Dövizle İşlem Yasağı Düzenlemesinde Yapılan Son Değişiklikler

Dövizle İşlem Yasağı Düzenlemesinde Yapılan Son Değişiklikler

21 Nisan 2022

Abdullah TOLU

19 Nisan 2022 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile, dövizle işlem ve sözleşme yapma yasağı düzenlemelerinin yer aldığı 2008-32/34 No.lu Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ilişkin Tebliğde çok önemli bazı değişiklikler yapılmıştır.

Söz konusu değişikliklere ilişkin açıklamalarımız aşağıda yer almaktadır:

1) Menkul satış sözleşmelerinde Türk Lirası İle ödeme zorunluluğu getirilmiştir
2008-32/34 No.lu Tebliğin 8. Maddesinin 9 fıkrası

“(9) Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür.”

Şeklinde iken, 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile, bu fıkranın sonuna “Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesai zorunludur.” cümlesi eklenmiş olup, 9. Fıkranın değişiklikten sonraki son hali aşağıda yer almaktadır:

“(9) Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkündür. Ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunludur.”

İncelenmesinden de fark edileceği üzere, Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini önceden olduğu gibi döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaları mümkün bulunmaktadır. Bu konuda herhangi bir değişiklik yapılması söz konusu değildir.

2022/32-66 No.lu Tebliğ ile, bu sözleşmelerdeki ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi alıcı ve satıcı yönünden ayrı ayrı zorunlu hale getirilmiştir. Yapılan bu değişikliğe göre, taşıt satış sözleşmeleri dışındaki ticari mal dahil her türlü menkul satışlarına ilişkin sözleşmeler ve faturalar yine döviz cinsinden düzenlenebilecek ancak ödemeleri Türk lirası cinsinden yapılacaktır. Bu işlemlerde alıcıların ödemelerini Türk parası üzerinden yapması, satıcıların ise Türk parası cinsinden yapılan ödemeyi kabul etmeleri ayrı ayrı zorunlu hale getirilmiştir. Söz konusu işlemlerden doğan ödeme yükümlülüklerinin artık döviz olarak gerçekleştirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Türk lirası cinsinden yapılacak ödemelerde hangi tarihteki kurun dikkate alınacağı konusunda Tebliğde bir açıklama bulunmamaktadır. Bize göre, ödeme tarihindeki Merkez Bankasınca ilan edilen döviz kurlarının esas alınması gerekmektedir.

Öte yandan, burada en çok tereddüt edilen konulardan birisi de, menkul tanımıdır.

Menkul; arapça kökenli bir kelimedir ve sözlük anlamı olarak taşınabilir demektir. Hukuki olarak bu kavram, bir yerden başka bir yere taşınabilen malları tanımlamak için kullanılır. Taşınabilir özelliğe sahip olan, bir ekonomik değeri bulunan ve bu özelliği ile nakit paraya çevrilebilen ticari mallar, telefon, tablet, bilgisayar, televizyon, otomobil vb. mallara ise menkul mallar adı verilir. Taşınmaz mallar ise gayrimenkul olarak kabul edilir.

Dolayısıyla, gayrimenkuller dışındaki ticari mallar dahil tüm taşınır malların satışında sözleşmeler ve faturalar döviz cinsinden düzenlense bile, ödemeleri Türk lirası cinsinden yapılacaktır.

Bu zorunluluğa uymayanlara sözleşmenin her bir tarafı için ayrı ayrı olmak üzere 2022 yılı için 14.200 TL’den 118.500 TL’ye kadar idari para cezası kesilebilecektir. Tekerrür halinde, bu cezalar iki katı olarak kesilecektir.

Bu değişiklik 19 Nisan 2022 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

2) Kamu kurumlarının gayrimenkul satış ve kiralamaları hariç diğer alımlarında artık dövizle ödeme yapılabilecek
2008-32/34 No.lu Tebliğin 8. Maddesinin 15. fıkrası

“(15) On altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkündür.”

Şeklinde iken, 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile,

“(15) On altıncı fıkra hükümleri saklı kalmak kaydıyla, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması, ödenmesi ve kabul edilmesi mümkündür.”

Olarak değiştirilmiştir.

Buna göre, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedelinin ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerinin önceden sadece döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün iken, yapılan bu değişiklik ile, söz konusu sözleşmelerdeki ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılması mümkün hale getirilmiştir.

Yani, kamu kurum ve kuruluşlarının veya Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, artık döviz cinsinden veya dövize endeksli ödeme yapılabilecektir.

Bu değişiklik de 19 Nisan 2022 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

3) Konut ve çatılı işyeri kiralamalarında dövizle işlem yapma yasağında bir değişiklik yapılmadı!
2008-32/34 No.lu Tebliğin 8. Maddesinin 2. Fıkrasında, “Türkiye’de yerleşik kişiler kendi aralarında akdedecekleri; konusu yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştıramayacakları” hükme bağlanmıştır.

Söz konusu yasak devam etmekte olup, 2022/32-66 No.lu Tebliğ ile bu konuda herhangi bir değişiklik yapılmamıştır.

Kaynak:www.dünya.com