Daha Az Geçici Vergi Ödemek İçin Yeniden Değerleme Yapmayı Unutmayın
Soner Ülgen - 09 Mayıs 2022Öncelikle şunu ifade edelim. Yeniden değerleme uygulaması biraz kafa karışıklığı yarattı. Kafa karışıklığının temelinde ise bu konuda üç ayrı kanun düzenlemesinin var olması yatıyor. Bunlar VUK geçici 31, geçici 32 ve mükerrer 298. maddelerde yer alan düzenlemeler. Hepsi yeniden değerlemeye yönelik hükümler içeriyor. Geçici 31’nci madde de yer alan düzenlemenin 31 Ocak 2021 tarihi itibariyle uygulama süresi sona erdi. Geçici 32 ve mükerrer 298’nci madde düzenlemeleri geçerliliğini koruyor. Sürekli yeniden değerleme olarak adlandırılan düzenleme mükerrer 298’nci madde de hüküm altına alınmış. Vergi idaresi tereddütleri gidermek ve uygulamanın nasıl şekilleneceğini açıklamak adına kapsamlı bir tebliğ taslağı yayımladı. Yayımlanan tebliğ taslağıyla neredeyse tereddüt hasıl olarak bütün konular herhangi bir karışıklığa mahal vermeyecek şekilde net olarak ortaya konulmuş.
2021 Yılında Yeniden Değerleme Yapanlar Tekrar Yeniden Değerleme Yapabilecekler
2021 yılı içerisinde VUK geçici 31’nci maddesinde yer alan düzenlemeden yararlanıp yüzde 2 vergi ödemek suretiyle yeniden değerleme yapan mükellefler var. Şimdi 2022 takvim yılı içerisinde mükelleflerin VUK geçici 32 ve mükerrer 298. madde hükümleri dahilinde yeniden değerleme yapma imkanı var. Ancak, birincisinden yararlanmak için yüzde 2 vergi ödemek gerekiyor, diğerinin ise herhangi bir vergi yükü yok. Mükellefler mükerrer 298’nci madde hükümlerinden yararlanmadıkları sürece geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanma hakları her zaman saklı. Enflasyon düzeltme şartları ertelendiği için de Kanun 31.12.2023 tarihine kadar vergi ödemeksizin yeniden değerleme imkanı sağladı.
Yeniden değerleme vergi ödeyen şirketler için avantajlı!
Altını tekrar çizmekte fayda var. Yeniden değerleme uygulaması vergi ödeyen firmalar için çok avantajlı. Eğer birinci geçici vergi döneminde vergi matrahı oluşuyorsa 30 Nisan’a kadar geçici 32’nci madde hükümleri kapsamında yeniden değerleme yapmanız gerekiyordu. Yapmadıysanız da üzülmeyin ilk geçici vergi döneminde mükerrer 298 madde hükümlerinden yararlanmadığınız takdirde ikinci geçici vergi dönemi için geçici 32 madde hükümlerinden yararlanmanız mümkün. Ayrıca, bu değerlemenin üzerine ise sürekli yeniden değerleme yapabileceksiniz.
Şimdi gelelim uygulamadan mükellefler nasıl yararlanacak sorusunun cevabına.
Sürekli Yeniden Değerleme Ne Zaman Getirildi?
7338 sayılı Kanunun 31’inci maddesiyle 213 sayılı Kanunun mükerrer 298’inci maddesine eklenen (Ç) fıkrasıyla, enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği hesap dönemlerinde, amortismana tabi iktisadi kıymetlerin ve bunlara ait amortismanların sürekli olarak yeniden değerlemeye tabi tutulabilmesi imkanı getirilmiştir. Enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleşmediği dönem 1.1.2022 tarihi itibariyle başlamış olup, 31.12.2023 tarihinde bitiyor, bilginize.
Geçici Vergi Dönemleri İtibariyle Yeniden Değerleme Yapılabilir
Mükellefler geçici vergi dönemleri itibariyle amortismana tabi iktisadi kıymetler ile bunlara ait amortismanları mükerrer 298’inci hükümleri dahilinde Vergi Usul Kanununun geçici 33’üncü maddesi uyarınca enflasyon düzeltme şartlarının gerçekleşmemiş sayıldığı 2022 takvim yılı ile 2023 hesap döneminin geçici vergi dönemlerinde yeniden değerleme yapılabilecekler. Tabiki mükerrer 298’e göre yeniden değerleme yapmadan önce geçici 32’nci maddeyi gözden kaçırmayın derim.
Geçici 32’ye göre Yeniden Değerleme Yapmak İçin Mükerrer 298’e Göre Yeniden Değerleme Yapılmamış Olması Gerekiyor
2022 yılında verilecek geçici vergi beyannamelerinde geçici vergi matrahı oluşacak mükellefler öncelikle VUK geçici 32. madde hükümlerini sonrasında ise VUK mükerrer 298. madde hükümlerini dikkate alarak sürekli yeniden değerleme imkanını kaçırmamalı. Ocak-Mart dönemine ilişkin olarak 17 Mayıs 2022 tarihinde verilecek geçici vergi beyannamesi için geçici 32 madde hükümlerinden yararlanma imkanı 30 Nisan 2022 tarihi itibariyle sona erdi.
Ancak, ilk geçici vergi döneminde geçici 32’ye göre yeniden değerleme yapmayı kaçırdıysanız da üzülmeyin, mükerrer 298. madde hükümlerinden yararlanmadığınız takdirde ikinci geçici vergi dönemi ile izleyen dönem ve yıllarda geçici 32 madde hükümlerinden yararlanmanız mümkün.
Geçici 32’nci Maddenin Yüzde 2 Vergisi var, Mükerrer 298/Ç’nin Bir Maliyeti Yok!
Mükellefler isterlerse yüzde iki ödemeden doğrudan VUK mükerrer 298’nci madde hükümlerinden yararlanarak 2022 yılının ilk ve izleyen geçici vergi dönemlerinde yeniden değerleme yapabilirler. Sürekli yeniden değerleme olarak adlandırılan bu uygulamanın herhangi bir vergi maliyeti yok. Geçici 32 madde hükümlerinden yararlanmak için yüzde 2 ödemek zorunlu.
Hangi Kıymetler İçin Yeniden Değerleme İmkanı Var?
Enflasyon düzeltmesi şartlarının gerçekleşmediği dönem sonları itibarıyla aktife kayıtlı bulunan amortismana tabi iktisadi kıymetler için yeniden değerleme imkanı var. Ayrıca, finansal kiralama yoluyla iktisap edilen kıymetler için de yeniden değerleme yapılabilir. Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen iktisadi kıymetler ile iktisadi kıymetlerin alım, satım ve inşa işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler yeniden değerleme kapsamı dışında. Bir de amortismana tabi olmayan arazi ve arsalar sürekli olarak yapılacak yeniden değerleme kapsamı dışında tutulmuş. Ancak, geçici 32 madde hükümlerinden yararlanmak suretiyle yeniden değerleme yapılıyorsa ayrım yapılmaksızın bütün taşınmazlar yeniden değerleme kapsamında.
Kanun yeniden değerlemenin yapılacağı hesap döneminde aktife dahil edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler ile yapılmakta olan yatırımlar için yeniden değerleme yapmaya imkan vermiyor.
Kredi Faizleri İle Kur Farklarının Durumu
Geçici 32’nci madde hükümleri dahilinde yapılacak yeniden değerlemelerde ihtiyari olarak iktisadi kıymetin maliyetine intikal ettirilen kredi faizleri ve kur farkları ile bunlara tekabül eden amortisman tutarları yeniden değerleme kapsamına girmekteyken, mükerrer 298’nci madde hükümleri dahilinde yapılacak yeniden değerlemelerde kredi faizleri ile kur farkları kapsama girmiyor.
Yeniden Değerleme Oranı
59 Numaralı Kurumlar Vergisi Sirküleri ile 2022 yılı birinci geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı % 33,63 olarak tespit edildi. Bu oranı kullanmak suretiyle yeniden değerleme yapabilirsiniz. Geçici 31’nci madde hükümlerinden faydalanıp, geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalanmadıysanız 31.12.2021 tarihli bilançoda yer alan değerleri dikkate almak suretiyle yeniden değerleme yapabilirsiniz.
Geçici 32’nci madde hükümlerinden faydalandıysanız ise geçici 32’nci madde kapsamında değerlenmiş iktisadi kıymetler ile birikmiş amortismanları yüzde 33,63 oranında artırarak yeniden değerleme yapıp yeni değer üzerinden amortisman ayırabileceksiniz.
Daha önce de uyardım. Eğer geçici 32’nci madde hükümlerinden yararlanmadıysanız ve yararlanmayı düşünüyorsanız yüzde 33,63 uygulamasından yararlanmayın. Yeniden değerlemeyi ikinci geçici vergi dönemine bırakın. İkinci geçici vergi döneminde geçici 32 ve mükerrer 298’den birlikte yararlanabilirsiniz.
Yeniden Değerleme Yapmanın Avantajı Nedir?
Uygulama amortismana tabi iktisadi kıymetler ve bunlara ait amortismanların yeniden değerleme oranı ile çarpılması suretiyle bulunan yeni değerin iktisadi kıymetin faydalı ömrüne bölünerek bulunan tutarın gider yazılmasına imkanı veriyor. Ayrıca yeniden değerleme neticesinde amortismana tabi iktisadi kıymetlerin yeniden değerlemeden önceki net bilanço aktif değerinin, yeniden değerleme oranı ile çarpımından sonra bulunacak net bilanço aktif değerinden indirilmesi suretiyle hesaplanan değer artışı, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabına alınıyor ve böylece mükelleflerin öz kaynakları güçleniyor. Böylelikle finansman gider kısıtlaması uygulaması açısından da mükellefler avantajlı duruma geliyorlar.
Yeniden Değerleme İhtiyari, İktisadi Kıymetlerin Bir Kısmı ve Tamamı İçin Yeniden Değerleme Mümkün!
Yeniden değerleme yapılması zorunlu olmayıp, bu karar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Ayrıca, iktisadi kıymetlerin tamamı veya bir kısmı için uygulamadan yararlanılabiliyor.
Satış Kazancın Tespitinde Değer Artış Fonuna Dikkat
Vergi Usul Kanununun geçici 31 ve geçici 32’nci maddeleri kapsamında yapılan yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değer artışları yeniden değerlemeye tabi tutulan iktisadi kıymetin satışı halinde satış kazancının tespitinde dikkate alınmazken, mükerrer 298’nci madde kapsamında ortaya çıkan değer artışları sermayeye ilave edilmemişse birikmiş amortismanlar gibi dikkate alınarak satış kazancının tespitinde dikkate alınacak.
Değer Artış Fonları Enflasyon Düzeltmesi Yapılırken Dikkate Alınmayacak
Gerek Vergi Usul Kanununun geçici 31’nci madde kapsamında gerekse geçici 32’nci madde kapsamında yapılan yeniden değerleme sonucu ortaya çıkan değer artışları 31.12.2023 tarihli bilançonun öz sermaye kalemlerinin enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasında, yeniden değerleme değer artış fonu öz sermayeden düşülmek suretiyle enflasyon düzeltmesi yapılacaktır.
Yeniden Değerleme Uygulaması Ne Zaman Sona Eriyor?
Kanun enflasyon düzeltmesi ile yeniden değerleme uygulamasının aynı anda yapılmasına izin vermiyor. Enflasyon düzeltme uygulamasının başlamasıyla birlikte yeniden değerleme uygulaması sona erecek. Hali hazırda 31.12.2023 tarihine kadar enflasyon düzeltmesi ertelendiği için, bu süreye kadar yeniden değerleme yapma imkanı var.
“Bilgiyi paylaşarak, insanların başarıya bizden daha kolay ulaşmalarını sağladığımız için mutluluk duyabilmeliyiz."
KAYNAK
www.dünya.com
