Özet

Bu çalışmamızda, Türkiye genelindeki tüm işyerlerinde prim borcu olan ister özel sektör isterse de kamu sektör işvereni olsun yanlarında çalıştırdıkları 4a ve 4c sigortalıları istihdam eden tüm işverenlerin ödeme süresinin bitiminden itibaren altı ay geçmiş prim aslı yanında gecikme cezası, gecikme zammı, faiz dâhil tüm prim borçlarının SGK Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek asgari borç tutarının SGK Başkanı tarafından yılda bir veya iki defa SGK web sayfasında ya da SGK İl Müdürlüklerinde kamuoyuna açıklanma usul ve esasları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

SGK yönetim kurulu, SGK başkanı, asgari borç tutarı, kamuoyu, kamuoyuna açıklanacak liste, itiraz, prim borcu.

1. Giriş

4 Sayılı Bakanlıklara Bağlı İlgili İlişkili Kurum ve Kuruluşlar ile Diğer Kurum ve Kuruluşların Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin Otuzuncu Bölümü Sosyal Güvenlik Kurumunu düzenlemektedir. Bu Kararnamenin “yönetim kurulunun görevleri” başlıklı 409’uncu maddesinin (1) numaralı fıkrasının (g) bendinde “her yıl için, prim borcu kamuoyuna açıklanacak işverenlerin belirlenmesine esas olmak üzere asgarî borç tutarını belirlemek” SGK Yönetim Kurulunun görevleri arasında sayılmıştır. Yine Kararnamenin “başkan” başlıklı 411’inci maddesinin (g) bendinde “ödeme tarihi altı aydan daha uzun süre gecikmiş ve Yönetim Kurulu tarafından her yıl için belirlenecek tutardan daha fazla prim borcu olan işverenleri, yönetmelikle belirlenen usul ve esaslara göre her yıl kamuoyuna açıklamak” SGK Başkanının görev, yetki ve sorumlulukları arasında sayılmıştır. Bahse konu yönetmelik hali hazırda yürürlükte bulunan Sosyal Güvenlik Kurumuna Prim Borcu Olan İşverenlerin Kamuoyuna Açıklanmasına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’tir. Bu çalışmamızda, SGK’ ya prim borcu olan gerek özel sektör gerekse kamu sektör işverenlerin kamuoyuna açıklanmasının usul ve esasları açıklanacaktır.

2. Asgari Borç Miktarının Belirlenmesi

Her yıl için prim borcu kamuoyuna açıklanacak işverenlerin belirlenmesine esas olmak üzere, Türkiye genelinde işverenlerin sahip oldukları tüm işyerleri dikkate alınarak asgari borç miktarı kararlaştırılır.

SGK Yönetim Kurulu, asgari borç miktarını kararlaştırırken, prim borcunun asıl kısmı ya da bununla birlikte asıl prim borcuna bağlı gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerin toplamından hangisinin esas alınacağını belirlemeye yetkilidir.

Ödeme süresinin bitiminden itibaren 6 aydan daha uzun süre geçmiş prim borcu bulunan işverenlerden, SGK Yönetim Kurulu tarafından her yıl için belirlenecek tutardan daha fazla borcu olanlar, yılda en az 1 en çok 2 defa topluca ilan edilir.

3. Prim Borcunun Tespiti

Borçlu işverenlerin kamuoyuna açıklanacak prim borcu; 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (4a-SSK, 4c-Emekli Sandığı) uyarınca ödenmesi gereken sigorta primini, emekli keseneklerini ve bunların karşılıklarını ifade eder.

Kamuoyuna açıklanacak borçlu işverenlerin Türkiye genelinde ödenmeyen prim aslının tespitinde; ödeme süresinin sona erdiği veya kesinleştiği tarihi takip eden aydan başlanarak üzerinden 6 ay geçmesine rağmen ödenmeyen primlerin, borç asılları toplamı dikkate alınır. Ödeme vadesindeki gecikme 6 aydan az olmamak kaydıyla en son hangi aya ait borç asıllarının dikkate alınacağı SGK Başkanı tarafından belirlenir. SGK Yönetim Kurulu tarafından, kamuoyuna açıklanacak işverenlerin prim borcunun belirlenmesinde asıl alacak ve bunlara bağlı gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerin toplamından oluşan borcun dikkate alınacağına karar verilmesi halinde, borç aslına, anılan borçların ödenmesi gereken sürenin bitiminden kamuoyuna açıklamanın yapılacağı aydan önceki 3. ayın sonuna kadar ilgili mevzuat gereğince hesaplanacak gecikme cezası veya gecikme zammı ile faiz toplamı dikkate alınır. Re‘sen tahakkuk ettirilen prim borçları, davaya konu olmamak kaydıyla, idari aşamada kesinleştiği tarihi takip eden aydan başlanarak üzerinden 6 ay geçmesi ve ödenmemiş olması halinde kamuoyuna açıklanacak borç miktarının hesaplanmasında dikkate alınır.

Prim borcu dava konusu edilmiş ise, söz konusu prim borcu ancak bu davanın kesin hükme bağlanmış olması halinde kamuoyuna açıklanacak borç miktarında dikkate alınır.

4. Kamuoyuna Açıklamada Dikkate Alınmayacak Prim Borçları

- 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48’inci maddesi uyarınca tecil ve taksitlendirilmiş olup, açıklanan işlemi, kamuoyuna açıklamanın yapılacağı aydan önceki üçüncü takvim ayının sonuna kadar bozulmamış olan prim borçları,

- Açıklama tarihinden önce 6183 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesinde sayılan teminatlardan banka teminat mektubunun verilmesi suretiyle tecil ve taksitlendirme talebinde bulunan ve açıklama tarihi itibarıyla talepleri henüz değerlendirme aşamasında bulunan işverenlerin, banka teminat mektubu ile teminat altına alınan prim borçları,

- Özel kanunlara göre ödeme planına bağlanan ve kamuoyuna açıklamanın yapılacağı aydan önceki üçüncü takvim ayının sonuna kadar ödeme yükümlülükleri yerine getirilen prim borçları,

- Çeşitli kanunlarda yer alan sorumluluk hükümleri gereğince işverenin işverenlik sıfatı dışında asıl kurum borçlusu ile birlikte sorumlu olduğu borç tutarı,

- Takip ve tahsil müesseseleri üzerine işveren tarafından yaratılan ihtilaflar sonucu açıklamanın yapılacağı tarihten önce verilmiş olan ve bu tarihe kadar geçerliliğini koruyan icranın durdurulmasına ilişkin tedbir kararlarına konu prim borçları,

- Ertelenen prim borçları,

- Kamuoyuna açıklamanın yapılacağı tarihten önceki 10. iş gününün sonuna kadar tamamen ödenen veya banka teminat mektubu ile teminat altına alınan prim borçları,

1998 yılından itibaren tüm dergi arşivine ulaşmak ve Dergi Aboneliklerimizi incelemek için tıklayınız.

5. Diğer Hususlar

Kamuoyuna açıklanacak liste, borç durumu büyükten küçüğe sıralama yapılmak suretiyle hazırlanır ve her sayfasına müteselsil sıra numarası verilir. Listede; işverenin adı, soyadı veya unvanı, işverenin vergi kimlik numarası veya T.C. kimlik numarası, işverenin açıklanacak borç tutarı hususları yer alır. Kamuoyuna açıklanacak borçlu işverenler listesi, her yılın Mart- Haziran döneminde SGK internet sitesinde ve/veya SGK İl Müdürlüklerinde 1 hafta süre ile kamuoyuna açıklanır. İşverenler ilan edilen bilgilere, ilanın yapıldığı tarihi takip eden 3 iş günü içerisinde SGK’ ya itiraz edebilirler. Yapılan itirazların incelenmesi sonucunda itirazın haklı olduğunun tespiti halinde listelerde gerekli düzeltme yapılarak, borcun ilan edilme usulünde olduğu şekliyle kamuoyuna duyurulur. SGK Yönetim Kurulu; en son olarak 15.04.2016 tarihli ve 2016/146 sayılı Kararı ile  “işverenlerin 150.000,00 TL ve üzerinde sigorta prim aslı borcunun tespitinde, 2015/Eylül ve öncesi aylara ilişkin sigorta prim aslı borçları ile 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu kapsamındaki kurum ve kuruluşların 2015/Eylül ve öncesi aylara ilişkin emekli kesenekleri ile bunların kurum karşılıklarından oluşan borç asıllarını dikkate almış”, Sosyal Güvenlik Kurumuna Prim Borcu Olan İşverenlerin Kamuoyuna Açıklanmasına Dair Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 8’inci maddesi uyarınca, 20.06.2016 tarihinden itibaren 1 hafta süreyle www.sgk.gov.tr internet adresinden kamuoyuna duyurmuş idi.

6. Sonuç

Özel ve kamu işverenlerinin Türkiye genelindeki tüm işyerleri dikkate alınarak, 4a (SSK) ve 4c (EMEKLİ SANDIĞI) kapsamında ödeme tarihi 6 aydan daha uzun süre gecikmiş ve SGK Yönetim Kurulu tarafından her yıl için belirlenecek tutardan daha fazla prim borçları (gecikme cezası, gecikme zammı, faiz dâhil) SGK Başkanı tarafından her yılın Mart, Nisan, Mayıs ve Haziran aylarının herhangi bir ayında makalemizin diğer bölümlerinde belirtildiği üzere kamuoyuna açıklanmaktadır.

Prim borçlarının kamuoyuna açıklanması, primlerini düzenli ödeyen işverenler açısından haksız rekabeti önleyecek, Sosyal Güvenlik Kurumu açısından prim borçlarını ödememeyi alışkanlık haline getiren işverenlere kamuoyu baskısı oluşturarak alacakların tahsili hızlanacaktır. Prim borcunun kamuoyu nezdinde ilan edilmesi; çalışanların, bankaların, seçmenlerin, basın kuruluşlarının, iş ortaklığı düşünenlerin kararlarında etkili olacaktır.

1998 yılından itibaren tüm dergi arşivine ulaşmak ve Dergi Aboneliklerimizi incelemek için tıklayınız.

Yazar: Mahmut Çolak

Kaynak: Lebib Yalkın Aylık Mevzuat Dergisi Nisan Sayısı 2024