Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması ve 2024 Yılı Sürdürülebilirlik ve Entegre Faaliyet Raporlarının TSRS’ler Işığında Değerlendirilmesi

Saliha GÖKKAYA - K. Mehmet GÜLBURUN - - 02 Haziran 2025

Özet

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması, şirketlerin gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi beklenebilecek sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili risk ve fırsatları nasıl yönettiğini, bu konudaki stratejisini ve hedeflerini finansal tablo kullanıcıları ve diğer paydaşlarıyla paylaşmalarını sağlayan önemli bir araçtır.

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlarının Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının öngördüğü sistematik ve esaslar çerçevesinde hazırlanması gerekmekte olup uygulamada bu konuda çeşitli eksiklik ve aksaklıklarla karşılaşılmaktadır. 

Söz konusu aksaklıkların giderilmesi ve sürdürülebilirlik raporlamasının standartlara uygun ve etkili bir şekilde gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından 5 Mayıs 2025 tarihli Kurul kararıyla gerçekleştirilen, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların ayrı bir rapor şeklinde sunulması veya başka bir rapor içinde sunulacaksa ayrı bir bölüm halinde, bir bütünlük içerisinde sunulması yönündeki düzenleme bu açıdan önemli bir gelişme olmuştur.

Sürdürülebilirlik raporlaması konusunda Standartların yanı sıra, rehberlik şeklinde ilave düzenlemelerin gerçekleştirilmesinde de yarar bulunmaktadır. Şirketlerin de standartlara uygun etkili bir raporlama için gerekli titizliği göstermeleri ve daha etkin tedbirler almaları önem arz etmektedir.   

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, iklim, TSRS, sürdürülebilirlik raporu, entegre faaliyet raporu.

1. Giriş

Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin neden olduğu sorunlar başta olmak üzere, günümüzde insanlığın karşı kaşıya kaldığı çevresel, sosyal ve ekonomik sorunlar karşımıza yeni bir kavram çıkarmıştır: Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların finansal tablolara olan etkilerinin ortaya konulması, finansal tabloların asli kullanıcıları açısından önemli bir husus teşkil etmektedir. Bu nedenle günümüzde işletmelerin sürdürülebilirlik konusunda çevresel, sosyal ve yönetişim boyutlarıyla en iyi şekilde performans göstermeleri ve bu performanslarını raporlamaları gerekli hale gelmiş bulunmaktadır.

Sürdürülebilirlik raporlaması alanında, son yıllarda önemli uluslararası düzenlemeler hayata geçirilmiştir. Bu kapsamda, 2023 yılında Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Vakfı (IFRS Foundation) bünyesinde kurulan Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB), iki temel standart yayımlamıştır: IFRS S1 – Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Gereksinimler ve IFRS S2 – İklimle İlgili Açıklamalar. Bu standartlar, yatırımcıların karar alma süreçlerinde ihtiyaç duyduğu sürdürülebilirlik temelli finansal bilgilerin tutarlı, karşılaştırılabilir ve güvenilir biçimde sunulmasını hedeflemektedir.

Gelinen noktada, sürdürülebilirlik raporlaması alanında küresel ölçekte bağlayıcılığı artan düzenlemeler, şirketler için ciddi yükümlülükler doğurmuştur. Örneğin, Avrupa Birliği sınırları içerisinde faaliyet gösteren büyük işletmeler ve halka açık şirketler, Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) kapsamında, 2024 raporlama döneminden itibaren Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) çerçevesinde sürdürülebilirlik raporlarını yayımlamak zorundadır. Bu yükümlülük, zamanla KOBİ’ler ve AB dışındaki şirketleri de kapsayacak şekilde genişletilecektir. 

Öte yandan, Uluslararası Sürdürülebilirlik Standartları Kurulu (ISSB) tarafından yayımlanan IFRS S1 ve S2 standartları, başta G7 ve G20 ülkeleri olmak üzere çok sayıda ülke tarafından kabul edilmekte ya da ulusal düzenlemelere entegre edilmektedir. Örneğin; Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya, Nijerya ve Singapur, ISSB standartlarını uygulama planlarını duyurmuş; Japonya ve Brezilya ise ulusal sürdürülebilirlik raporlama çerçevelerini ISSB ile uyumlu hale getirme yönünde çalışmalar başlatmıştır.
Bu gelişmeler sonucunda, yalnızca gönüllü raporlama yapılan bir alan olmaktan çıkan sürdürülebilirlik raporlaması, artık çok uluslu şirketler başta olmak üzere, ulusal ve bölgesel pazarlara erişim açısından da stratejik bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu durum, hem finansal piyasalarda şeffaflık ve hesap verebilirliği artırmakta, hem de iklim risklerinin ve Çevresel, Sosyal, Yönetişim-ÇSY (Environmental, Social, Governance-ESG) faktörlerinin daha sistematik bir şekilde izlenmesini sağlamaktadır.
Türkiye’de de IFRS S1 ve IFRS S2 ile uyumlu olarak, KGK tarafından 2023 yılında Türkiye Sürdürülebilirlik Standartları (TSRS 1 ve TSRS 2) uygulamaya konulmuştur. Bu çerçevede, kapsamdaki şirketler, 2024 yılından itibaren TSRS 1 ve TSRS 2 çerçevesinde sürdürülebilirlik raporlarını hazırlamakla yükümlü kılınmıştır. 

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) tarafından belirlenen kriterler kapsamında sürdürülebilirlik raporlaması yapmakla yükümlü tutulan işletmeler, 2024 yılına ilişkin ilk raporlarını hazırlayarak Kuruma sunmaya başlamışlardır.

KGK’ya sunulan raporların bir kısmı sürdürülebilirlik raporları şeklinde, bir kısmı ise sürdürülebilirlik raporlamasını da içeren entegre faaliyet raporları şeklinde sunulmaktadır. 

2. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlaması

Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporu; bir işletmenin, finansal tablolarının asli kullanıcıları ve paydaşları tarafından faydalı olabilecek sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlara ilişkin bilgilerini ve çevre, sosyal ve yönetişim konularındaki finansal açıklama ve performansını içeren rapordur.

Standartlar raporlamaya yönelik bir şablon veya format öngörmemekte, işletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını değerlendirmelerine ve raporlamalarına yönelik standart bir çerçeve sunmaktadır. 

IFRS S1’e paralel olarak TSRS 1 (61. paragraf), sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, işletmenin genel amaçlı finansal raporlarının bir parçasını oluşturması şartıyla, yönetimin değerlendirmelerine veya benzer bir rapora dâhil edilebileceğini, söz konusu raporun; “Yönetim Raporu”, “Yönetimin Görüşleri ve Analizleri”, “Faaliyet ve Finansal Gözden Geçirme Raporu”, “Entegre Rapor” ve “Strateji Raporu” gibi çeşitli isimlerle anılıyor veya raporlara dâhil ediliyor olabileceğini hükme bağlamıştır.

Sürdürülebilirlik raporlarının TSRS çerçevesinde sunumuna ilişkin olarak uygulamada gözlenen yorum farklılıkları ve bu durumun yol açtığı tereddütlerin giderilmesi amacıyla, Kamu Gözetimi Kurumu (KGK) tarafından TSRS 1’in 61’inci paragrafına "T (Türkiye uygulaması)" başlıklı ek bir paragraf ilave edilmiştir. Bu düzenleme, 8 Mayıs 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Söz konusu ek paragraf;

“(61/T) Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalar, işletmenin genel amaçlı finansal raporlarının bir parçası olarak, “TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu” başlığı altında ayrı bir rapor şeklinde sunulur. Bununla birlikte, söz konusu rapor; örneğin entegre faaliyet raporu gibi farklı bir raporun içerisine dâhil edilebilir. Bu durumda, sürdürülebilirlik raporunun, başlığı da dâhil olmak üzere, bütüncül yapısının korunması, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların açıkça ayırt edilebilir olması ve diğer ilave bilgiler nedeniyle anlaşılmasının zorlaştırılmaması gerekmektedir.” şeklinde düzenlenmiştir.

Böylece sürdürülebilirlikle ilgili açıklamaların ya ayrı bir rapor olarak ya da raporun anlaşılabilirliğini azaltmamak kaydıyla entegre faaliyet raporu veya faaliyet raporu gibi başka bir rapor içinde bir bütün halinde ve başka bir bölüm olarak sunulması gerekli bulunmaktadır. Sürdürülebilirlikle ilgili açıklamalar için uygulamada genel olarak iki tür rapor düzenlendiği görülmektedir: 

Sürdürülebilirlik Raporu ve Entegre Rapor.

Sürdürülebilirlik raporu, işletmelerin çevresel, sosyal, yönetişim konularındaki performansını gösterir. Sürdürülebilirlik Raporu, paydaşlara şirketin toplumdaki rolü ve topluma katkısı hakkında bilgiler sunar ve müşteri hizmetlerinden iklim değişikliğine kadar finansal olmayan pek çok konunun şirketin değer oluşturma kapasitesine nasıl katkıda bulunduğunu veya değer oluşturma kapasitesini nasıl etkilediğini ele alır. 

Entegre rapor, Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi (IIRC)1 tarafından, bir kuruluşun içinde bulunduğu dış çevre bağlamında stratejisini, yönetişim yapısını, performansını ve geleceğe yönelik beklentilerini kısa, orta ve uzun vadede nasıl değer yarattığıyla birlikte öz ve bütüncül bir şekilde raporladığı doküman olarak tanımlanmıştır. 

Bu rapor formatı, finansal olmayan bilgilerle (çevresel, sosyal, yönetişim gibi) finansal bilgilerin bir arada sunulmasını amaçlar.

Uygulamada, entegre raporlar çoğunlukla “entegre faaliyet raporu” başlığı altında yayımlanmakta ve şirketin finansal performansının yanı sıra sürdürülebilirlik ve kurumsal stratejiye ilişkin bilgileri de içermektedir. Sürdürülebilirlik raporları geniş bir paydaş kitlesine hitap eder ve işletmenin daha geniş sosyal ve çevresel etkileri, stratejileri ve hedefleri hakkında bilgi verir. Entegre rapor ise finansal sermaye sağlayan taraflara zaman içinde nasıl değer oluşturduğunu ve oluşturacağını açıklar.2  

İster sürdürülebilirlik raporu, isterse entegre faaliyet raporu şeklinde olsun, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, işletmelerin sosyal sorumluluk anlayışına uygun olarak, tüm paydaşlara açık ve güvenilir bilgiler sunacak şekilde şeffaf ve anlaşılır bir biçimde sunulması gerekmektedir.3 

3.  Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS 1 ve TSRS 2)

Türkiye’de sürdürülebilirlik raporlamasına ilişkin düzenleyici çerçeve, KGK tarafından 2023 yılında yayımlanan ve 1 Ocak 2024 tarihi ve sonrasında başlayan yıllık raporlama dönemleri itibarıyla uygulanmak üzere yürürlüğe giren Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS) ile oluşturulmuştur. Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları, TSRS 1 ve TSRS 2 adıyla iki set halinde düzenlenmiştir.

IFRS S1 ile uyumlu olarak hazırlanan TSRS 1 sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilerin açıklanmasına ilişkin genel hükümleri; IFRS S2 ile uyumlu olarak hazırlanan TSRS 2 ise iklimle ilgili açıklamaları içermektedir.

TSRS 1’in amacı; bir işletmenin -genel amaçlı finansal raporların asli kullanıcıları açısından işletmeye kaynak sağlama kararı verirken faydalı olacak- sürdürülebilirlikle ilgili risklerine ve fırsatlarına ilişkin bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktır.

TSRS 2’nin amacı; bir işletmenin -genel amaçlı finansal raporların aslî kullanıcıları açısından işletmeye kaynak sağlama kararı verirken faydalı olacak- iklimle ilgili riskler ve fırsatlara ilişkin bilgileri açıklamasını zorunlu kılmaktır.

4. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlamasının Genel Çerçevesi

TSRS 1 ve TSRS 2 raporlamanın temel içeriğini dört temel başlık altında belirlemiştir:
(a)    Yönetişim
(b)    Strateji
(c)    Risk yönetimi
(d)    Metrikler ve hedefler

TSRS 1, raporlamanın söz konusu temel içeriklerini aşağıdaki şekilde açıklamıştır (25. Paragraf):

Yönetişim: İşletmenin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları izlemek ve yönetmek için kullandığı yönetişim süreçleri, kontrolleri ve prosedürleridir.

Strateji: İşletmenin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları yönetmek için kullandığı yaklaşımdır.

Risk yönetimi: İşletmenin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirlemek, değerlendirmek, önceliklendirmek ve izlemek için kullandığı süreçlerdir.

Metrikler ve hedefler: İşletmenin; kendi belirlediği veya mevzuat uyarınca ulaşması gereken hedeflere yönelik ilerlemeler de dâhil olmak üzere, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlarla ilgili performansıdır. 

Standart, sürdürülebilirlik raporlamasına ilişkin bu temel çerçeve ekseninde ayrıntılı hükümleri belirlemektedir.  TSRS 1’de sürdürülebilirlikle ilgili olarak yer alan temel içerikle ilgili açıklama ve hükümler, TSRS 2’de yine aynı temel içerik çerçevesinde iklimle ilgili olarak yer almış bulunmaktadır.

5. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlamasında Dikkate Alınacak Diğer Standartlar ve Rehberlik Kaynakları

İşletme, gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirlerken, TSRS’leri uygulamakla yükümlüdür. İşletme TSRS’lere ek olarak Sürdürülebilirlik Muhasebe Standartları Kurulu tarafından yayımlanan Standartlardaki (SASB Standartları) açıklama konularına atıfta bulunur ve bu konuların uygulanabilirliğini değerlendirir.

TSRS 1 (55/a paragrafı) gereği işletmenin SASB Standartları açıklama konularına atıfta bulunup uygulanabilirliğini değerlendirmesi zorunludur. Ancak işletme SASB Standartlarını değerlendirdikten sonra bunların uygulanabilir olmadığı sonucuna da varabilir.

İşletme sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirlerken ayrıca aşağıdakilere atıfta bulunabilir ve bunların uygulanabilirliğini değerlendirebilir (TSRS 1 55/b paragrafı):

-Su ile ilgili açıklamalar için İklim Açıklama Standartları Kurulunun (CDSB) Çerçeve Uygulama Rehberi ve biyoçeşitlilik ile ilgili açıklamalar için CDSB Çerçeve Uygulama Rehberi (topluca “CDSB Çerçeve Uygulama Rehberi” olarak anılır),

-Genel amaçlı finansal raporlama kullanıcılarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere yükümlülükler getiren diğer standart belirleyici kuruluşların en son düzenlemeleri,

-Aynı sektör veya coğrafyada faaliyet gösteren işletmeler tarafından belirlenen sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatlar. 

İşletme, sürdürülebilirlikle ilgili ilgili risk ve fırsatları belirledikten sonra, bir risk veya fırsatla ilgili uygulanabilir açıklama hükümlerini belirlerken TSRS hükümlerini uygular. Uygulanabilir TSRS’nin bulunmaması durumunda işletme ihtiyaca uygun olan ve gerçeğe uygun sunum içeren bilgileri belirlemek için muhakemede bulunur.
İşletme muhakemede bulunurken yine öncelikle SASB Standartlarında yer alan açıklama konularıyla ilişkili metriklere atıfta bulunur ve söz konusu metriklerin uygulanabilirliğini değerlendirir. İşletme SASB standartları dışında, yukarıda belirtilen rehber ve düzenlemelere de atıfta bulunabilir ve uygulanabilirliğini değerlendirebi-lir (TSRS 1: 58. Paragraf). 

İşletme ayrıca Standart’ın amacına ulaşılmasında işletmeye yardımcı olduğu ve TSRS’ler ile çelişmediği sürece aşağıdaki kaynaklara atıfta bulunabilir ve bunların uygulanabilirliğini değerlendirebilir (TSRS 1: Ek C-C2):

(a) Küresel Raporlama Girişimi Standartları (GRI) 
(b) Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS)

Rehberlik kaynakları ile ilgili olarak dikkat edilecek temel husus; GRI ve ESRS’nin sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirlerken dikkate alınmaması, ancak uygulanabilir açıklama hükümlerini belirlerken dikkate alınabilecek olmasıdır. GRI ve ESRS’nin, genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarından daha geniş bir kitlenin bilgi ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla tasarlanmış olmaları gerekçesiyle ISSB tarafından, risk ve fırsatların belirlenmesi konusunda dikkate alınmamasına karar verildiği anlaşılmaktadır.

Konuya ilişkin IFRS S1’in karar gerekçesinde; “…bir işletme, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları belirledikten sonra, açıklanacak bilgileri –metrikler dâhil– belirlemek amacıyla GRI Standartları ve ESRS’ye atıfta bulunabilir. 

Bu standartlara yalnızca açıklanacak bilgilerin belirlenmesi amacıyla atıfta bulunulmasına, ancak sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatların belirlenmesi amacıyla atıfta bulunulmamasına izin verilmesinin amacı, işletmelerce açıklanan bilgilerin genel amaçlı finansal rapor kullanıcıları açısından ilgili bir konuya ilişkin olmasını sağlamaktır. Dolayısıyla bir işletme, sürdürülebilirlikle ilgili risk ve fırsatları; IFRS S’ler, SASB Standartları veya IFRS S1’in 55(b) paragrafında listelenen diğer rehberlik kaynaklarını kullanarak belirler; GRI Standartlarını veya ESRS’yi kullanarak belirleyemez.” denilmektedir.4  

6. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlarının Kapsamı ve İçeriği Nasıl Olmalıdır? 

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlarının kalitesini büyük ölçüde raporun kapsamı ve içeriği belirlemektedir. Bu nedenle, ister ayrı bir sürdürülebilirlik raporu olarak, isterse entegre faaliyet raporu içinde sunulsun, raporun hangi bilgileri içermesi gerektiği ve hangi unsurlardan kaçınılması gerektiği sorusu üzerinde titizlikle durulması önem arz etmektedir. Sürdürülebilirlik raporlarının ulusal ve uluslararası raporlama standartlarıyla uyumlu, karar alıcılara fayda sağlayacak nitelikte ve güvenilir şekilde hazırlanabilmesi için dikkate alınması gereken temel hususlara aşağıda ana hatlarıyla yer verilmiştir.

-Rapor TSRS 1 ve TSRS 2’de belirtilen temel içerik (Yönetişim, Strateji, Risk Yönetimi, Metrikler ve Hedefler) esas alınarak hazırlanmalıdır.

-Rapor bir pazarlama ve reklam aracı olarak görülmemelidir. Raporda işletmenin sürdürülebilirlik konusunda ne kadar başarılı olduğuna yönelik açıklamalara ve işletmenin veya ürünlerin tanıtımı ve reklamı niteliğindeki açıklama ve ifadelere yoğun bir şekilde yer verilmesinin raporun inandırıcılığını ve güvenilirliğini azaltacağı hususu gözden uzak tutulmamalıdır.  

-Bir işletmenin kısa, orta veya uzun vadede nakit akışlarını, finansmana erişimini veya sermaye maliyetini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili risk ve fırsatlara ilişkin tüm önemli bilgilere raporda yer verilmeli; söz konusu risk ve fırsatların finansal etkileri açıklanmalıdır.

-İşletmenin gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenemeyecek sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili risk ve fırsatlar ve diğer önemsiz bilgiler rapor kapsamı dışında tutulmalı; önemli bilgilerin önemsiz bilgilerle gizlenmemesi hususu üzerinde titizlikle durulmalıdır.

-İşletme, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarını net bir şekilde belirlemeli ve bunları işletme tarafından sağlanan diğer bilgilerden ayırmalıdır. 

-Sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili risk veya fırsatlara ilişkin önemli bilgilere, ilgili finansal açıklamaların içerisinde dağınık hâlde yer verilmemelidir. 

-Birbirine benzemeyen nitelikleri farklı bilgiler toplulaştırılmamalı; benzer unsurlar taşıyan nitelikleri aynı bilgiler ise ayrıştırılmamalıdır.

-Raporda sunulacak sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili finansal bilgiler ihtiyaca uygun olmalı ve gerçeğe uygun bir şekilde sunulmalıdır. Sunulacak bilgilerin aynı zamanda; karşılaştırılabilir, doğrulanabilir, zamanında sunulmuş ve anlaşılabilir olmasına özellikle dikkat edilmelidir. 

-Bilgilerin işletme tarafından daha önceki dönemlerde sağlanan bilgiler ve özellikle benzer faaliyetlerde bulunan veya aynı sektörde faaliyet gösteren diğer işletmeler tarafından sağlanan bilgilerle karşılaştırılabilir olması sürdürülebilirlikle ilgili bilginin faydasını artıracaktır. 

-Finansal tabloların asli kullanıcılarına tam, tarafsız ve doğru bilgi verilmesi açısından, raporlanan bilgilerin veya bilgiyi elde etmek için kullanılan girdilerin doğrulanabilir olmasına azami özen gösterilmelidir. 

-Raporlamada kullanılan dilin belirsiz veya zor anlaşılabilir olmasından kaçınılmalı; açıklamalar net, sade ve anlaşılır olmalıdır.

-Sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili finansal açıklamalar, ilgili finansal tabloları raporlayan aynı işletme için olmalı ve zamanında sunulmalıdır.

-Raporlanacak bilgiler genel amaçlı finansal raporların kullanıcılarının hem bilginin ilgili olduğu unsurlar arasındaki bağlantıları hem de genel amaçlı finansal raporlarında işletme tarafından sağlanan açıklamalar arasındaki bağlantıları anlamalarına olanak sağlayacak şekilde sunulmalıdır. Bu çerçevede açıklamalar; sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili çeşitli risk ve fırsatların birbiri arasında, yönetişim, strateji, risk yönetimi ile metrik ve hedeflerin birbiri arasında ve sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili bilgilerle genel amaçlı finansal raporlardaki bilgiler arasında bağlantılar kurularak yapılmalıdır.

-Sürdürülebilirlik ve iklimle ilgili yönetişim organları ile risk ve fırsatları izlemek, yönetmek ve denetlemekle görevli organ ve birimlerin oluşumu; ilgililerin bu konudaki görev, yetki ve sorumlulukları; kullanılan yönetişim süreçleri, kontroller ve prosedürler ve bu konuda standartlarda öngörülen diğer hususlar hakkında raporun yönetişim bölümünde veya yönetişim başlığı altında gerekli açıklamalar yapılmalıdır.

-İşletmenin gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenebilecek sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili risk ve fırsatların neler olduğu; bunların işletmenin iş modeli, değer zinciri, stratejisi ve karar alma mekanizması üzerindeki mevcut ve öngörülen etkileri ile finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları üzerindeki mevcut ve kısa, orta ve uzun vadedeki etkileri ve işletmenin stratejisi ile iş modelinin risklere karşı dirençliliği Strateji başlığı altında açıklanmalıdır. TSRS 2 uyarınca işletmelerin, iklim dirençliliğini değerlendirmek amacıyla iklimle ilgili senaryo analizini kullanması zorunlu olup senaryo analizi ile ilgili açıklamalar Standardın öngördüğü ayrıntıda yapılmalıdır.

-Raporun Risk Yönetimi bölümünde; işletmenin sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili riskleri belirlemek, değerlendirmek, önceliklendirmek ve izlemek için kullandığı süreçler ve bunlarla ilgili politikalar açıklanmalıdır. Bu çerçevede; kullanılan girdiler ve parametreler, senaryo analizi kullanılıp kullanılmadığı ve nasıl kullanıldığı, risklerin etkilerinin niteliği, olasılığı ve büyüklüğünün nasıl değerlendirildiği, risklerle ilgili bir önceliklendirme yapılıp yapılmadığı, risklerin nasıl izlendiği, kullanılan süreçlerin neler olduğu, risk ve fırsatlarla ilgili yönetim sürecinin genel risk yönetim sürecine ne ölçüde ve nasıl entegre edildiği hususlarına yer verilmelidir. 

-İşletme, gelecekteki finansal yeterliliğini etkilemesi makul ölçüde beklenen sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili her bir risk ve fırsat için ilgili TSRS tarafından zorunlu kılınan metrikleri ve kendi belirlediği hedeflere ve mevzuat uyarınca ulaşması gereken hedeflere yönelik ilerlemeleri dâhil, sürdürülebilirlikle (ve iklimle) ilgili risk veya fırsata ilişkin performansını raporun metrikler ve hedefler bölümünde açıklamalıdır. TSRS 2, sektörler arası metrik kategorileri kapsamında; sera gazı emisyonları, iklimle ilgili geçiş riskleri, iklimle ilgili fiziksel riskler, iklimle ilgili fırsatlar, sermaye dağıtımı, iç karbon fiyatları ve ücretlendirme ile ilgili metriklerin açıklanmasını zorunlu kılar. İklim değişikliği ile etkin bir şekilde mücadelede sera gazı emisyonlarının azaltılması başta olmak üzere metrik ve hedeflerin doğru belirlenmesi ve işletmenin bu konuda etkin bir performans göstermesi önem arz ettiğinden bu konuda Standartlarda yer alan hükümler titizlikle uygulanmalı ve raporlanmalıdır.  

-Raporda yer verilecek sürdürülebilirlik konularının Birleşmiş Milletler (BM) 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’ndan hangileri ile ilişkili olduğu ve uyumlu olduğu hakkında bilgi verilmesi de raporun kalitesini artıracaktır.

Sürdürülebilirlik raporlamaları yukarıda ana hatlarıyla belirtilen hususların yanı sıra, TSRS 1, TSRS 2 ve diğer rehberlik kaynaklarında ayrıntılı olarak belirtilen hususlar dikkate alınarak titizlikle yürütülmelidir.

7. Çeşitli Şirketler Tarafından Yayımlanan 2024 Yılı Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlarının Değerlendirilmesi

Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (TSRS) kapsamında yer alan işletmeler tarafından, 2024 hesap dönemine ilişkin sürdürülebilirlik raporlarının hazırlanmasına kademeli olarak başlanmış olup, tamamlanan raporlar KGK’nın resmi internet sitesinde yayımlanmaktadır.

Sürdürülebilirlikle ilgili raporlar; “Sürdürülebilirlik Raporu” ya da “Entegre Rapor” formatında olmak üzere iki farklı şekilde sunulabilmektedir. 

Uygulamada, raporların çoğunlukla şirketlerin faaliyet ve sürdürülebilirlik bilgilerini birlikte içeren entegre raporlar şeklinde hazırlandığı gözlemlenmektedir. Faaliyet raporlaması, “Şirketlerin Yıllık Faaliyet Raporunun Asgari İçeriğinin Belirlenmesi Hakkında Yönetmelik” esas alınarak yürütülürken; sürdürülebilirlik raporlaması ise KGK tarafından yayımlanan sürdürülebilirlik raporlama standartları (TSRS 1 ve TSRS 2) ile ilave rehberlik, Kurul kararları ve ilgili diğer düzenlemeler esas alınarak yürütülmektedir.

Genel olarak raporların TSRS’lere uyumlu ve nitelikli şekilde hazırlanmasına özen gösterildiği görülmektedir. Bununla birlikte, özellikle rapor kapsamı ve içerik bütünlüğü açısından bazı önemli hususların gözden geçirilmesinde yarar olduğu değerlendirilmektedir.

Yapılan incelemelerde, bazı entegre faaliyet raporlarında sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, faaliyet raporu içerisinde, ayrı ve bütüncül bir bölüm olarak sunulmadığı; bu açıklamaların farklı sayfalara dağılmış biçimde yer aldığı tespit edilmiştir. 

Bu durum, sürdürülebilirlik bilgilerinin bütünlük ve anlaşılabilirliğini zayıflatmakta; kullanıcıların ilgili bilgilere sistematik şekilde ulaşmasını zorlaştırmaktadır. 

Bu konuda ortaya çıkan aksaklıkları gidermek üzere, KGK tarafından 5 Mayıs 2025 tarihli Kurul Kararı ile TSRS 1’in 61’inci maddesine eklenen 61 (T) paragrafı ile önemli bir düzenleme gerçekleştirilmiştir. 8 Mayıs 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren söz konusu düzenlemede; 

•    Sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, “TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu” başlığı altında ayrı bir rapor şeklinde sunulması gerektiği,
•    Bu açıklamalara entegre rapor içerisinde yer verilecekse, rapor başlığı ve içeriğiyle birlikte bütüncül bir bölüm olarak yapılandırılması gerektiği,
•    Açıklamaların, diğer ilave bilgilerle örtülmemesi ve anlaşılabilirliğinin zedelenmemesi gerektiği,
açıkça ifade edilmiştir.

TSRS’ler uyarınca, işletmelerin sürdürülebilirlik (ve iklim) kapsamında, gelecekteki finansal yeterliliklerini makul ölçüde etkileyebilecek önemli bilgileri açıklaması esastır. Ancak yapılan gözlemler, bazı raporlarda önemli bilgilerin yanı sıra, önemsiz ve ilave bilgilere gereğinden fazla yer verilerek, önemli bilgilerin dikkatlerden kaçabilecek şekilde gölgede kalmasına yol açıldığını göstermektedir.

Bu nedenle KGK’nın 5 Mayıs 2025 tarihli Kurul Kararı; yalnızca raporların anlaşılabilirliğinin artırılması açısından değil, aynı zamanda önemli bilgilerin öne çıkarılması ve raporların içerik kalitesinin yükseltilmesi bakımından da son derece önemli bir düzenleme niteliği taşımaktadır.

Ayrıca, bazı raporlarda dikkat çeken bir diğer husus; sürdürülebilirlikle ilgili finansal bilgilere sınırlı şekilde yer verilirken, işletmenin faaliyetlerine, ürünlerine veya çevresel duyarlılığına ilişkin reklam niteliğindeki açıklamalara ya da görsel tasarımlara daha fazla ağırlık verilmesidir. Bu yaklaşım, sürdürülebilirlik raporla-masının amacına uygunluk bakımından sorgulanması gereken bir alan olarak öne çıkmaktadır.

8. Sonuç

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması, günümüzde yatırımcılar ve paydaşlar için kurumsal şeffaflığın ve çevresel, sosyal ve yönetişim kalitesinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu raporlar, hem finansal raporları tamamlayıcı nitelikte bilgi sunmakta hem de işletmelerin uzun vadeli değer üretme kapasitelerine dair önemli veriler içermektedir.5  

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlarının kalitesini raporun kapsamı ve içeriği belirlemekte olup ister sürdürülebilirlik raporu şeklinde, isterse entegre faaliyet raporu şeklinde yazılsın, raporun TSRS’lerin öngördüğü sistematik ve temel esaslar çerçevesinde hazırlanması gerekli bulunmaktadır. 

KGK tarafından belirlenen standartlar doğrultusunda sürdürülebilirlik raporlaması yapmakla yükümlü olan şirketler, 2024 yılına ilişkin ilk zorunlu raporlarını hazırlamaya başlamışlardır. Raporların büyük ölçüde TSRS’ye uygun şekilde hazırlanmasına gayret gösterildiği gözlemlense de içerik ve sunum açısından bazı aksaklıkların bulunduğu anlaşılmaktadır.

Özellikle entegre raporlarda sürdürülebilirlikle ilgili açıklamaların ayrı ve bütüncül bir bölüm altında sunulmadığı, bunun yerine farklı sayfalara dağılmış biçimde yer aldığı görülmektedir. Bu durum, bilgilerin hem anlaşılmasını hem de bütünlüğünü olumsuz etkilemektedir. 

Ayrıca bazı raporlarda, sürdürülebilirlikten çok şirket tanıtımına ve görsel tasarımlara ağırlık verilmesi, önemli finansal bilgilerin geri planda kalmasına yol açabilmektedir.
Bu çerçevede KGK, 5 Mayıs 2025 tarihli Kurul Kararı ile sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların; “TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu başlığı altında ayrı bir rapor olarak ya da entegre rapor içinde, başlığı ve içeriğiyle ayrı bir bölüm olarak” sunulmasını zorunlu hale getirmiştir. 

Söz konusu düzenleme ile ilgili olarak KGK tarafından yapılan 15.05.2025 tarihli ve 2025-33 sayılı duyuruda; işletmelerin, sürdürülebilirlikle ilgili finansal risk ve fırsatlarını belirlerken ve bunlara ilişkin açıklamalarda bulunurken, önemli bilgilerin göz ardı edilmesine veya anlaşılabilirliğinin azalmasına yol açabilecek durumlardan kaçınmaları gerektiği; işletmelerin önemli bilgileri önemsiz bilgilerle gizleyerek veya nitelikleri farklı önemli bilgi unsurlarını bir araya getirerek sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamalarının anlaşılabilirliğini azaltamayacakları; bu nedenlerle, sürdürülebilirlikle ilgili finansal açıklamaların, “TSRS Uyumlu Sürdürülebilirlik Raporu” başlıklı ayrı bir raporda sunulacağı; bu raporun, entegre faaliyet raporu gibi başka belgelerin içinde de yer alabileceği, ancak sürdürülebilirlik açıklamalarının açıkça ayırt edilebildiği, bütünlük içinde sunulduğu ve ilave bilgiler tarafından anlamını yitirmediği bir formatın mutlaka sağlanmasının gerektiği belirtilmiştir.

Kurumsal sürdürülebilirlik raporlaması konusunda her ne kadar Standartlar raporlamaya yönelik bir şablon veya format öngörmemekte ise de bu konudaki aksaklıkların giderilmesi ve raporlama kalitesinin artırılması için, KGK tarafından yapılan söz konusu düzenlemenin yanı sıra, uygulama rehberleri şeklinde ilave düzenlemeler yapılması hususunun değerlendirilmesinde ve eğitim programlarının yaygınlaştırılmasında yarar bulunmaktadır. 

Zorunlu kurumsal sürdürülebilirlik raporlamasının yeni olmasının da etkisiyle uygulamada ortaya çıkan çeşitli eksiklik ve aksaklıkların giderilmesinde, şirketlere de önemli sorumluluklar düşmekte olup TSRS uyumlu raporlama konusunda daha fazla hassasiyet gösterilmesi önem arz etmektedir. Bu süreçte şirketler kadar, danışmanlık ve güvence hizmetleri sağlayan paydaşlara da önemli görevler düşmektedir. Sonuç olarak, sürdürülebilirlik raporlaması yalnızca bir yükümlülük değil, aynı zamanda şirketlerin şeffaflık, hesap verebilirlik ve uzun vadeli değer yaratma yaklaşımlarının bir yansımasıdır. 

Bu nedenle TSRS’lerle uyumlu yüksek kalitede raporlar yazılması, sürdürülebilirliğin temel amaçlarına ulaşılması ve işletmelerin kurumsal kimliğinin daha görünür kılınması açısından son derece önemli bulunmaktadır. 

Kaynakça

- IFRS S1 IFRS® Sürdürülebilirlik Açıklama Standardı, Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler’e İlişkin Karar Gerekçeleri, Haziran/2023. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/RaporlamaStandarti/TSRS%201_Karar%20Gerekçeleri.pdf
- Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), Genel Bilgilendirme,  www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/Surdurulebilirlik/Genel%20Bilgilendirme.pdf
- Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu (KGK), soru ve cevaplarla sürdürülebilirlik ra-porlaması, s. 5, Ankara, 2023. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Sustainability/Soru_ve_Cevaplarla_Surdurulebilirlik_Raporlamasi_30_05_2023-.pdf
- S. Tutar ve D. Anıl Keskin, Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Raporlama: Tarihsel ve Kavramsal Yaklaşım, İşletme Akademisi Dergisi, 2024, 5 (4): 312-336
- TSRS 1- Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel Hükümler
- TSRS 2- İklimle İlgili Açıklamalar

Kaynak: Lebib Yalkın Aylık Mevzuat Dergisi Haziran 2025

Yazar: Saliha GÖKKAYA -  K. Mehmet GÜLBURUN