Avrupa Birliği'nde Yeni Risk Kontrol Yönetim Modeli Olarak Import Control System 2 (ICS2)

Onur Bakır - - 02 Mayıs 2023

Onur BAKIR

Denetim ve Danışmanlık Müdürü

Özet

Avrupa Birliği’nde 2011 yılından itibaren uygulamaya konulan, risk analizi yöntemleri kapsamında, eşyanın AB üyesi herhangi bir ülke giriş gümrük idaresine varmasından önce hızlı bir şekilde risk analizini tamamlamak ve risk oluştuğu durumda en uygun yer ve zamanda müdahale edilebilmesi için Import Control System oluşturulmuştur. Sonrasında geliştirilen bu sistem, 15 Mart 2021 tarihi itibariyle Import Control System 2 olarak güncellenmiş ve 3 sürüm şeklinde uygulanmaya başlanmıştır. Bu makalemizde de Import Control System 2’yi oluşturan unsurlar, AB mevzuatı uyarınca yürürlükte olan Gümrük Risk Yönetimi Çerçevesi ile birlikte ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Risk Analizi, ithalat kontrol sistemi, Avrupa Birliği, gümrük risk yönetimi, taşıma şekilleri.

1. Giriş

Avrupa Birliği, dünya ticaret hacminin yaklaşık yüzde 15’ini oluşturmaktadır. Her yıl büyük ve küçük ölçekli birçok ticaret işlemi ile trilyonlarca Euro değerinde eşya Avrupa Birliği’ne ithal edilmektedir. Son zamanlarda Avrupa Birliği tarafından AB vatandaşlarının ve pazarının ticaret güvenliği öncelik haline gelmiş ve bu yönde bir kısım adımlar atılmıştır. Atılan bu adımlardan bir tanesi de gümrük risk yönetimi çerçevesi olarak ifade edilen Customs Risk Management Framework (CRMF) kapsamında Import Control System 2 (ICS2) programıdır. Import Control System 2, Avrupa Birliği’nde uygulanmaya başlanan ve yeni bir gümrük varış öncesi güvenlik ve emniyet programı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Avrupa Birliği’nde uygulanmaya başlanan Import Control System 2’nin işleyişini anlamak için öncelikle Gümrük Risk Yönetimi Çerçevesi’nin anlaşılması önemlidir. Sistemin işleyişinin temel yapıtaşları, düzenleme saiki ve uygulama alanlarının öncelikle irdelenmesi faydalı olacaktır.

2. Gümrük Risk Yönetimi Çerçevesi (CRMF)

AB gümrük bölgesindeki gümrük kuralları ve prosedürleri için yasal çerçevenin belirlendiği Birlik Gümrük Kanunu’nun (Union Customs Code-UCC) 46’ncı maddesi uyarınca düzenlenen Gümrük Risk Yönetimi Çerçevesi, Avrupa Birliği’ne üye ülkeler arasında yer alan risk yönetimi ve kontrol uygulamalarını geliştirmek ve bölgedeki tüm ülkelerde uygulamada yeknesaklığı sağlamak amacıyla oluşturulmuştur.

Ortak Gümrük Risk Yönetim Sistemi (CRMS), AB’ye üye tüm devletlerdeki operasyonel yetkililer ve risk analiz merkezleri arasında doğrudan riskle ilgili bilgi alışverişinde bulunmak için hızlı ve kullanımı kolay bir mekanizma sağlamak üzere tasarlanmıştır. Bu planlama aşamasında birtakım aşamalar öngörülmüştür. Bahse konu aşamaları ortak risk kriterleri ve standartları, öncelikli kontrol alanları ve risk bilgilerinin değişimi olarak sıralamak mümkündür.

2.1. Ortak Risk Kriterleri ve Standartları

AB gümrük bölgesine ilk giriş noktasındaki gümrüğün, varış AB ülkesine bakılmaksızın tüm kargolar üzerinde güvenlik ve emniyet risk analizi yapmak için yasal yükümlülüğü bulunması esasına dayalı olarak, riskleri değerlendirmek ve uygun şekilde yanıt vermek için, güvenlik ve emniyet amaçlarına yönelik bir dizi kriter geliştirilmiştir. Kriterler, Üye Devletlerin risk analiz sistemlerine dâhil edilmekte ve yılın her günü Avrupa Birliği sınırını geçen sevkiyatları kontrol etmek için kullanılmaktadır.

Bu kriterle öncelikli olarak AB ve vatandaşlarının güvenliği ve emniyeti üzerinde ciddi etkileri olabilecek yüksek riskli sevkiyatların/malların belirlenmesi ve ortak risk analizine dayalı olarak dış sınır boyunca eşdeğer koruma sağlanması amaçlanmaktadır. Bu standardın belirlenmesinde en kritik nokta risk kriterlerinin belirlenmesi ve güvenlik uygulamalarının eşyanın varış ülkesine bakılmaksızın ortaya konulmuş standartlar çerçevesinde AB’ye ilk giriş gümrüğü tarafından uygulanmasıdır.

Bu çerçevede ortak risk kriterlerinin amaçlarının;

- AB ve vatandaşlarının güvenliği ve emniyeti üzerinde ciddi etkileri olabilecek yüksek riskli sevkiyatların/malların belirlenmesi,

- Tüm dış sınır boyunca aynı risk kriterlerine bağlı olarak ve eşit düzeyde koruma sağlanması

olarak özetlemek mümkündür.

Bununla birlikte, Avrupa Birliği Komisyonu Mayıs 2018’de, ortak finansal risk kriterleri ve standartları oluşturarak gümrük kontrollerinin yeknesak bir şekilde uygulanması için önlemler belirleyen bir komisyon uygulama kararını kabul etmiştir. AB’ye üye ülkelerin gümrükleme sistemlerinin potansiyel bir mali risk oluşturan ve daha fazla inceleme ve/veya kontrol eylemi gerektiren işlemleri sistematik olarak tanımlamasına olanak tanıyan bir dizi kural olarak belirtilen ortak finansal risk kriterlerinin gümrük kontrollerine katkıda bulunması amaçlanmıştır.

2.2. Öncelikli Kontrol Alanları

Öncelikli Kontrol Alanları (Priority Control Areas), Avrupa Birliği’nin gümrük kontrolü için öncelikli olarak ele alınacak belirli alanları belirlemesine izin veren kilit mekanizmadır. Belirlenen alanlar, ortak risk değerlendirme kriterleri ve gerçek zamanlı risk bilgisi alışverişi temelinde koordineli bir şekilde yürütülen güçlendirilmiş gümrük kontrollerine tâbi tutulmaktadır.

Öncelikli alanlar, herhangi bir gümrük prosedürü, eşya cinsi, taşıma araçlarının yol güzergâhları, taşıma şekilleri veya gümrük işlemlerine taraf olan tüm ajanlar ile ilgili olabilmektedir. Örneğin bu kapsamda sahte ilaçlar, ilaç ara maddeleri ve tekstil ürünlerinin değerlemesi, sigara kaçakçılığı ve çift kullanımlı malların kontrolü konularında öncelikli kontrol alanları belirlenmiştir.

Seçilmiş olan alanlar için, ara gözden geçirme olasılığı ile birlikte, önceden belirlenmiş sınırlı bir süre için artan seviyelerde risk analizine ve gümrük kontrollerine tâbi olması öngörülmüştür. Ancak bu öncelikli alan kontrollerinin ticaret akışının devamı açısından orantısız veya aşırı derecede bozucu olmasının önüne geçmek için de AB’ye üye ülkeler nezdinde yerleşik değerlendirme prosedürleri belirlenmiş ve bir kısım esnekliğe de yer verilmiştir.

2.3. Risk Bilgilerinin Değişimi

Ortak Gümrük Risk Yönetim Sistemi (CRMS), AB’ye üye tüm ülkelerdeki operasyonel yetkililer ve risk analiz merkezleri arasında doğrudan riskle ilgili bilgi alışverişinde bulunmak için hızlı ve kullanımı kolay bir mekanizma sağlamak üzere tasarlanmıştır. Yürütülmekte olan bu sistem Avrupa Birliği’nin dış sınırında ve iç kısımlarında ortaya çıkması muhtemel risk ve tehlikeler için Birlik çapında gümrük müdahalesini kolaylaştırmaktadır.

Gümrük idarelerinin birbirleri ile bilgi paylaşımının, online olarak doldurulacak ve bağlı tüm gümrük idarelerinin anında kullanımına sunulacak Risk Bilgi Formları (Risk Information Form-RIF) ile yapılması öngörülmüştür. Bu sayede belirlenen yeni risklerle ilgili olarak Birliğin dış sınırında tutarlı bir gümrük kontrolü uygulanacak ve Avrupa Birliği genelinde tacirlere eşit muamele gösterilirken, vatandaşlara ve AB ile üye ülkelerin mali çıkarlarına gerekli düzeyde koruma sağlanacaktır.

Özet olarak, bu sistem ile belirlenen yeni ve önemli riskler hakkındaki bilgiler tüm üye ülkelerde faal olan gümrük idareleri ile mümkün olan en kısa sürede paylaşılacak, bu kapsamda Avrupa Birliği genelinde bu tür risklerin üstesinden gelmek için acil önlemlerin alınabilmesini sağlayacaktır.

3. Import Control System 2 (ICS2)

Ülkelerin dış sınırlarında yer alan gümrük kapıları, limanlar ve havalimanlarında yürütülen gümrük işlemleri, insan sağlığı, vatandaşlar ve iç pazar emniyet ve güvenlik tehditlerine karşı korumada önemli bir rol oynamaktadır. Bu noktada gelişmiş kargo, sevkiyat, eşya bilgileri ve risk analizi, tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayarak ön alıcı bir rol üstlenecek ve gümrüklerin tedarik zincirine en uygun yer ve zamanda müdahale etmesine imkân sağlayacaktır.

Bu çerçevede gümrük risk analizi ve kontrollerinin, özellikle güvenlik ve güvenlik riskleri, hava kargolarında olabilecek tehlikeli patlayıcılar, narkotikler, tehlikeli sahte ilaçlar, tehlikeli oyuncaklar veya elektronikler, silahlar ve her türlü organize kaçakçılığın önlenmesi gibi birçok konuyu kapsadığı görülmektedir. Aynı zamanda e-ticaretin küresel ticarette hacminin artması ve ticaret iş modellerinde meydana getirdiği değişiklikler nedeniyle, gümrükler tarafından denetlenen sevkiyatların hacmi de günden güne katlanarak artmaktadır. Bu da ilk defa 15 Mart 2021 tarihinde uygulamaya konulan Import Control System 2’nin önemini daha da artırmaktadır.

Bu çerçevede, ICS2 sistemini daha iyi anlayabilmek adına, öncelikle ICS2 olarak belirtilen kavramın ne olduğunu, sonrasında işleyişini ve yapılması gerekenleri incelemek gerekmektedir.

3.1. ICS2 Nedir?

Import Control System 2 (ICS2) varış öncesi güvenlik ve emniyet programıdır. Bir yandan Avrupa Birliği sınırları dışındaki ticaretin akışını daha kolay hale getirirken diğer yandan etkin risk analizi ile gümrük kontrollerinde etkinliği artırması amaçlanmaktadır. Bu anlamda aslında Avrupa Birliği iç pazarı ve AB tüketicilerinin korunması açısından ilk kontrol ve savunma hattını temsil etmektedir.

Avrupa Birliği bu yeni gelişmiş kargo bilgi sistemi ICS2 ile AB iç pazarını ve vatandaşlarını korumayı amaçlayan yeni bir gümrük emniyeti ve güvenlik düzenleme sistemini yürürlüğe koymuştur. Bu sistem ile varışlarından önce Avrupa Birliği’ne giren tüm mallar hakkında daha detaylı ve etkin bilgi toplanacak ve tüm ekonomik operatörler de giriş özet beyan aracılığıyla bu güvenlik ve emniyet verilerini ICS2’ye beyan edeceklerdir. Bu sayede, gelişmiş kargo bilgileri ve risk analizi, tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayacak ve gümrük yetkililerinin tedarik zincirindeki en uygun noktada müdahale etmesine yardımcı olacaktır.

Ancak şu an için tüm taşıma şekillerinde ICS2 uygulanmamaktadır. Bu sistem belli zaman dilimleri öngörülerek toplamda 3 sürümde tamamıyla yürürlüğe girecektir.

Bu kapsamda ICS2’nin Avrupa Birliği gümrük güvenliği açısından faydaları aşağıdaki gibi sıralanabilir:

- AB vatandaşlarının ve iç pazarın güvenlik ve güvenlik tehditlerine karşı korunmasını artırmak,

- AB Gümrük yetkililerinin yüksek riskli gönderileri daha iyi belirlemesini ve tedarik zincirinde en uygun noktaya müdahale etmesini sağlamak,

- Kriz müdahale senaryolarında dış sınırlarda orantılı, hedefli gümrük önlemlerinin alınmasını sağlamak,

- Olağan dış ticaret için sınır ötesi gümrük işlemlerini kolaylaştırmak,

- Ekonomik Operatörler ve AB Gümrük Makamları arasındaki bilgi alışverişini basitleştirerek karşılıklı iş birliğini artırmak.

İthal edilen eşyaların AB'ye girişi kısaca, giriş özet beyanının sunulması, taşıma araçlarının gelişinin bildirilmesi, eşyaların gümrüğe sunulması, eşyaların geçici olarak depolanması ve eşyaların bir gümrük rejimine tabi tutulması olmak üzere 5 aşamalı bir süreçtir. ICS2 ise bu iş sürecine dâhil olan 5 adımdan 3 ünü kapsamaktadır. Bunlar giriş özet beyanının sunulması, taşıma araçlarının gelişinin bildirilmesi, eşyaların gümrüğe sunulması olarak ifade edilebilir.

Ancak unutulmamalıdır ki ICS2 bir ithalat sistemi değildir ve gümrük beyannamelerinin serbest dolaşıma girmesi için kullanılmamaktadır. Diğer bir deyişle serbest dolaşıma girmek üzere gümrük ithalat beyannamelerini işlemek için kullanılmamaktadır. Bu çerçevede ICS2, eşyanın varışından önce elde edilecek verilerle, eşyanın güvenlik tedbirlerine aykırı olup olmadığı risk değerlendirmesine tabi tutularak, eşyanın gümrüğe sunulması aşamasına kadar yapılacak işlemler açısından ele alınmalıdır.

3.2. ICS2’den Kimler Etkilenecek?

ICS2, Avrupa Birliği’nde uygulanacak olan gelişmiş gümrük kargo bilgi sistemidir. AB’ye ulaşmadan önce AB'ye girmesi veya AB üzerinden transit geçmesi gereken tüm eşyalar hakkında veri toplamak için uygulanacaktır. Bu; uluslararası navlun, ekspres veya posta gönderilerinin gönderilmesi, taşınması ve elleçlenmesinde yer alan tüm ekonomik operatörler üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olacağı anlamına gelmektedir.

Aşağıdaki ekonomik aktörler ICS2'den doğrudan etkilenmektedir. Bu sebeple her birinin ICS2 sistemine entegre olması ve emniyet verileri sağlaması gerekmektedir.

- AB içindeki ve dışındaki posta operatörleri;

- Ekspres taşıyıcılar;

- Hava kargo taşıyıcıları;

- Forwarder ve lojistik şirketleri;

- AB'de yerleşik nihai alıcı (deniz yoluyla alınan eşyalar için);

- Deniz, demiryolu ve karayolu taşımacıları;

- Yukarıda belirtilen tüm aktörlerin temsilcileri.

3.3. ICS2’ye Nasıl Entegre Olunacaktır?

Doğrudan etkilenen her ekonomik operatörün, iş süreçlerini yeni sistem aracılığıyla uygulanan düzenleyici gerekliliklerle uyumlu hâle getirmesi gerekmektedir. İlk adım olarak, yeni gereksinimler hakkında bilgi sahibi olunmalı ve bilgisayar sistemi için gerekli altyapı kurulmalı, iş süreçleri bu sisteme göre uyarlanmalıdır. AB’ye ithal edilecek olan eşyaların yeterli tanımları, özellikle beyan sahibi tarafından bir mal kodu sağlanmadığı durumlarda çok önemlidir.

ICS2 sistemi hakkında tarafların yeterli derecede bilgilendirilip bilgilendirilmediğine dair bir anket yapıldığı ve anket sonucunda %62,5 oranında tarafların yeterli ölçüde bilgilendirilmediği sonucuna varıldığı görülmüştür. Çok uluslu firmaların kullanılabilir kapasite ve kaynaklar ile sisteme hazırlık yaptığı ancak özellikle küçük ve orta ölçekli firmaların sınırlı kaynaklar sebebiyle sorun yaşadığı ve bazı firmaların sistem hazırlığı için gerekli dikkati göstermediği belirtilmiştir.

Söz konusu sistem ile yeni yazılım sistemi, daha kapsamlı veriler, alıcı ve satıcı için ticari datalar, ana konşimentoya ilişkin tüm bilgiler, gümrük risk yönetim süreçlerinin daha detaylı sürdürülmesi, veri sağlayıcılar ve kayıt/dosyalama tarafları ile anlık bilgi paylaşımı ve basitleştirilmiş raporlama prosedürü gibi değişimler ortaya çıkmıştır. Bu nedenle altyapı hazırlıklarının tüm taraflarca hızlı bir şekilde tamamlanması gerekmektedir.

Bunun yanında Avrupa Birliği, ICS2’ye uyum sağlaması gereken tüm tarafların, sistem altyapılarında gerekli uyumlaştırmaların yapılmasından sonra sistemlerin doğru bir şekilde işleyip işlemediğini kontrol etmek için yine AB tarafından hazırlanmış uygunluk testinin denetiminden geçilmesini öngörmüştür. Bu sayede, ICS2 sevkiyatlarda kullanılmaya başlanmadan önce ortaya çıkabilecek olası hataların da önüne geçilmesi amaçlanmıştır.

Sistemlerin uyumlaştırılması tamamlandıktan sonra sistemin en iyi şekilde çalışması için ilgili personele de gerekli eğitim desteği sağlanmalıdır. Bu sayede ICS2’nin gerektirdiği tüm gümrükle ilgili veriler sisteme sağlıklı bir şekilde aktarılacaktır.

Ekonomik operatörlerin zamanında hazır olmaması ve gerekli ICS2 verilerini sağlamaması durumunda, sevkiyatlar AB gümrük sınırlarında durdurulacak ve söz konusu eşyaların gümrük makamları tarafından gümrükten çekilmesine izin verilmeyecektir.

Ayrıca, yetersiz beyanlar ya reddedilecek ya da uygunsuzluk nedeniyle cezalar uygulanarak müdahaleye tâbi tutulacaktır.

3.4. ICS2 Ne Zaman Yürürlüğe Girecektir?

Yukarıda da ifade edildiği üzere ICS2 Geçiş Stratejisi ve Planı çerçevesinde yeni sistemin ve dolayısıyla yeni giriş özet beyannamesi gerekliliklerinin ve ilgili iş ve risk yönetimi süreçlerinin üç operasyonel sürümde uygulanması öngörülmüştür.

Sürüm-1: AB içindeki ve dışındaki posta operatörleri ile ekspres taşıyıcılar için 15 Mart 2021 tarihi itibarıyla ICS2 uygulanmaya başlanmıştır.

Sürüm-2: Hava kargo taşıyıcıları, Forwarder ve lojistik şirketleri için 1 Mart 2023 tarihi itibarıyla ICS2 uygulanmaya başlanmıştır. Ancak Avusturya, Belçika, Danimarka, Estonya, Fransa, Yunanistan, Hırvatistan, Lüksemburg, Hollanda, Polonya, Romanya ve İsveç 1 Mart 2023'te ICS2 Sürüm-2'ye tam olarak entegre olamamış, bu nedenle 30 Haziran 2023'e kadar ICS2 Sürüm 2'ye bağlanmalarına izin verilmiştir.

Sürüm-3: AB'de yerleşik nihai alıcılar (deniz yoluyla alınan eşyalar için), deniz, demiryolu ve karayolu taşımacıları için 1 Mart 2024 tarihi itibarıyla ICS2 uygulamaya konulacaktır.

Halihazırda havayolundaki tüm taşımacılar için 1 Mart 2023 tarihi itibariyle ICS2 2. sürüm yürürlüğe girmiş ve uygulamaya konulmuştur. Yine konu ile ilgili olarak Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Ticaret ve Ekonomi Bölümünden alınan bir yazıya atfen Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin yazısında, varış öncesi önbilgi sistemi olan ve güvenlik ve emniyet esasına dayanarak AB Gümrük Bölgesi'ni korumayı hedefleyen İthalat Kontrol Sistemi'nin (ICS2) ikinci sürümünün 1 Mart 2023 tarihinden itibaren uygulanmaya başlandığı bildirilmekte olup, uygulamanın posta operatörleri, ekspres kargo taşımacılığı, navlun sevkiyatı, lojistik hizmet sağlayıcıları ve havayolu taşımacılığı sektörlerini etkileyeceği belirtilmektedir.

3.5. ICS2 Kapsamında Beyanı Zorunlu Unsurlar

AB tarafından 2011 yılında kurulan ve varış öncesi güvenlik sistemi olan İthalat Kontrol Sistemi (ICS), kademeli olarak yeni bir gümrük varış öncesi güvenlik ve emniyet sistemi olan ICS2 ile yer değiştirecektir. Bu yeni sistem, İsviçre, Norveç ve Kuzey İrlanda da dâhil olmak üzere AB'ye/AB'den malların girişi veya transit geçişine ilişkin yeni birlik gümrük kodunun (UCC) süreç ve prosedürlerinin uygulanmasına izin verecektir. Pekâlâ, 2’nci sürümü uygulamaya konulan ICS2 de beyana konu unsurlar nelerdir?

Avrupa Birliği risk analizi sisteminde üye olmayan ülkelerden gelen gönderiler için havayolu taşımacılığı kapsamında PLACI olarak ifade edilen bir dataset ile Giriş Özet Beyan (ENS) bilgileri kullanılmaktadır. PLACI kısaca, Avrupa Birliği’ne üye olmayan ülke gönderilerinin uçağa yüklenmesinden önce mümkün olan en kısa sürede dosyalanması zorunlu olan minimum verinin ('7+1') ENS (Giriş Özet Beyanı) dosyalaması anlamına gelir. Yalnızca hava trafiği ile sınırlıdır ve tüm gönderileri kapsamaktadır.

PLACI’ye bağlı olarak beyanı zorunlu unsurlar şunlardır:

- Taraflar (gönderici, alıcı ve adresleri ile iletişim bilgileri),

- Ürünler (tanım, ağırlık, paketler vb.),

- Taşıma Belgeleri.

Giriş Özet Beyana bağlı beyanı zorunlu unsular ise aşağıdaki gibidir:

- Taraflar (taşıyıcı, gönderici, alıcı, ek tedarik zinciri aktörleri ve iletişim bilgileri),

- Ürünler (mal kodu, tanım, ağırlık, paketler, tehlikeli mallar, konteynerler, mühürler, posta ücretleri),

- Konumlar (kabul yeri, yükleme, boşaltma, teslimat, sevkiyatın güzergahı, taşıma araçlarının güzergahı),

- Ulaşım (taşıma aracının türü ve kimliği, hareket ve varış tarihi/saati, ulaşım ücretleri),

- Taşıma ve destekleyici belgeler.

Yukarıda belirtilen hususların beyanlarda bulunmaları gereklidir. Bunun yanında eşyaya ilişkin mal kodunun yer almadığı durumda da, eşyanın ayrıntılı tanımı ve eşya bilgilerinin yer alması ayrıca önemlidir.

3.6. Türkiye’nin ve YYS Sahibi Firmaların ISC2 Karşısındaki Durumu

Bilindiği gibi Türkiye, Gümrük Birliği’ne üye olmasına rağmen Avrupa Birliği’ne dâhil değildir. Ancak Avrupa Birliği’ne üye ülkelerden olmamasına rağmen Norveç ve İsviçre ile AB arasında ikili anlaşmalar yapılmış ve her iki ülke de kendi mevzuatlarını güvenlik, sağlık ve güvenlik (yasaklamalar ve kısıtlamalar) alanında AB iç pazarının yürürlükteki mevzuatıyla ve ICS2 sistemiyle uyumlu hale getirmiştir. Hâlihazırda Türkiye’de yürürlükte olan mevzuatta durum böyle değildir.

Her ne kadar Türkiye’ye yapılan ithalatlar ve AB dışındaki ülkelere Türkiye’den yapılacak ihracatlarda ICS2 uygulanmasa da hâlihazırda AB üyesi ülkelere ihracat yapan firmaların ve taşıyıcıların sistemlerini, bilgisayar altyapılarını ICS2’ye uyumlu hale getirmesi gereklidir. Zira belirtildiği üzere ICS2’nin gereklilikleri sağlanmadığı takdirde eşyanın AB’de gümrük işlemleri tamamlanamayacak ya da cezai müeyyidelerle karşı karşıya kalınabilecektir. Ayrıca ilerleyen süreçlerde Avrupa Birliği ile yapılacak anlaşmalar ya da protokollerle Türkiye’de de bu sistemin uygulanmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Bu sebeple bu sistemin kullanılmasına muhatap olabilecek tüm tarafların gerektiği durumda altyapılarının hazır olması gereklidir. Türkiye’de ICS2 tüm işlemlerde uygulanmasa bile, altyapıların bu sisteme uygun bir şekilde hazırlanması, risk analizi ve kontrolü ile güvenlik tedbirlerinin de daha verimli ve sağlıklı şekilde yürütülmesine katkı sağlayacağı kaçınılmazdır.

Bununla birlikte, Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü sahibi firmaların (gönderici ve/veya alıcı, üretici, ihracatçı, vb.) çeşitli Giriş Özet Beyan veri alanlarında uygun şekilde beyan edilmesi şartıyla, beyan sahibi veya taşıyıcı olarak hareket eden YYS sahipleri, kontrollerin sonuçlarını tehlikeye atmamak kaydıyla kontroller hakkında önceden bilgilendirilecektir. YYS sahiplerinin Giriş Özet Beyan işlemleri genellikle daha düşük bir risk puanı alacak, bu da dış sınırda daha az kontrole yol açacak ve bu da sınırdaki geçişlerini hızlandıracaktır.

Ayrıca belirmek gerekir ki, 1 Mart 2024 tarihi itibarıyla ICS2 karayolu ve demiryolu taşımacılığında da uygulamaya konulacağı için, NCTS sistemi ile de entegre hâle getirilmesi beklenmektedir.

4. Sonuç ve Değerlendirme

Avrupa Birliği gümrük bölgesindeki kuralların belirlendiği Birlik Gümrük Kanunu uyarınca düzenlenmiş Ortak Gümrük Risk Yönetim Sistemi, ortak risk kriterleri ve standartları, öncelikli kontrol alanları ve risk bilgilerinin değişimi sacayakları üzerine bina edilmiştir. Bunun sonucu olarak, AB dış sınır güvenliğini, AB vatandaşlarını ve insan sağlığını, AB iç pazarını her türlü tehlike ve risklerden korumak amacıyla geliştirilen bilgisayar sistemi olan Import Control System 2 risk analizleri ile tehditlerin erken tespit edilmesini sağlayarak ön alıcı bir rol üstlenecektir. Bunun yanı sıra eşyanın ihraç ülkesinden AB’ye varışına kadar olan tedarik zincirinde en uygun yer ve zamanda müdahale edilebilmesini de sağlayacaktır.

Önceden belirlenen sürümlerle, farklı taşıma şekillerine göre uygulamaya konulmaya başlanan bu sisteme, AB ülkeleri ile ticaretine devam eden tüm tarafların gerekli altyapılarını kurarak ve hazırlıklarını tamamlayarak uyum sağlamaları bu açıdan önemlidir. Çünkü ilerleyen süreçlerde, gereklilikleri yerine getirmeyen taşımacılar, firmalar AB ülkelerine ihraç ettikleri eşyaların gümrük işlemlerini tamamlayamama ya da birtakım cezai müeyyidelerle karşı karşıya kalacaklardır.

Türkiye’nin de AB ülkeleri ile yoğun ticaretini sürdürmesi sebebiyle AB gümrük idarelerinde çeşitli sorunlar yaşamamaları için bu sisteme entegre olması gerekmektedir. Bu kapsamda özellikle taşıyıcıların forwarder ve lojistik şirketlerinin ve diğer tüm tarafların yeni sistem aracılığıyla uygulanan gerekliliklere iş süreçlerini en kısa sürede uyumlu hale getirmeleri önem arz etmektedir.

Kaynakça

https://taxation-customs.ec.europa.eu/customs-risk-management-framework-crmf_en

https://taxation-customs.ec.europa.eu/customs-4/customs-security/import-control-system-2-ics2-0_en

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1521191466211&uri=CELEX:02013R0952-20161224

https://taxation-customs.ec.europa.eu/measures-customs-risk-management-framework_en