Ücret/Kira/Menkul Kıymetler/Değer Artış Kazançlarının Yıllık Beyanı

İMDAT TÜRKAY - GELİR İDARESİ GRUP BŞK. - 28 Şubat 2021

 

 

 

MDERGI/8722A.004

(MART 2021 Sayı: 207)

 

ÜCRET/KİRA/MENKUL KIYMETLER/DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARININ YILLIK BEYANI*

 

 

İmdat TÜRKAY

Gelir İdaresi Grup Başkanı

 

Özet

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'na göre, gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir vergisine tabi gelir unsurları ise ticarî kazanç, ziraî kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlardan oluşmaktadır. 2020 yılında gelir vergisine tabi gelir elde eden gerçek kişi tam/dar mükellefler, aksine bir düzenleme olmadığı sürece yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar. Hazır Beyan Sistemi ile gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların birkaçından veyahut tamamından oluşan gelir vergisi mükellefleri Gelir İdaresi tarafından önceden hazırlanmış olan beyannameyi onaylamak suretiyle verebilirler. Ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratların yanı sıra ticari, zirai veya serbest meslek kazancı elde edenler Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname veremezler. Bu dört gelir unsurunda yıllık beyanname verme süreci diğer gelir unsurlarına göre farklı olup belirlenen istisna tutarları ve yıllık beyanname verme sınırlarına göre özellikler taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ücret, kira, menkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlar, kazanç istisnası, beyan sınırı, yıllık beyan, hazır beyan sistemi.

 

1. Giriş

Gelir Vergisi Kanunu'nda yedi gelir unsurunun toplanması ve yıllık beyanname ile beyan edilmesi ilkesi benimsenmiş olup, bu genel ilkenin aksine gelir unsuruna ilişkin olarak bazı kazanç ve iratlar ise gelirin toplanması ve beyanı ilkesinin dışında tutulmuştur. Gelir Vergisi Kanunu'nda yıllık beyanname vermek suretiyle vergilendirme ilkesi esas olarak tam mükellefiyet ve dar mükellefiyet esasına göre belirlenmiştir. Genel olarak tevkif suretiyle vergilendirilmiş bazı kazanç ve iratların belli şartlar ve sınırlamalarla beyan dışı tutulmasıyla vergilendirmede kolaylık sağlanmıştır. Bu genel ilke dar mükelleflerde daha çok benimsenmiştir.

Tacirler, çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin etmemiş olsalar bile yıllık beyanname vermek zorundadırlar. Yedi gelir unsuru içinde yer alan ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlar ise gelirin toplanması ve beyanı ilkesinin kısmen dışında tutulmuştur. Bu dört gelir unsurunda belli şartlar ve limitler doğrultusunda yıllık beyanname verilmektedir. Gelir İdaresi ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarına ilişkin Gelir Vergisi Beyannamesinin önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulduğu Hazır Beyan Sistemini kurmuş ve böylece mükelleflerin gönüllü uyumunu artırmıştır. Mükellefler, Hazır Beyan Sisteminde yer alan "Beyanname Doldur" menüsüne girerek Gelir İdaresi tarafından önceden hazırlanan beyanı kontrol edip, düzeltilmesi gereken yerleri düzeltip beyannameyi onaylamak suretiyle kolay ve güvenli bir şekilde beyannamelerini verebilmektedirler.

 

2. Hazır Beyan Sistemi Üzerinden Yıllık Beyanname Verilecek Gelir Unsurları

Gelir İdaresi tarafından oluşturulan Hazır Beyan Sistemi; gelirleri sadece ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlardan veya bunların birkaçından veyahut tamamından oluşan gelir vergisi mükelleflerinin gelir vergisi beyannamelerinin Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından kısmen veya tamamen önceden hazırlanarak mükelleflerin onayına sunulduğu bir sistemdir. Hazır Beyan Sistemine, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın adresindeki internet sayfasında (www.gib.gov.tr) yer alan linkleri tıklayarak ya da internet vergi dairesinin intvd.gib.gov.tr adresinden ulaşılmaktadır ¹. Mükellefler Hazır Beyan Sistemine; https://hazirbeyan.gib.gov.tr adresinden (Kullanıcı veya e-Devlet Yöntemi ile giriş), İnteraktif Vergi Dairesinden veya İnternet Vergi Dairesinden giriş yapılabilir. Sistem üzerinden 2020 yılında elde edilmiş olan ücret, kira, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlarına ilişkin önceden hazırlanmış beyanname kontrol edilip, onaylayarak gönderilebilmektedir. Söz konusu dört gelir unsurunda yıllık beyanname verilmesi gerekecek kazanç ve iratları sırasıyla inceleyelim.

2.1. 2020 Yılında Elde Edilen Ücret Gelirinin Yıllık Beyanı

2020 yılında sadece kesintiye tabi olmayan ücret geliri elde edenler, tutarı ne olursa olsun bu ücret gelirini beyan etmesi gerekmektedir. Tek işverenden alınmış ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücret gelirleri ise vergi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan 2020 yılı için 600.000 TL'lik tutarı aşması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Birden fazla işverenden tevkifatlı ücret geliri elde eden mükelleflerin, birden sonraki işverenden alınan ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin ikinci gelir diliminde yer alan tutar olan 2020 yılı için 49.000 TL'lik tutarı aşması halinde yıllık beyanname verilecek; bu tutarı aşmamakla beraber, birden fazla işverenden tevkifatlı ücret geliri elde eden mükelleflerin, birinci işverenden aldıkları ücret gelirleri de dâhil olmak üzere ücretleri toplamının gelir vergisi tarifesinin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar olan 2020 yılı için 600.000 TL'yi aşması halinde yıllık beyanname verilecektir.

2020 yılında hem kesintiye tabi olan hem de kesintiye tabi olmayan birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri; kesintiye tabi olan veya kesintiye tabi olmayan ücret olması fark etmeksizin bir tanesi hariç tutulmak kaydıyla geriye kalan ücretler toplamı 49.000 TL'den fazla ise hariç tutulan ücret de dâhil olmak üzere ücret gelirlerinin tamamı beyan edilmesi gerekmektedir. Kesintiye tabi olan veya kesintiye tabi olmayan ücret olması fark etmeksizin bir tanesi hariç tutulmak kaydıyla geriye kalan ücretler toplamı 49.000 TL'den az ise kesintiye tabi olan ücret gelirlerinin beyan edilmesine gerek yoktur. Ancak kesintiye tabi olmayan ücret gelirinin hariç tutmuş olsa dahi beyan edilmesi gerekmektedir.

2020 yılında tevkifata tabi tutulmayan ücret geliri nedeniyle yıllık beyanname veren ve asgari geçim indiriminden yararlanmak isteyen ücretliler, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilecek asgari geçim indirimi tutarını hesaplarken, 2020 yılının bilgilerini dikkate alarak hesaplama yapacaklardır. Ücretlerinden vergi kesintisi yapılmayan ve bu nedenle ücretlerini yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olan ücretlilerde asgari geçim indirimi, yıllık beyannamede hesaplanan gelir vergisinin ücret gelirlerine isabet eden tutarından mahsup edilmesi

suretiyle gerçekleştirilecektir. Bu kapsamdaki ücretliler, yıllık beyannamelerine 265 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ekinde yer alan "Aile Durumu Bildirimi"ni doldurarak ekleyeceklerdir. Özetlemek gerekirse, 2020 yılında elde ettikleri ücret gelirleri nedeniyle beyanname vermesi gereken ücretliler şöyledir;

- Tek işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ve ücreti 600.000 TL'yi aşan ücretliler,

- Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 49.000 TL'yi aşan ücretliler,

- Birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birinci işverenden aldıkları ücret geliri dâhil olmak üzere aldıkları ücretlerin toplamı 600.000 TL'yi aşan ücretliler,

- Tevkifata tabi olan ücret geliri toplamı, vergi tarifesinin dördüncü diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşan sporcular,

- Tevkifata tabi ücret gelirleri vergi tarifesinin dördüncü diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşan veya birden fazla işverenden ücret alan ve birden sonraki işverenden aldıkları ücretlerin toplamı 49.000 TL'yi aşan spor hakemleri (amatör spor yarışmalarını yöneten hakemler hariç),

- İstisna kapsamında olanlar hariç ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı,

- İstisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri.

Örnek 1: 2020 yılında tek işverenden tevkif suretiyle vergilendirilmiş 650.000 TL ücret geliri elde eden ücretli, elde ettiği gelir 2020 yılında beyanname verme sınırı olan 600.000 TL'yi aştığı için Mart/2021'de yıllık gelir vergisi beyannamesi verecek ve beyannamede hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.

Örnek 2: Ücretli 2020 takvim yılında birinci işverenden 520.000 TL, ikinci işverenden 60.000 TL olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. Ödevlinin, birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (520.000+60.000=) 580.000 TL, vergi tarifesinin 4. gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aşmamakla birlikte, birden sonraki işverenden elde ettiği ücret geliri olan 60.000 TL, vergi tarifesinin 2. gelir diliminde yer alan (2020 yılı için 49.000 TL) tutarı aştığı için iki işverenden elde ettiği ücret geliri toplamı beyan edilecektir. 2020 yılında ücret gelirinden kesilen vergiler yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilebilecektir.

 

Örnek 3: Ücretli 2020 takvim yılında birinci işverenden 570.000 TL, ikinci işverenden 40.000 TL olmak üzere iki ayrı işverenden ücret geliri elde etmiş ve ücretlerin tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiştir. Ücretlinin ikinci işverenden aldığı ücret tutarı olan 40.000 TL, 2020 yılı için belirlenen beyanname verme sınırı olan 49.000 TL'yi aşmamakla beraber; birinci ve ikinci işverenden elde etmiş olduğu ücretleri toplamı (570.000+40.000=) 610.000 TL, vergi tarifesinin 4. gelir diliminde yer alan tutarı (2020 yılı için 600.000 TL) aştığından ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir. Yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden yıl içinde kesilen vergiler mahsup edilebilecektir.

 

Örnek 4: Ankara'daki bir büyükelçilikte çalışan Türk uyruklu ücretli 2020 yılında 150.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Karşılıklılık ilkesinin geçerli olmaması nedeniyle, anılan personelin elde ettiği ücret istisna kapsamında değildir. Buna göre, Türk uyruklu personelin, ücretinden tevkifat yapılmadığından ve karşılıklılık esasının geçerli olmaması nedeniyle, ücret gelirinin tamamını yıllık beyanname ile Mart/2021'de beyan edecektir.

Örnek 5: Merkezi yurtdışında bulunan bir firmanın İstanbul'daki irtibat bürosunda çalışan ücretliye, işvereni tarafından Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden 2020 yılında 80.000 Dolar tevkifata tabi tutulmamış ücret ödenmiştir. GVK'nın 23/14. maddesine göre döviz olarak ödenen ücretler gelir vergisinden istisna olduğundan ödevli yıllık beyanname vermeyecektir. Şayet ücret ödemesi döviz olarak değil de (TL) olarak ödenmiş olsaydı istisna uygulanmayacak ve ücret gelirinin tamamı için yıllık beyanname verilecekti.

2.2. 2020 Yılında Elde Edilen Gayrimenkul Sermaye İradı (Kira) Gelirinin Beyanı

Yıl içinde elde edilen mesken ve işyeri kira gelirleri belli şartları taşıyorsa yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. 2020 yılı içerisinde toplam mesken kira geliri 6.600 TL'nin üzerinde olanlar yıllık beyanname vermek zorundadırlar. 2020 yılı için mesken kira gelirleri 6.600 TL'nin altında ise yıllık beyanname verilmeyecektir. Bu istisnadan sadece mesken kira geliri elde edenler faydalanabilecektir. Bu istisna sadece tek mesken için uygulanacak olup birden fazla mesken kirası elde edenler için mesken istisnası, kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır. 2020 yılı içerisinde kesintiye tabi olan 49.000 TL'nin üzerinde olan işyeri kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, 2020 yılı içerisinde kesintiye tabi olmayan 2.600 TL üzeri işyeri kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekmektedir. Mükellefler gerçek gider veya götürü gider (%15) yöntemine göre kira hasılatlarından gider indirimi yapabileceklerdir.

Örnek 1: İstanbul'da ikamet etmekte olan kişi, 2020 yılında İstanbul'da bulunan dairesini aylık 2.000 TL'den kiraya vermiş ve 24.000 TL kira geliri tahsil etmiştir. Gerçek gider usulünü seçen ödevli 2020 yılında dairesi ile ilgili olarak 7.000 TL gerçek gider (asansör ve sigorta gideri) yapmıştır. Gerçek gider yöntemini seçen ödevli, vergiden istisna edilecek 6.600 TL'ye isabet eden giderleri hasılattan gider olarak indiremeyecek ve sadece vergiye tabi hasılata isabet eden giderleri indirebilecektir. Vergiye tabi hasılata isabet eden gider aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır.

Vergiye Tabi Hasılat=Toplam Hasılat–Mesken Kira Geliri İstisnası (24.000-6.600=) 17.400 TL olacak ve İndirilebilecek Gider=(Toplam Gider X Vergiye Tabi Hasılat)/Toplam Hasılat (7.000X17.400/24.000=) 5.075 TL olacaktır. Bu durumda, 7.000 TL gerçek giderin mesken istisnasına isabet eden tutarı olan 1.925 TL indirilemeyecek, indirilebilecek gerçek gider tutarı 5.075 TL olacaktır.

Gayrisafi İrat Toplamı (2.000X12=)	24.000 TL
Vergiden İstisna Tutar	6.600 TL
Kalan (24.000-6.600=)	17.400 TL
İndirilecek Gerçek Gider Tutarı	5.075 TL
Vergiye Tabi Gelir (17.400-5.075=)	12.325 TL
Hesaplanan Gelir Vergisi (12.375X%15=)	1.848,75 TL
Ödenecek Gelir Vergisi	1.848,75 TL
Ödenecek Damga Vergisi	97,20 TL

 

Örnek 2: Ödevli, 2020 yılında işyerini kiraya vermiş ve 60.000 TL brüt kira geliri elde etmiştir. Yıl içinde işyeri için ödenen kira bedelleri üzerinden %20 ve %10 (31/07/2020-31/12/2020 döneminde) oranında 9.000 TL tevkifat yapılmıştır. Beyana tabi başka geliri olmayan mükellef, götürü gider yöntemini seçmiştir. Örnekte elde edilen tevkifata tabi işyeri kira geliri 49.000 TL'lik beyan sınırının aştığı için beyan edilecektir.

 

Örnek 3: İstanbul'da ikamet eden ödevli, 2020 yılında Mersin'de bulunan konutunu aylık 2.500 TL'den kiraya vermiş ve toplam 30.000 TL mesken kira geliri; İstanbul'da bulunan işyerini ise aylık 10.000 TL'den kiraya vermesi sonucunda toplam 120.000 TL brüt kira geliri elde etmiştir. İşyeri için ödenen kira bedel¬leri üzerinden 2020 yılında 18.000 TL tevkifat yapılmıştır. Beyana tabi başka geliri bulunmayan mükellef götürü gider yöntemini seçmiştir.

Konut kira gelirinin istisnayı aşan tutarı ile işyeri kira geliri toplamı 2020 yılı için beyan sınırı olan 49.000 TL'yi aştığı için, tevkifata tabi tutulmuş olan işyeri kira geliri de konut kira geliri ile birlikte beyan yıllık beyannameye dahil edilecektir. Konut ve işyeri kira gelirinin birlikte beyan edilmesi halinde, 2020 yılı için geçerli olan 6.600 TL'lik istisna konut kira gelirine uygulanacaktır. Mükellefin kira gelirine ilişkin gelir vergisi aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

 

Konut kira geliri (2.500X12=)	30.000 TL
Mesken istisna tutarı	6.600 TL
Kalan (30.000-6.600=)	23.400 TL
İşyeri kira geliri (10.000X12=)	120.000 TL
Gayrisafi irat toplamı (23.400+120.000=)	143.400 TL
%15 götürü gider (143.400 X%15=)	21.510 TL
Vergiye tabi gelir (143.400-21.510=)	121.890 TL
Hesaplanan gelir vergisi (121.890X%15-20-27-35)	28.531,50 TL
Kesinti yoluyla ödenen vergiler	18.000 TL
Ödenecek gelir vergisi (28.531,50-18.000)	10.531,50 TL
Ödenecek Damga Vergisi	97,20 TL

 

 

2.3. 2020 Yılında Elde Edilen Menkul Sermaye İradı Gelirinin Beyanı

Gelir Vergisi Kanunu'nun 86/1-c maddesine göre, bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2020 yılı için 49.000 TL'yi aşan, kesintiye tabi olan menkul sermaye iratlarının beyan edilmesi gerekmektedir. Ayrıca, GVK'nın 86/1-d maddesine göre, bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2020 yılı için 2.600 TL'yi aşan, istisna ve kesintiye tabi olmayan menkul sermaye iratlarının beyan edilmesi gerekmektedir.

Öncelikle aşağıda yer alan menkul sermaye iratları tutarı ne olursa olsun beyan edilmez ve diğer gelirler nedeniyle verilen beyannameye de dahil edilmez:

- Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67'inci maddesi kapsamında vergi kesintisine tabi tutulmuş olan mevduat faizleri, özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar payları ve repo kazançları.

- Tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından ayrılmalar nedeniyle yapılan ödemelerin ve bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarları.

- Kurumlar vergisi mükelleflerince 31/12/1998 ve daha önceki tarihlerde sona eren hesap dönemlerinde elde edilen kazançların dağıtımı halinde, gerçek kişilerce elde edilen kar payları.

- Kurumların karlarını sermayeye eklemek suretiyle gerçekleştirdikleri kar dağıtım işlemlerinde gerçek kişi ortaklarca elde edilen kar payları.

2020 yılında tevkifata tabi olarak elde edilen gelirin 49.000 TL'yi aşması halinde aşağıdaki gelirlerin tamamı yıllık beyanname ile beyan edilecektir:

- 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan her çeşit tahvil ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden elde edilen gelirler,

- Tam mükellef kurumlar tarafından yurtdışında ihraç edilen tahviller ile tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurtdışında ihraç edilen kira sertifikalarından sağlanan gelirler,

- Tam mükellef kurumlardan elde edilen kar payları.

Menkul sermaye iratları toplamının 49.000 TL'yi aşıp aşmadığının tespitinde, indirim oranı ve istisna uygulanabilecek menkul sermaye iratlarının, indirim oranı ve istisna uygulandıktan sonra kalan kısımlarının dikkate alınması gerekmektedir.

Gelir Vergisi Kanunu'nda bazı menkul sermaye iratlarının enflasyondan arındırıldıktan sonra kalan tutarlarının vergilendirilmesi öngörülmüştür. Enflasyondan arındırmaya ilişkin indirim oranı 2020 yılı için % 85,1 olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda, 01/01/2006 tarihinden önce ihraç edilmiş olan, Gelir Vergisi Kanunu'nun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde sayılan her nevi tahvil ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden 2020 takvim yılında elde edilen menkul sermaye iratları indirim oranı uygulanmak suretiyle kalan tutarın beyanname verme sınırı olan 49.000 TL'yi aşması halinde beyan edilecektir.

Gelir Vergisi Kanunu'nun 86/1-d maddesine göre; bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 2020 yılı için 2.600 TL'yi aşmayan kesintiye tabi olmayan iratlardan;

- Kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) elde edilen faiz gelirleri,

- Hisse senetleri ve tahvillerin vadesi gelmemiş kuponlarının satışından elde edilen bedeller (01.01.2006 tarihinden önce ihraç/iktisap edilenler),

- İştirak hisselerinin sahibi adına henüz tahakkuk etmemiş kar paylarının devir ve temliki karşılığında alınan para ve ayınlar,

- Her çeşit senetlerin iskonto edilmesi karşılığında alınan iskonto bedelleri,

- Yurt dışından elde edilen diğer menkul sermaye iratları (faiz, repo, kar payı vb.),

- Her çeşit alacak faizleri,

için yıllık beyanname verilmeyecektir.

Örnek 1: Kişi 2020 yılında kıyı bankacılığından (off-shore bankacılık) tevkifatsız olarak 40.000 TL faiz geliri elde etmiştir. Ayrıca, arkadaşından olan alacağına karşılık olarak 2.500 TL tevkifatsız alacak faizi elde etmiştir. GVK'nın 86/1-d maddesine göre tevkifat ve istisna uygulamasına tabi olmayan menkul sermaye iratları olan 2.500 TL alacak faizi ve 40.000 TL kıyı bankacılığından elde edilen faiz geliri toplamı olan 42.500 TL, 2020 yılı için beyanname verme sınırı olan 2.600 TL'yi aşması nedeniyle tamamı beyan edilecektir.

Örnek 2: Mükellef, 2020 yılında tam mükellef bir kurumdan kesintiye (%15) tabi tutulmuş brüt 90.000 TL kar payı elde etmiştir. Kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olduğundan, kalan 45.000 TL, 2020 yılı beyan sınırı olan 49.000 TL'yi aşmadığından gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.

Örnek 3: Mükellef, 2020 yılında tam mükellef bir kurumdan brüt 600.000 TL tutarında kar payı elde etmiştir. Bu mükellefin başka geliri bulunmamaktadır. Elde edilen kar payı kurum bünyesinde %15 nispetinde vergi kesintisine tabi tutulmuş olup, bu tutar (600.000X%15=) 90.000 TL'dir. Mükellefin elde ettiği kar payının yarısı gelir vergisinden istisna olup, kalan yarısı 300.000 TL'dir. Bu tutar 2020 yılı beyan sınırı olan 49.000 TL'yi aştığı için beyan edilecektir. Kurum bünyesinde yapılmış olan vergi kesintisinin tamamı hesaplanan vergiden mahsup edilecektir.

 

Örnekte yıl içinde tevkif suretiyle kesilen vergi kişiye ödenen kar payının tamamı üzerinden yapıldığından ve yıllık beyannamede ise kar payının yarısı vergiden istisna olduğundan, hesaplanan vergiden yıl içinde ödenen verginin mahsubu sonrasında 870 TL ödenecek vergi çıkmaktadır.

2.4. 2020 Yılında Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratların Beyanı

Gelir Vergisi Kanunu'ndaki yedi gelir unsurundan biri olan diğer kazanç ve iratlar; belirli kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli dönemlerde meydana gelmeyen, devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüs sonucu olmaksızın, kişilerin bazı mal varlıklarında kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır. Diğer kazanç ve iratlar; değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Değer artış kazancında, 2020 yılı içerisinde GVK mükerrer 80. maddede yer alan mal ve hakların elden çıkarılması karşılığında sağlanan safi tutarı 18.000 TL'yi aşan gelirlerin beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak elden çıkarılan değer, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ise istisna uygulanmayacak ve elde edilen gelirden giderler düşüldükten sonra kalan tutar beyan edilmektedir.

Değer artış kazancında uygulamada en çok karşılaşılan konu, GVK'nın mükerrer 80'inci maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi uyarınca, ivazsız iktisap edilenler hariç, anılan Kanun'un 70'inci maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (4) ve (7) numaralı bentlerinde sayılan (Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı, voli mahalleri ve dalyanlar, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu yükleme ve boşaltma vasıtaları.) mal ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak 5 (beş) yıl içerisinde elden çıkarılmasından doğan kazançların, değer artışı kazancı olarak vergilendirilmesi gerektiği konusudur. Buna göre, gerçek kişilerin bir bedel karşılığı edindikleri gayrimenkullerin (konut, arsa, vb.) iktisap tarihinden başlayarak beş yıl içinde elden çıkarılması halinde, elde edilen kazanç gelir vergisine tabidir. Değer artışı kazancında vergilendirilecek kazanca "safi değer artışı" denilmektedir. Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla (eşya, mal vb.) sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından; elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedeli ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının üzerinde kalan giderler ile ödenen vergi ve harçların düşülmesi suretiyle bulunmaktadır.

Arızi kazançlarda ise 2020 yılı içerisinde GVK'nın 82. maddesinde yer alan kazançlardan elde edilen gelirler 40.000 TL'yi aşıyorsa, bu gelirlerin beyan edilmesi gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanunu 82. maddesinde bir takvim yılında GVK'nın 82. maddesindeki (1), (2), (3) ve (4) numaralı bentlerde yazılı olan kazançlar (henüz başlamamış olan ticarî, ziraî veya meslekî bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar hariç) toplamının 2020 yılı için 40.000 TL.'lik kısmı gelir vergisinden müstesnadır. Diğer yandan, gerçek usulde vergiye tâbi mükelleflerin terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar ile zarar yazılan değersiz alacaklarla, karşılık ayrılan şüpheli alacakların sonradan tahsili de istisna uygulamasının dışındadır. Diğer bir husus da, istisnanın arızi kazançların toplam tutarına uygulanacağıdır.

Örnek 1: Kişi, 10.06.2019 tarihinde 500.000 TL'ye satın almış olduğu gayrimenkulü, 10.11.2020 tarihinde 700.000 TL'ye satmıştır. Buna göre mükellef, söz konusu gayrimenkulü alış tarihinden itibaren beş tam yıl geçmeden satmış olduğundan, elde ettiği kazanç değer artışı kazancı olarak vergiye tabi olacaktır. Beyan edilecek gelirin tespitinde önce şartları sağlıyorsa gayrimenkulün iktisap bedeline endeksleme yapılacak ve istisna tutarı da dikkate alınarak vergiye tabi gelir tespit edilecektir.

Örnek 2: Kişi, 11.05.2018 tarihinde kendisine miras yoluyla intikal eden apartman dairesini, 16.12.2020 tarihinde satmıştır. Satışa konu apartman dairesinin bedelsiz olarak (veraset yoluyla) intikal etmesi nedeniyle, mükellefin bu satıştan elde ettiği gelir, değer artışı kazancı olarak vergilendirilmeyecektir.

Örnek 3: Kişi, 01.06.2016 tarihinde 200.000 TL'ye satın almış olduğu gayrimenkulü 01.03.2020 tarihinde 400.000 TL'ye satmıştır. Bu durumda söz konusu gayrimenkul 5 yıllık süre dolmadan elden çıkarıldığı için mükellef adına oluşacak değer artışı kazancı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Gayrimenkulün iktisap tarihinden önceki ay olan Mayıs 2016 döneminde Yİ-ÜFE 256,21; elden çıkarıldığı aydan önceki ay olan Şubat 2020 döneminde Yİ-ÜFE 464,64 olarak gerçekleşmiştir. Bu durumda endeksleme oranının ilgili dönemde %10'un üzerinde [(464,64 – 256,21)/256,21]*100=%81,35 artmış olduğu görülmektedir. Dolayısıyla elden çıkarılan gayrimenkulün endekslenmiş maliyet bedeli; 200.000 X (464,64/256,21)=362.702,47 TL olarak dikkate alınacaktır. Böylece, gayrimenkulün alış bedeli satış tarihindeki değerine getirilmiş olmakta ve kazancın gerçek değerinden vergilenmesi sağlanmaktadır.

 

Örnekte görüldüğü üzere, gayrimenkulün alış bedeli olan 200 bin lira endeksleme sonucunda 362.702,47 liraya yükselmekte ve satış bedelinden bu tutar düşüldüğünde safi değer artış kazancı bulunmaktadır. Söz konusu gayrimenkulün 2020 yılında elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazancı, 2021 yılının Mart ayında yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir.

2.5. Dört Gelir Unsurunun Birlikte Beyanına İlişkin Örnek

Örnek: Tam mükellef bir kişinin 2020 yılında elde ettiği ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve irat tutarı aşağıda yer almaktadır. Ödevli kira gelirinin beyanında götürü gider yöntemini seçmiştir.

 

Ödevlinin beyan edilecek gelir tutarı şu şekilde tespit edilecektir.

- 2020 yılında birden fazla işverenden elde edilen tevkifata tabi ücret gelirleri 49.000 TL'lik beyan sınırının altında kaldığından ve toplam ücret geliri de 600.000 TL'yi aşmadığından beyan edilmeyecektir.

- Mevduat faizi ve Hazine bonosu faiz geliri, GVK'nın geçici 67. maddesine göre tevkifata tabi olduğundan beyan edilmeyecektir.

- Örnekte ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve irat toplamı ayrı ayrı değerlendirdiğimizde sadece tevkifatsız olan mesken kira gelirinin yıllık beyanname ile beyan edileceği ortaya çıkmaktadır. Mesken kira geliri tutarı olan 18.000 TL, 2020 yılı için geçerli olan 6.600 TL'lik istisna tutarını aştığından mutlaka beyan edilecektir. Tevkifata tabi tutulmuş işyeri kira geliri ise mesken kira geliri ile birlikte toplandığında 2020 yılı beyan sınırı olan 49.000 TL'yi aşmadığından beyannameye dahil edilmeyecektir.

- Örnekte 10.000 TL'lik arızi serbest meslek kazancı, 2020 yılı istisna tutarı olan 40.000 TL'nin altında kaldığından beyan edilmeyecektir.

Bu durumda, ödevli sadece 18.000 TL'lik mesken kira gelirini Mart/2021 ayında beyan edecektir. Ayrıca, GVK'nın 21. maddesine göre, 2020 yılında geçerli olan uygulamaya göre, beyanı gerekip gerekmediğine bakılmaksızın ayrı ayrı veya birlikte elde edilen ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve irat toplamı olan 173.000 TL, vergi tarifesinin 3. diliminde ücret gelirleri için yer alan tutar olan 180.000 TL'yi aşmadığından, kişi 2020 yılı için 6.600 TL olan mesken istisnasından da yararlanacaktır.

2.6. Bir Gelir Unsurundan Oluşan Zararın Diğer Gelir Unsurundan Mahsubu

193 sayılı GVK'nın 88. maddesinde, "Zararların kârlara takas ve mahsubu" konusunda yer alan hükümlere göre; gelirin toplanmasında gelir kaynaklarının bir kısmından hasıl olan zararlar diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsup edilmektedir. Ancak, GVK'nın 80'inci maddesinde yazılı diğer kazanç ve iratlardan doğan zararların diğer gelir unsurlarından indirimi mümkün değildir. Bu mahsup neticesinde kapatılmayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilebilmektedir. Ancak, arka arkaya beş yıl içinde mahsup edilmeyen zarar bakiyesi müteakip yıllara devredilemez. Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede meydana gelen eksilmeler zarar sayılmaz. Gayrimenkul sermaye iradının vergilendirilmesinde, gayrisafi hasılattan (brüt kira tutarından) Gelir Vergisi Kanunu'nun 74. maddesinde yazılı giderler indirilerek safi irat bulunur. Ancak, gerçek gider indiriminde GVK'nın 21. maddesinde yer alan mesken istisnasına isabet eden tutar indirilemez. Bu nedenle, mesken istisnasına isabet eden gider hesaplanmakta ve toplam giderden düşülerek, indirim konusu yapılacak gider bulunmaktadır.

Kira gelirinin beyanında mükelleflerin gerçek gider yöntemini tercih etmesi durumunda Gelir Vergisi Kanunu'nun 74. maddesinde yer alan gerçek giderlerin kira hasılatından indirimi mümkün bulunmaktadır. GVK'nın 74/4. maddesine göre, gerçek gider yöntemine göre gayrisafi hasılattan indirim konusu yapılacak gider şöyledir: Kiraya verilen mal ve haklar dolayısıyla yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri ile konut olarak kiraya verilen bir adet gayrimenkulün iktisap yılından itibaren 5 yıl süre ile iktisap bedelinin %5'i. İktisap bedelinin %5'i tutarındaki bu indirim, sadece ilgili gayrimenkule ait hasılata uygulanır. Ancak, indirilmeyen kısım GVK'nın 88. maddenin 3. fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz. Yine Gelir Vergisi Kanunu'nun 74/10. maddesine göre, gerçek gider yöntemine göre gayrisafi hasılattan indirim konusu yapılacak

gider şöyledir: Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutun kira bedeli. Kira indirimi gayri safi hasılattan GVK'nın 74. maddesinin 1 ila 9 ve 11 numaralı bentlerinden yazılı giderler düşüldükten sonra, kalan miktar üzerinden yapılır; kiranın indirilemeyen kısmı 88. maddenin 3. fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmaz. Buna göre, GVK'nın 74/4 ve 10. bentlerinde yer alan giderlerin fazlalığından doğan ve ilgili yılda kira gelirinden indirilmeyen kısım, GVK'nın 88. maddenin 3. fıkrasının uygulanmasında gider fazlalığı sayılmamakta ve diğer gelir unsurlarından mahsup edilememektedir. Ancak, kira gelirinden indirilen gerçek giderler GVK'nın 74/4 ve 10 numaralı bentleri dışındaki giderlerden oluşsaydı, yani gider fazlası olarak kabul edilen giderlerden olsaydı, arta kalan zarar, diğer gelirlerden mahsup edilebilecektir.

2.7. Gelir Vergisi Matrahından ve Gelir Unsurlarından İndirilmeyecek Giderler

Gelir Vergisi Kanunu'nun "Matrahtan ve gelir unsurlarından indirilmeyecek giderler" başlıklı 90. maddesine göre; gelir vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler gelir vergisinin matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri, vergi matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.

2.8. Yıllık Beyannamede Beyan Edilen Gelir Tutarından Yapılacak İndirimler

Yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlere ilişkin indirimler, Gelir Vergisi Kanunu ile diğer kanunlarda belirtilmiştir. Gelir vergisi matrahının tespitinde gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden aşağıda belirtilen indirimlerin yapılabilmesi için yıllık beyanname ile bildirilecek bir gelirin bulunması ve yapılacak indirimlerin ilgili mevzuatta belirtilen şartları taşıması gerekmektedir. İndirim konusu yapılacak tutarın hesaplanmasında, geçmiş yıl zararları ve indirimler düşülmeden önceki safi irat esas alınacaktır. GVK'nın 89. maddesi ve diğer kanunlara göre indirim konusu yapılabilecek harcamalar şunlardır;

- Şahıs/hayat sigorta primleri,

- Eğitim ve sağlık harcamaları,

- Engellilik indirimi (Serbest meslek faaliyetinde bulunan veya basit usulde vergilendirilen engellilerin beyan edilen gelirlerine uygulanan yıllık engellilik indirimi uygulamasından bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı ile hizmet erbabı (tevkifat matrahı dahil) da yararlanır.),

- Sınırlı ve sınırsız olarak indirilecek bağış ve yardımlar,

- Sponsorluk harcamaları,

- 5746 sayılı Kanun kapsamındaki ar-ge ve tasarım indirimi,

- Cumhurbaşkanınca başlatılan yardım kampanyalarına yapılan ayni ve nakdi bağışlar,

- İktisadi işletmeler hariç, Türkiye Kızılay Derneğine ve Türkiye Yeşilay Cemiyetine makbuz karşılığı yapılan nakdi bağış ve yardımlar,

- Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların indirimi,

- Türkiye'den yurtdışı mukim kişi ve/veya kurumlara verilen hizmetlerden sağlanan kazançlara ilişkin indirim,

- Korumalı iş yeri indirimi,

- Bireysel katılım yatırımcısı indirimi,

- Diğer kanunlara göre tamamı indirilecek bağış ve yardımlar.

• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ile Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yapılan bağışlar,

• Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumuna yapılan bağışlar ve yardımlar,

• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna yapılan bağışlar,

• Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumuna yapılan bağışlar,

• Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfına yapılan bağışlar,

• Milli Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Seferberlik Kanunu kapsamında kurulan ormanlarda ağaçlandırma, bakım ve koruma masraflarının tamamı,

• İlköğretim ve Eğitim Kanunu uyarınca yapılan bağışlar,

• Üniversitelere, yüksek teknoloji enstitüleri ile gelirlerinin en az dörtte üçünü münhasıran devlet üniversitelerinin faaliyetlerinin devam ettirilmesi ve desteklenmesini amaç edinmek üzere kurulan ve fiilen bu çerçevede faaliyette bulunan vakıflardan Cumhurbaşkanınca vergi muafiyeti tanınanlara makbuz karşılığında yapılan bağışlar,

• 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun kapsamında kurulan idareye yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamaları.

2.9. Hazır Beyan Sistemi Üzerinden Beyannamenin Verilmesi ve Verginin Ödenmesi

Mükellefler tarafından Hazır Beyan Sistemini kullanma zorunluluğu olmamakla beraber, sistem üzerinden beyannamelerin hızlı, güvenli, kolay ve masrafsız bir şekilde gönderilmesi mümkün bulunmaktadır. Mükellefler yıllık beyannameyi; Hazır Beyan Sistemi aracılığıyla internet ortamında, bağlı bulunulan vergi dairesine kağıt ortamında veya 3568 sayılı Kanun gereği elektronik beyanname gönderme aracılık yetkisi almış meslek mensupları ile elektronik beyanname aracılık sözleşmesi imzalanarak e-Beyanname sisteminden verilebilir. Mükellefler 2020 yılında dört gelir unsuruna ilişkin olarak elde ettikleri beyana tabi gelirlerini Hazır Beyan Sistemini (https://hazirbeyan.gib.gov.tr) kullanarak 1-31 Mart/2021 ayında beyan etmeleri mümkün bulunmaktadır. Kişiler, sistem üzerinden "Beyanname Doldur" menüsünün içine girerek hazır beyanını kontrol edip, düzeltilmesi gereken yerleri düzeltip beyannamelerini onaylayabileceklerdir.

2020 yılına ilişkin olarak yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz/2021 aylarında olmak üzere iki eşit taksitte ödenecektir. Tahakkuk eden gelir vergisinin, Gelir İdaresinin internet sayfasında (www.gib.gov.tr) yer alan anlaşmalı bankalardan ve tüm vergi dairelerinden ödenmesi mümkün bulunmaktadır. 2020 yılına ilişkin gelirler için verilecek yıllık beyanname için ödenecek damga vergisi tutarı ise 65 seri no.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği ile 97,20 TL olarak belirlenmiş olup bu tutarın da Mart/2021 ayında tahakkuk ettirilerek, gelir vergisi birinci taksit ödeme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir.

2.9.1. HBS'de Gider İndirimi, Diğer İndirimler ve Vergi Tevkifatının Mahsubu

Hazır Beyan Sisteminde sicil, gayrimenkul, irat tür ve tutarı, gider türü, indirim, vergi kesintisi gibi normal beyannamede bulunan tüm bilgilerin görüntülenmesi, doldurulması ve değiştirilmesi işlemlerinin kolay, hızlı ve kontrol edilebilir bir şekilde yapılması mümkün olduğundan; bu Sistem üzerinden beyanname veren mükellefler, kağıt ortamında beyanname üzerinde yapılan istisna, gider indirimini, GVK'nın 89. maddesinde sayılan indirimleri ve de yıl içinde yapılan tevkifat tutarlarını indirim konusu yapabileceklerdir. Kazançları ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazanç ve iratlardan ibaret olup 0012 kodundan (Hazır Beyan Sistemi) beyanname veren mükellefler isterlerse GEKSİS girişi yaparak standart 1A-Gelir/Kurumlar Vergisi iade talep dilekçesi verip iade talebinde bulunabilirler. Beyannamelerini elektronik ortamda gönderme zorunluluğu olmayan bu mükellefler iadelerini kağıt ortamında vergi dairesine dilekçe vererek de talep edebilirler.

2.9.2. HBS'deki Eksik ve Hatalı Bilgilerin Düzeltilmesi ile Gelirinin Elden Nakit Tahsil Edilmesi Durumunda Beyanname Verme

Vergi İdaresi tarafından üçüncü taraflardan elde edilen bilgiler ve diğer bilgiler kullanılarak hazırlanan ve Hazır Beyan Sisteminde onaya sunulan beyannameler, mükellefler tarafından kontrol edilecek; eksiklik, hata ve yanlışlıkların bulunması halinde mükelleflerce düzeltilerek onaylanacaktır. Mükellefler, eksik ya da hatalı gördükleri bilgileri; örneğin banka/PTT bilgisinin eksik veya fazla olması gibi, düzeltme imkanına sahip olacaklar ve her türlü vergi beyanında olduğu gibi mükellefin beyanı kendi düzelttiği ve onayladığı şekilde kabul edilecektir. Örneğin, 2020 yılında kira gelirini elden nakit olarak tahsil eden mükellefler de Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyanname verebileceklerdir. Bu durumda olan mükelleflerin beyannameleri, gelir kısmı hariç olmak üzere, önceden doldurulmuş bir şekilde hazırlanıp internet üzerinden mükelleflere yansıtılacaktır.

Mükellefler nakit olarak tahsil ettikleri tutarı (ücret ve kira geliri gibi) beyannamenin ilgili kısmına yazmak suretiyle beyannamelerini otomatik olarak kendileri doldurmuş olacaklardır.

2.9.3. HBS'de Düzeltme ve Pişmanlık Talepli Beyanname Verilmesi

Mükellefler, Hazır Beyan Sistemi üzerinden onaylayıp gönderdiği beyannamede sonradan bir hata yaptığını fark ettiğinde, bu hatayı düzeltme beyannamesi ile düzelterek tekrar Sistem üzerinden göndermesi mümkün bulunmaktadır. HBS'den verilecek beyannamenin kanuni süresinden sonra Vergi Usul Kanununun 371. maddesine göre "Pişmanlık Talepli" olarak verilebilmesi de mümkün bulunmaktadır. Örneğin kira, ücret veya değer artış kazancını ilgili beyan döneminde hiç beyan etmeyen veya eksik beyan eden kira geliri sahiplerinin bu gelirlerini, Vergi Usul Kanununun 371. maddesinde yer alan "Pişmanlık ve ıslah" hükümlerinden yararlana¬rak beyan etmeleri de mümkündür. Vergi dairesinin bilgisine girmeden önce vergi idaresine bildirilmesi ve 15 gün içerisinde ödenmesi halinde bu mükellefler gecikmeden dolayı adlarına vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. Bu mükellefler hakkında pişmanlık zammı uygulanacak ve 352/I. maddeye göre birinci derece bir kat usulsüzlük cezası kesilecektir.

2.10. 2020 Yılı Gelirlerine Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi

GVK'nın 103. maddesinde yer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan vergi tarifesi, 313 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile 2021 yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas olmak üzere belirlenmiştir. Ancak, 2020 takvim yılında elde edilen gelirlerin (yedi gelir unsuruna ilişkin) Mart/2021'de yıllık beyanname ile beyanında hesaplanan gelir vergisi, 310 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenen aşağıdaki vergi tarifesine göre hesaplanacaktır.

 

Gelir vergisine tabi gelirler;
22.000 TL’ye kadar	%15
49.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.300 TL, fazlası	%20
120.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL (ücret gelirlerinde  180.000 TL’nin 49.000 TL’si için 8.700 TL), fazlası	%27
600.000 TL’nin 120.000 TL’si için 27.870 TL (ücret gelirlerinde  600.000 TL’nin 180.000 TL’si için 44.070 TL), fazlası	%35
600.000 TL’den fazlasının 600.000 TL’si için 195.870 TL (ücret gelirlerinde 600.000 TL’den fazlasının   600.000 TL’si için 191.070 TL), fazlası	%40
oranında vergilendirilir.

 

 

3. Sonuç

2020 yılında elde edilen ücret, gayrimenkul sermaye iradı, menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratların Hazır Beyan Sistemi üzerinden kolay ve güvenli bir şekilde 1-31 Mart 2021 döneminde beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır. Dört gelir unsuru için ilk defa yıllık beyanname verecek olanlar için Sistem üzerinden hazırlanan beyanname elektronik ortamda onaylandığı anda, şahıs adına vergi dairesinde mükellefiyet tesisi ve vergi tahakkuku işlemleri otomatik olarak gerçekleştirilecektir. Özellikle ücret gelirlerinin yıllık beyanında 2020 yılından geçerli olmak üzere yapılan değişiklikler sonucunda beyanname verecek ücretlilerin sayısında önemli oranda artış olacağı beklenmektedir. Bu nedenle, yüksek düzeyde ücret geliri elde eden ücretlilerin beyanname verme sınırlarına göre kendilerinin elde ettiği ücret gelirinin bu kapsamda olup olmadığını test etmeleri ve ona göre hareket etmeleri gerekmektedir.

HBS'de beyan edilen dört gelir unsurunu elde edenlerin, diğer gelir unsurlarını elde edenler gibi bir mali müşavirleri olmamaktadır. Bu nedenle, yıllık beyannamelerini kendileri vermeleri gerekmektedir. Vergi İdaresi bu gelir unsurlarını elde edenlerin gelir durumlarını çeşitli kurum ve kuruluşlardan temin ederek HBS'de yıllık beyannamelerini hazırlamaktadır. Mükelleflerin yapmaları gereken, sadece sisteme girip kendileri için hazır

lanan beyannamede istedikleri değişiklikleri yapıp veya hiçbir değişiklik yapmadan onaylayıp göndermeleridir. Mükelleflerin sistem üzerinden 2020 yılında elde ettikleri gelirleri yazmak suretiyle beyanname verip vermeyeceklerini test etmeleri de mümkün bulunmaktadır. Gelir vergisi mükellefleri tarafından 2020 yılında elde edilen ve süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen ücret, mesken ve işyeri kirası, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratların beyan döneminden sonra Gelir İdaresi tarafından yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, tahsil edilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak tahsil edilecektir. Bu nedenle, 2020 yılında beyanı gereken geliri olanların yıllık beyanname vermeyi unutmamaları büyük önem taşımaktadır.

____________________________

 

Kaynakça

- 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

- 7194 sayılı Dijital Hizmet Vergisi ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun

- 310 ve 313 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğleri

- 65 seri no.lu Damga Vergisi Kanunu Genel Tebliği

- Hazır Beyan Sistemi (https://intvd.gib.gov.tr/hazirbeyan)

- www.gib.gov.tr/Rehber ve Broşürler

 

----------o----------