Özel Takas İşlemlerinde KKDF

Özet

Kalkınma planı ve yıllık programlarda öngörülen hedeflere uygun olarak yatırımların yönlendirilebilmesi ve ihtisas kredilerinde kredi maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası nezdinde "Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu" kurulmuş ve buna ilişkin hususlar 88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar ile yürürlük bulmuş, uygulamaya ilişkin esas ve şartlar ise Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında 6 Sayılı Tebliğ’de hüküm altına alınmıştır.
Çalışmamızda, ithalatta KKDF kesintisine ilişkin hususlar ele alınmakla birlikte, özel takas işlemlerinde KKDF kesintisi yapılıp yapılmamasına ilişkin detaylara yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Takas, kaynak kullanımı, fon.
 
1.    Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu’nun (KKDF) Konusu

Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar (Karar No. 88/12944)’ın “Fon’un Kaynakları” başlığı altında düzenlene 3’üncü maddesinde KKDF kesintisine tabi olması gereken işlemler belirtilmiştir.
Bununla birlikte, Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında 6 Sıra No.lu Tebliğ’de de kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekilleri ile yapılan ithalatların %6 oranında Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) kesintisine tabi olduğu hüküm altına alınmış olup, bu minvalde beyanname muhteviyatı eşya bedelinin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce (gümrük beyannamesinin tescil tarihinden önce veya tescil tarihinde) ihracatçının yurt dışı hesabına transfer edildiğinin gümrük idarelerine tevsik edilmesi halinde KKDF kesintisi yapılmamaktadır.
Bu kapsamda, gümrük beyannamesinde gösterilen ithalat bedelinin Türk Lirası karşılığının, gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce, ödeme şekline göre Döviz Satım Belgesi, Türk Parası Transfer Belgesi veya ithalat bedelinin döviz tevdiat hesabından ihracatçının yurt dışındaki hesabına ödendiğinin gümrük idarelerine tevsik edilmesi halinde fon kesintisi yapılmadan malların ithal edilmesi mümkün bulunmaktadır.

2.    KKDF Kesintisi Yapılmayacak Haller

Kararın “Fon'a Kesinti Yapılmayacak Krediler” başlığı altında yer alan 4’üncü maddesinde fona kesinti yapılmayacak durumlara yer verilmiş olup, bunlardan bir tanesi de “12) Bağlı muamele veya takas” olarak hüküm altına alınmıştır.
Türk Dil Kurumu’na göre Takas1; değişim, iki ülke arasında yapılan alışverişin karşılıklı olarak malla ödenmesi olarak tanımlanmıştır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere Takas, mal ihraç ve ithalinde tarafların aynı gerçek veya tüzel kişiler olması halinde; mal ihraç bedelleri ile mal ithal bedellerinin herhangi bir para hareketi söz konusu olmaksızın kısmen veya tamamen mahsup edilmesi işlemi olarak karşımıza çıkmaktadır.

3.    Takas İşlemlerinde Usul ve Esaslar

88/12944 sayılı Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) hakkında Kararnameye ilişkin 6 Sıra no.lu Tebliğin 3’üncü maddesinin 12 numaralı bendinde Takas, fon kesintisi yapılmayacak işlemler arasında sayılmış olup, Takas ödeme şekli beyan edilen ithalat ve ihracat işlemlerinin takibinin yapılmasına ilişkin usul ve esaslar Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2017/1 sayılı Genelgesinde belirtilmiştir. Genelgede belirtilen hususlara uygun olarak işlem tesis edilmesi halinde söz konusu takas işlemlerinde KKDF kesintisi yapılmayacağı hüküm altına alınmıştır.

3.1. Takas İşlemlerinin Yürütülmesi

Takas işlemlerinde KKDF kesintisi yapılmaması için;
- Takas işleminde tarafların aynı gerçek veya tüzel kişi olması,
- Takas İşlemleri Takip Başvuru Formunun ithalat veya ihracat işleminin yapılacağı ilk gümrük idaresine muhatap olarak elektronik ortamda doldurulması,
- Takasa ilişkin sözleşmenin (Takas sözleşmesinin ithal ve ihraç edilecek eşyanın cinsini, Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonunu, miktarını, birim fiyatını, toplam değerini ve sözleşme süresini içermesi gereklidir.) aslı ve yeminli tercüman tarafından yapılan Türkçe çevirisinin takas izni talep edilen gümrük idaresine verilmesi,
- Takas İşlemleri Takip Başvuru Formunun gümrük idaresince uygun bulunması halinde, gümrük idaresince verilen onay kodunun, bu kapsamda tescil edilecek tüm beyannamelere kaydedilmesi,
- Takasa ilişkin ithalat ve ihracat beyannamelerinde ödeme şeklinin " Özel Takas" olarak beyan edilmesi,
- Takas işlemi kapsamında yapılan ithalatlarda KKDF tutarı için 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 202’nci maddesi çerçevesinde teminat verilmesi,
- Eşya ihracatının önce yapılması halinde, ilk ihracat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 1 yıl içerisin-de takas işlemlerinin tamamlanması,
- Eşya ithalatının önce yapılması halinde, ilk ithalat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde takas işlemlerinin tamamlanması,
- Takas işlemlerinin, Takas İşlemleri Takip Formunda belirtildiği şekilde gerçekleştirildiğinin; takasa ilişkin ithalat ve ihracatların aynı gümrük müdürlüğünden yapılması halinde ilgili gümrük müdürlüğünce, farklı gümrük müdürlüklerinden yapılması halinde Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince tespit edilmesi,
hususlarının bir arada gerçekleştirilmesi gerekmektedir.

3.2. Teminat İşlemleri

Takas işlemi kapsamında yapılan ithalatlarda KKDF tutarı için 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun 202’nci maddesi çerçevesinde teminat verilmesi gerekmektedir. Takasa ilişkin ithalat ve ihracatların aynı gümrük müdürlüğünden yapılması halinde, söz konusu takas işlemine konu ithalat ve ihracatın firma beyanı doğrultusunda gerçekleştirildiğinin gümrük idaresince anlaşılmasını müteakip alınan teminatlar çözülecektir. Takasa ilişkin ithalat ve ihracatların farklı gümrük müdürlüğünden yapılması halinde ise; Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince hazırlanan tespit raporunun Gümrük Müdürlüğünce uygun bulunması durumunda söz konusu rapor, takas işlemleri kapsamında yapılan ithalatlarda teminata bağlanan KKDF'nin çözümünü teminen ithalat yapılan diğer gümrük müdürlüklerine gönderilecektir.

3.3. Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (YGM) Raporu

Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Rehberi ve Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri Çalışma Bölgesi Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2024/8 sayılı Genelgesi ekinde yayımlanmıştır.
Buna göre, Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirliği Rehberi’nin “Takas İşlemlerinde KKDF Muafiyeti Uygulamasına Esas Teşkil Edecek Tespit” başlığı altında yer alan 21’inci bölümünde, TK1 Tespit Kodu ile gümrük beyannamesinde ödeme şeklinin takas olarak beyan edildiği durumlarda KKDF muafiyeti uygulanmasına esas teşkil edecek tespit işlemlerinin yerine getirileceği belirtilmiş ve tespit raporuna ilişkin usul ve esaslar ile yapılacak olan inceleme ve araştırmanın ayrıntılarının ne şekilde olacağına yer verilmiştir.

4.    Takas İşlemlerinin Gerçekleştirilmesinde Süre

2017/1 sayılı Genelge’de belirtildiği üzere, Takas işlemlerinde KKDF kesintisi yapılmaması için süre şartı bulunmaktadır.
Bu kapsamda, eşya ihracatının önce yapılması halinde, ilk ihracat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde takas işlemlerinin tamamlanması, eşya ithalatının önce yapılması halinde ise, ilk ithalat beyannamesinin tescil tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde takas işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir.

5.    İhracatın İthalatı Karşılamaması Durumu

Takasa ilişkin ithalat ve ihracatların aynı gümrük müdürlüğünden yapılması halinde ilgili gümrük müdürlüğünce, farklı gümrük müdürlüklerinden yapılması halinde Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirlerince yapılacak olan tespit işlemleri neticesinde, ihracatın tamamen veya kısmen gerçekleştirilmemesi durumunun ortaya çıkması halinde, ithalatın ihracatı aşan kısmı için KKDF ile buna bağlı diğer alacakların tahsili gerekecektir.

6.    Vadeli İthalatta Fon Kesintilerinin Takip ve Tahsili

Vadeli ithalatta fon kesintilerinin takip ve tahsili münhasıran gümrük idarelerince yapılmakta olup, fon kesintisi, gümrük beyannamesinin tescil edildiği tarihteki gösterge niteliğindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak hesaplanmaktadır. İthal edilen eşya ile ilgili olarak hiç ödenmeyen veya eksik ödenen fon kesintileri ile ithal eşyasından yanlışlıkla veya fazla alındığı anlaşılan fon kesintileri hakkında Gümrük Kanunundaki esaslara göre işlem yapılmakta ve fon kesintilerine tabi ithal eşyasının yapılan muayene ve denetleme veya tesliminden sonra kontrolü sonucunda, tespit edilen fon kesintisi farklılıklarına ilişkin Gümrük Kanunundaki esaslara göre para cezası uygulanmaktadır.

7. Sonuç

Kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekilleri ile yapılan ithalatların %6 oranında Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu (KKDF) kesintisine tabi olması ve bu minvalde beyanname muhteviyatı eşya bedelinin gümrük yükümlülüğünün başladığı tarihten önce (gümrük beyannamesinin tescil tarihinden önce veya tescil tarihinde) ihracatçının yurt dışı hesabına transfer edildiğinin gümrük idarelerine tevsik edilmesi halinde KKDF kesintisi yapılmaması genel kural olup, ödeme şeklinin özel takas olarak beyan edildiği işlemlerde de KKDF kesintisi yapılmamaktadır. Özel Takas olarak beyan edilen ithalat ve ihracat işlemleri kapsamında KKDF kesintisi yapılmamasına ilişkin usul ve esaslar Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2017/1 sayılı Genelgesinde açıklanmış olup, ilgili mevzuat ve düzenlemeler doğrultusunda işlemlerin yerine getirilmesi cezai müeyyide ile karşılaşılmaması adına önem arz etmektedir.

Kaynakça

-    4458 Sayılı Gümrük Kanunu, 04.11.1999 tarih ve 23866 sayılı R.G.
-    Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında Karar (Karar No. 88/12944), 07.06.1988 tarih ve 19835 sayılı R.G.
-    Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Hakkında 6 Sıra No.lu Tebliğ, 26.8.1989 tarih ve 20264 sayılı R.G.
-    Vadeli İthalatta Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu Kesintilerinin Takip ve Tahsili Hakkında Karar, Ka-rar Sayısı: 2014/6852, 16.10.2014 tarih ve 29147 sayılı R.G.
-    Genelge, Gümrükler Genel Müdürlüğü, Sayı 2017/1.

Yazar: Yusuf Koçak

Kaynak: Lebib Yalkın Aylık Mevzuat Dergisi Ağustos Sayısı 2024