Üç Yıl İçinde İşyerlerinde İş Kazası Olayı Yaşanmayan İşverenlere Teşvik Uygulaması
SEVGİ ÜVEDİ - SGK ŞUBE MD. - 01 Kasım 2018
MDERGI/8750A.033
ÜÇ YIL İÇİNDE İŞYERLERİNDE İŞ KAZASI OLAYI YAŞANMAYAN İŞVERENLERE TEŞVİK UYGULAMASI
Sevgi ÜVEDİ
SGK, Bağımsız ve Hizmet Akdiyle Çalışanlar Daire Başkanlığı Şb.Md.
Özet
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nda işverenlere yönelik yapılan düzenlemelerle zaman zaman teşvik uygulaması getirilerek işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumu'na olan prim yükümlülüğü azaltılmaya çalışılmaktadır.
Anahtar Kelimeler: 5510 sayılı Kanun, iş kazası, teşvik.
1. Giriş
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun ek 4. maddesinde 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınacaktır.
Bu makalemizde, üç yıl içinde iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumu'na yapacakları bildirimlerdeki değişiklik ele alınacaktır.
2. Teşvik Uygulamasından Son Üç Yılda Kaza Yaşanmayan İşyerleri Faydalanabilecek
4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun ek 4. maddesinde yapılan düzenleme ile 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren payı teşvik olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınacaktır. Uygulamaya 1/1/2019 tarihinden itibaren başlanacağından bu tarihten önceki 3 yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemiş olması gerekmektedir. Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmesi halinde takip eden aydan itibaren bu teşvik uygulamasına son verilecektir. İşverenler yukarıda açıklanan şartları tekrar sağlamaları ve talep etmeleri halinde bu teşvikten yeniden yararlanabilecektir. Türkiye genelinde birden fazla tescilli çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri bulunan işverenin 5510 Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında çalıştırılan toplam çalışan sayısı esas alınacaktır.
Teşvikten yararlanan işverenlerden iş kazalarını bildirmeyenler, iş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren yararlandıkları primleri yasal faizi ile birlikte geri ödemek zorunda kalacaklardır. Ayrıca, iş kazasını bildirmedikleri için bu teşvikten beş yıl süre ile yararlanamayacaklardır. Haklarında yasaklama kararı verilen tüzel kişilerin şahıs şirketi olması halinde, şirket ortaklarının tamamı hakkında; sermaye şirketi olması hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan gerçek veya tüzel kişi ortaklar hakkında yasaklama kararı verilecektir. Haklarında yasaklama kararı verilenlerin gerçek veya tüzel kişi olması durumuna göre; ayrıca bir şahıs şirketinde ortak olmaları hâlinde bu şahıs şirketi hakkında da, sermaye şirketinde ortak olmaları hâlinde ise sermayesinin yarısından fazlasına sahip olmaları kaydıyla bu sermaye şirketi hakkında da aynı şekilde yasaklama kararı verilecektir.
İlk teşvik uygulaması 1/1/2019 tarihinde başlayacağından teşvikten yararlanabilmek için, işverenin iş yerlerinde 2016 yılı Ocak ayından 2018 yılının sonuna kadar iş kazasının olmaması gerekiyor. 2016 yılında ölümle veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası yaşanan iş yerleri ise 2020 yılından itibaren teşvikten yararlanabilecektir.
Çok tehlikeli sınıfta yer alan 57 bin işyerinde iş kazalarını azaltmak amacıyla teşvik başlatılan bu uygulama ile ölümle veya sürekli iş göremezlik sonuçlanan iş kazalarının önüne geçilmesi amaçlanmıştır. İşsizlik sigortası prim teşviki uygulanacak işyerlerinde, sigortalı başına aylık en az 20,30 TL teşvik verilecek olup, işçinin aldığı brüt ücretin miktarına göre de 152,21 TL'ye kadar da bu teşvik miktarı çıkabilecektir.
3. Prim Teşviki Üç Yıl Uygulanacak
İşyerlerinde üç yıl içinde iş kazası gelmemesi halinde iş kazası meydana gelmeyen işyerleri için teşvik uygulaması üç yıl devam edecektir. Örneğin 2019 yılında teşvikten yararlanmaya başlayacak olan bir işveren, 2021 yılı sonuna kadar işsizlik primini %1 oranı üzerinden ödeyecektir. Teşvikten yararlanmak için işyerinin çok tehlikeli sınıfta yer alması gerekmektedir. Bir işverenin teşvikten yararlanabilmesi için Türkiye genelindeki işyerlerinde en az 10 kişi çalışması ve bu işyerlerinde ölümle ya da sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası olmaması şartı aranır. Teşvikten yararlanabilmek için ayrıca iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarıyla sözleşme yapılmış olması şartı da aranacaktır.
Teşvikten yararlanacak olan işverenlerin ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) başvuruda bulunması gerekmeyecek, SGK tarafından her yılın sonunda veri tabanındaki işyeri bilgilerine bakılarak son üç yıl içinde ölümlü ya da sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyenler bulunarak şartları taşıyan işverenlerin 2019 yılı Ocak ayından itibaren üç yıl süreyle teşvik uygulamasından yararlanması sağlanacaktır. Teşvikten yararlanmakta iken şartlardan herhangi birinin kaybedilmesi durumunda, tekrar teşvikten yararlanılabilmesi için işverenin SGK'ya müracaatı gerekecektir.
İş yerinin çok tehlikeli sınıftan tehlikeli ya da az tehlikeli sınıfa dönüşmesi, halinde de işverene uygulanan teşvik kesilecektir. Taşeron firmada ölümle veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan bir kaza yaşanması halinde de hem alt, hem asıl işverenin aldığı teşvik kesilecektir.
4. Çalışan Sayısının 10 ve Altına Düşmesi
Teşvikten yararlanmakta olan işyerinde çalışan sigortalı sayısının 10 ve altına düşmesi halinde, izleyen aydan itibaren teşvik uygulamasına son verilecektir. İşverenlere verilecek teşvik tutarı sigortalının prime esas kazancının %1'i oranında hesaplanan işsizlik sigortası primi olarak uygulanacaktır.
5. Sonuç ve Değerlendirme
Ülkemizde yaşanan iş kazası olaylarının azalması amacıyla düzenlenmiş olan bu teşvik uygulamasından çok tehlikeli sınıfta bulunan tüm işverenlerimizin faydalanacağı ve bu suretle işyerlerinde ölümlü ya da sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası olaylarının azalması beklenmektedir.
----------o----------
