakkı saklıdır.

 

- Artırım talebinde bulunulan dönemler için ihraç kaydıyla teslimlerden veya iade hakkı doğuran işlemlerden doğan terkin ve iade işlemleri ile ilgili inceleme hakkı saklıdır.

 

- Düzeltme taleplerine ilişkin incelemelere devam edilecektir. Ancak, mükelleflerin düzeltme istediği yıl için 7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesine göre matrah ve vergi artırımında bulunmaları hâlinde, düzeltme talebinden vazgeçtikleri kabul edilerek bu tür incelemeler sürdürülmeyecektir.

 

 

2.5. Diğer Hususlar

 

- Matrah veya vergi artırımında bulunulması, 213 sayılı VUK'un defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmez.

 

- Daha önce nezdinde vergi incelemesi yapılmış mükellefler, vergi incelemesi yapılan yıllar içinde artırımda bulunabilirler.

 

- İdarenin, artırımda bulunulmayan yıllar veya dönemler için vergi incelemesi yapma hakkı saklıdır.

 

 

 

 

Değerlendirme ve Sonuç

 

 

7143 sayılı Kanunun 5'inci maddesinin birinci, ikinci ve üçüncü fıkrasında mükelleflerin belirli şartlar dahilinde matrah veya vergilerini artırdıkları takdirde, kendileri hakkında artırımda bulunulan yıllar için yıllık gelir, kurumlar, gelir (stopaj), kurumlar (stopaj) ve katma değer vergisi incelemesi ve bu yıllara ilişkin olarak bu vergi türleri için daha sonra başka bir tarhiyat yapılamayacağına ilişkin hüküm ile vergi incelemesi yapılmasına bir sınırlama getirmiştir. Ancak Kanunun 4'üncü maddesinde, Kanunun kapsadığı dönemlere (31/03/2018) ilişkin olarak, bu kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde tamamlanamamış olan vergi incelemeleri işlemlerine bu kanunun matrah veya vergi artırıma ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edileceği ifade edilmiştir. Tamamlanamamış vergi incelemelerinde mükelleflerin artırımda bulunup bulunmaması durumuna göre süre kısıtlaması getirmiştir. Vergi incelemesine yetkili olanların devam etmekte olan incelemelerinde mükelleflere matrah artırımında bulunup bulunmama hususunu sormaları gerekir. Çünkü, mükellef matrah artırımında bulunursa incelemelerin Kanunun yayımlandığı (18/05/ 2018) tarihi izleyen ayın başından itibaren iki ay içerisinde sonuçlandırılması (yani inceleme raporunun 31 Temmuz 2018 tarihine kadar vergi dairesinin kayıtlarına intikal etmesi) gerekir, aksi durumda incelemeye devam edilmez. Aynı zamanda artırımda bulunan mükellefler hakkında vergi incelemesine yetkili olanlar, yazacakları tutanak ve raporlarda tarhiyat öncesi uzlaşma hükümlerine yer vermeyecektir. Ancak mükellef matrah artırımında bulunmayacağı belirtirse vergi incelemesine yetkili olanlar bu iki aylık süre kısıtlamasına bağlı kalmayacaklar, VUK'un 140'ıncı maddesinde belirtilen sürelere göre incelemeleri yapacaklardır.

 

 

Artırımda bulunmayan mükelleflerin Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, tamamlanamamış olan vergi incelemelerinin tamamlanmasından sonra ihbarnamenin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içerisinde yazılı başvuruda bulunması durumunda tarh edilen vergi ve cezalarda indirim hükümlerinden faydalanabileceklerdir. Oysa artırımda bulunan mükelleflerin Kanunun yayımlandığı tarihten önce başlanıldığı halde, tamamlanamamış olan vergi incelemelerinde; inceleme raporların vergi dairesinin kayıtlarına intikalinden önce artırımda bulunmaları durumunda kanunun ilgili hükümlerinden faydalanırlar. Vergi inceleme raporlarının, vergi dairesinin kayıtlarına intikal etmesinden sonra artırımda bulunulması durumunda Kanunun 5'inci maddesinden faydalanamayacak, ancak Kanunun 4'üncü maddesinin indirim hükümlerinden her halükarda belirlenen süre ve şartlara uyulması durumunda faydalanabilecektir.

 

 

 

Kaynakça

 

 

-213 sayılı Vergi Usul Kanunu

 

 

-7143 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun

 

 

-31 Ekim 2011 tarih ve 28101 sayılı Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

 

 

-Gelir İdaresi Başkanlığı, "6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun Rehberi"

 

 

-6736 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 1 Seri Nolu Genel Tebliği

 

 

-6111 Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin 1 Seri Nolu Genel Tebliği

 

 

-GÖKMEN, S. KARTALOĞLU, E.(2011). "Borç Yeniden Yapılandırılması, Matrah Artırımı, Stok Beyanı" http://archive.ismmmo.org.tr/docs/yayinlar/kitaplar/139/vergi%20affi.pdf Erişim Tarihi: 18 Mayıs 2018

 

 

-YILDIRIM, M. B. (2016) "Mükellefler Matrah Artırımı Yoluyla Vergi İncelemesinden Kurtulabilirler" http://www.alomaliye.com/2016/08/02/mukellefler-matrah-artirimi-yoluyla-vergi-incelemesinden-kurtulabilirler/ Erişim tarihi: 18 Mayıs 2018

 

 

-Fırat DEMİR, "6736 Sayılı Af Kanunu'nun Vergi İncelemeleri Kapsamında Değerlendirilmesi" Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi, Eylül 2016 Sayı 153

 

 

 

---------o---------